Nieuwe episode in favoriete bezigheid van Erdogan: persvrijheid inperken

Een jaar geleden werd Turkije opgeschrikt door een corruptieschandaal rond de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) van president Erdogan. Zondag werd een nieuw dieptepunt bereikt, schrijft Alper Alasag. In het kader van het corruptieschandaal verdacht de Turkse justitie ene Reza Zarrab, een in Iran geboren zakenman, ervan vier AKP-ministers te hebben omgekocht. Deze vier ministers werden kort na het bekend worden van de corruptieaantijgingen vervangen, maar verder veranderde er weinig binnen de regering. Wel werden in de volgende weken duizenden politieagenten, aanklagers en rechters overgeplaatst en vervangen omdat zij, volgens de toenmalige premier Erdogan, door de corruptie binnen de regering bloot te leggen de regering ten val wilden brengen. Zij waren onderdeel van een complot van buitenlandse machten, aldus Erdogan. Om de vier oud-ministers van de AKP te onderzoeken, werd afgelopen mei een parlementaire commissie samengesteld. Deze commissie ging aan het werk, maar de media werden een beperkingen opgelegd bij het verslaan van het onderzoek. Het was niet de eerste keer in Turkije dat de mediavrijheid werd beperkt. Zo werden in het eerste kwartaal van 2014 bijvoorbeeld Youtube en Twitter geblokkeerd door de Turkse regering.

Poging tot staatsgreep Turkije

Laagvliegende straalvliegtuigen, bruggen die zijn afgesloten door het leger, social media en de staatstelevisie zijn afgesloten.

Volgens de Turkse premier, Binali Yildirim, gaat het echter maar om een klein groepje ‘muiters’ binnen het leger, en is de regering nog steeds in controle over het staatsapparaat.

Yildirim says “it would be wrong to call it a coup” but that there has been an attempt by “part of the military”.

He describes it as an “illegal attempt” to seize power.

Turkey would never allow any “initiative that would interrupt democracy”, he said, and promised the perpetrators “will pay the highest price”.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Grotere rol godsdienst Turks onderwijs stuit op verzet

Seculiere liberalen en religieuze minderheden maken zich grote zorgen over de steeds grote rol die godsdienst begint te spelen in het Turkse onderwijs. Ze beschuldigen de AK-partij van president Erdogan ervan, het onderwijs te willen misbruiken voor het indoctrineren van hele generaties leerlingen.

Het Turkse onderwijs is sinds de hervormingen van Atatürk steeds strikt seculier geweest. Hoofddoeken waren zelfs verboden, wat veel vrouwen uit een conservatief-gelovig milieu deed besluiten om het hoger onderwijs links te laten liggen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Wie is toch de ‘Deep Throat’ van Turkije?

Dat de premier van Turkije niet van Twitter houdt, wisten we al. Premier Erdogan heeft sinds eind februari echter reden om het medium nog meer te haten: een van zijn eigen ambtenaren lekt met regelmaat gevoelige informatie.

Dat Erdogan tijdens een vergadering een stafmedewerker in het gezicht heeft geslagen, bijvoorbeeld. En dat Erdogan doodsbang is dat er tapes uitlekken waaruit blijkt dat hij vooraf wist van de dood van Muhsin Yazicioglu bij een helikopterongeval.

Turkse protesten vormen bepaald geen ‘Turkse Lente’

Afgelopen weken groeide een lokaal protest over plannen om op de plek van een van de weinige parken in Istanboel het zoveelste winkelcentrum te plaatsen dankzij het keiharde politieoptreden uit tot een massale beweging die meerdere steden omvat.

Tal van commentatoren vergeleken de situatie met protestbewegingen in de Arabische wereld. Sociaal-historicus Zihni Özdil, werkzaam aan de Rotterdamse Erasmusuniversiteit tempert de verwachtingen met een heldere analyse waarin hij erop wijst dat deze protestbeweging bij verre na niet zo breed gedragen wordt onder de Turkse bevolking als de protesten op het Tahrirplein in Caïro.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.