Voormalig minister en hoogleraar economie Johan Witteveen bekritiseert de bezuinigingspolitiek van partijgenoot Rutte: juist nú moet er geïnvesteerd worden.
Afgelopen zaterdag verscheen een uitgebreid interview met Johan Witteveen, oud-VVD-minister van financiën, voormalig hoogleraar economie en ex-topman van het IMF, in het NRC Handelsblad. Follow the Money heeft een uitgebreide samenvatting. Hieronder volgen enkele citaten:
‘De overheid moet zorgen voor de condities waarin een vrije economie kan functioneren, zo benadrukt [Witteveen] […]. “De overheid moet werkloosheid en inflatie zo veel mogelijke voorkomen. Ik ben ook voorstander van een belastingbeleid dat de inkomensverschillen beperkt. In een vrije economie zouden die te groot worden om billijk te achten.”’
Het bovenstaande lijkt misschien weinig controversieel, maar niettemin loopt Witteveen (91) inmiddels stevig uit de pas met de huidige koers van zijn partij. Rutte cum suis worden immers niet moe te benadrukken dat de belastingdruk voor de veelverdieners te hoog is. In werkelijkheid is de totale, procentuele belastingdruk op dit moment voor iedereen nagenoeg gelijk, namelijk zo’n 40% van het bruto inkomen (pdf) (h/t Cor Mol). Met andere woorden: het Nederlandse belastingstelsel blijkt ‘in zijn totaliteit nauwelijks bij te dragen aan de herverdeling van de inkomens’. Waar de moderne VVD dus op uit lijkt te zijn is een situatie waarin de lagere inkomens relatief juist meer bijdragen aan de staatsuitgaven dan de hogere inkomens.
Het interview gaat verder:
‘Vooral met de begrotingspolitiek van Rutte en de zijnen heeft de VVD-veteraan grote moeite. “Nuchter economisch gezien is er geen reden om geen structureel begrotingstekort te hebben en de staatsschuld zo snel mogelijk af te lossen. Op deze manier handicapt Nederland zichzelf. Nederland kan nu vrijwel zonder kosten geld lenen, gezien de onzinnig lage rente. De rente is onder de twee procent. Reken inflatie mee en de leenkosten zijn negatief. Nederland krijgt het cadeau.”’
Witteveen concludeert hieruit het volgende:
‘Nuchter economisch gezien moet je nu investeren […]. Nederland en andere Europese overschotlanden als Duitsland zouden juist nu moeten investeren in de ziekenhuizen, onderwijsvoorzieningen en infrastructuur die nodig zijn om mee te kunnen in de wereld. In China doen ze dat wel. Daar bouwen ze hogesnelheidslijnen.’
Met dit standpunt sluit Witteveen zich aan bij een recent rapport van het IMF dat onomwonden concludeert dat bezuinigingen het economisch herstel niet bevorderen. Integendeel: de misère wordt er alleen maar groter van. Zeker in een situatie waarin geld lenen de facto niets kost zijn bezuinigingen dan ook volstrekt absurd.
Ondanks de kritiek van Witteveen en anderen bleek uit een recente opiniepeiling dat meer dan de helft van alle ondernemers van plan is op de VVD te stemmen. Uit dit resultaat valt maar één conclusie te trekken: ook succesvolle ondernemers hebben lang niet altijd verstand van economie (een punt dat ik – in een iets andere vorm – hier al eerder maakte).
Een andere gevolgtrekking die naar aanleiding van dit interview valt te maken is dat de VVD op dit moment een veel radicalere partij is dan enkele decennia geleden. Het is één ding om bijvoorbeeld van mening te verschillen over de precieze mate waarin grote (soms zelfs ronduit criminele) marktpartijen door de overheid in bedwang moeten worden gehouden. Ook redelijke mensen kunnen het daarover (binnen grenzen) oneens zijn. Om nu echter deze grote spelers buiten schot te laten en in plaats daarvan de pijlen valselijk op de meest kwetsbaren in de samenleving te richten, dát is – zeker gezien de oorzaken van de huidige economische crisis – heel iets anders. Dan ben je als politieke partij toch flink de weg kwijt.
Foto Flickr cc Tax Credits
Reacties (29)
Die linkse, potverterende, keynesianen, duiken overal op tegenwoordig. De vijand is geinfiltreerd!!
Enfin.
Kennelijk wordt niet begrepen dat werkloosheid potverteren is.
Wat de werklozen hadden kunnen presteren is voor altijd verloren.
Toch mooi dat er nog iemand is die het wel lijkt te snappen, en het ook nog zegt, met gezag.
Helaas kun je niet op één partij stemmen waar het ook wordt begrepen.
Hoe dom de kiezers zijn zie je aan het succes van mislukt natuurkundige Diederik.
Laten we hopen dat hij de PvdA net zo ten grave draagt als amateur econoom, natuurkundige Tinbergen.
Natuurkundigen zijn ook zelden econoom, hetzelfde geldt voor biologen als Plasterk.
Een ander hoopvol teken is dat staatssecretaris Knapen nu eindelijk gezegd heeft dat zwakke euro landen uit de euro zone gezet moeten kunnen worden.
Nu het kalf verdronken is wordt misschien de euro put toch nog gedempt.
Dat succesvolle ondernemers nog geen economen zijn was al heel lang bekend.
Helaas zijn vele economen ook geen economen.
Het Nederlandse academische onderwijs is daar de schuld van.
Prof Piet Vroon noemde dat ZULO, Zeer Uitgebreid Lager Onderwijs.
Kun je uitleggen wat er precies mis is met de visies van al die partijen? Met name de PvdA heeft volgens mij een uitermate gebalanceerde mening, in tegenstelling tot de hysterie van de anderen.
dat zegt staatssecretaris van ontwikkelingssamenwerking Knaapje alleen maar om zo meer ontwikkelingslanden te krijgen. Kan er OS-geld naar Griekenland en zo…
Jij hebt die Nobelprijs geweigerd, toch? Is alleen voor amateurs.
” Met dit standpunt sluit Witteveen zich aan bij een recent rapport van het IMF dat onomwonden concludeert dat bezuinigingen het economisch herstel niet bevorderen. Integendeel: de misère wordt er alleen maar groter van. Zeker in een situatie waarin geld lenen de facto niets kost zijn bezuinigingen dan ook volstrekt absurd. ”
Ik lees dit nu pas.
Verheugend dat het IMF de EU ziet als een stel idioten.
Een goed stuk. Jammer dat je er vanuit de VVD geen discussie over hoort. Witteveen was een poosje terug ook op Buitenhof tv. Daar zette hij toen helder uiteen hoe je de hulp van andere mogendheden, buiten Europa kan inroepen. Hij zat aan de knoppen ten tijde van de oliecrisis in de jaren 70.
Hij heeft daarover gesproken met het huidige IMF.
Witteveen was bij Buitenhof nog hoopvol, omdat hij nog goede contacten zou hebben bij de VVD. Maar nu lijken de VVD’ers-met-verstand monddood geraakt.
Voor mij valt Rutte voor de zoveelste keer door de mand, nu hij ook weigert deel te nemen aan het programma Buitenhof, waarin politici door twee deskundigen buiten de politiek aan de tand gevoeld worden.
Geld krijg je nooit cadeau, de lage rente hebben we juist te danken aan het strenge begrotingsbeleid van de vorige regering. Aan Spanje kan je zien hoe snel de rente omhoog vliegt als je van een begrotingsoverschot naar een flink tekort gaat. Gratis kan in ens funest worden als je op zijn socialistisch gaat potverteren.
Nederlands overheids geld gaat maar voor een deel naar de Nederlandse economie, bovendien is het rendement vele malen lager dan als dat zelfde geld in de markt had blijven circuleren. Menigmaal is het zelfs negatief, dan moet er achter een uitgaven nog meer geld achterna, zonder enige economisch rendement.
Hoogleraren willen nog wel eens blijven hangen in hun eigen theoretische denkframe, een soort Diederik Stapel syndroom. Ondernemers hebben dagelijks te maken met de realiteit, die zien collega’s met te grote schulden dagelijks omvallen, zij runnen a.h.w. een overheid in het klein, ik zou die niet zomaar wegzetten als economische onbenullen.
Nederlands overheids geld gaat maar voor een deel naar de Nederlandse economie
Waar gaat de rest dan naartoe? En geld dat niet in de handen van de overheid is, dat gaat wel volledig naar de Nederlandse economie? Ik durf wel aan dat niet publieke gelden voor een groter deel in het buitenland uitgegeven worden dan publieke gelden.
Jij blijft in elk geval niet in één denkframe hangen. Je springt van de hak op de tak. En denken, dat een ondernemer een soort overheid in het klein runt? Dan ben je blijven steken bij economie les 1 van de middelbare school.
+1, dit is echt onzin van de bovenste plank.
‘Geld krijg je nooit cadeau, de lage rente hebben we juist te danken aan het strenge begrotingsbeleid van de vorige regering.’
Nee, de lage rente hebben we te danken aan het feit dat geld uitlenen aan PIGS-landen een hoog risico heeft. In vergelijking met hen is lenen aan Nederland zonder risico, vandaar de 0% rente. rente = inflatiecompensatie + risicopremie + dienst der lening. Het heeft dus slechts indirect met begrotingsbeleid te maken.
Het probleem is voornamelijk dat er niet bezuinigd wordt maar de belastingen verhoogd worden. Het liefst zou ik bezuinigingen zien. En ondertussen veel nieuwe spoorlijnen, tunnels, snelwegen, energiezuinige overheidsgebouwen, etc. bouwen.
Dus investeren in een grotere economische slagkracht en efficiëntie voor later. En niet zoals de SP (de partij die extra wil lenen) slechts de consumptie van burgers vergroten. Een extra stukkie vlees bij het avondeten voor uitkeringstrekkers zeg maar.
Koopkrachtverhoging voor de minderbedeelden is een prima manier om de economie te stimuleren. Het gaat niet alleen om dat de armen en vooral de werkende armen meer welvaart kennen, het gaat er vooral om dat zij dat geld direct weer uitgeven in de economie. Alles dat we nu nalaten om de economie aan te zwengelen, kost ons veel en veel meer op de lange termijn.
Dat is leuk voor de minderbedeelden, maar het enige wat zijn kunnen doen is hun geld weer uitgeven aan huur, levensmiddelen etc. De overheid moet investeren in infrastructuur en innovatie. Alleen dan maakt de overheid gebruik maakt van de geaggregeerde vraag (multiplier-effect) en creëert daarbij werkgelegenheid. Als de overheid een glasvezelnet laat aanleggen voor supersnel internet heeft dat veel meer nut dan wanneer geld wordt weggegeven aan de ‘onderkant’ van de economie. Daarbij is er nu al een probleem dat in financieel opzicht het verschil tussen werken en niet werken te klein is. Dat probleem wordt nog groter als je nog meer geld gaat weggeven aan mensen die er niet voor hoeven te werken. Koopkrachtverhoging voor de minimumlonen is natuurlijk wel een goed idee, maar niet voor uitkeringen.
Het punt is, je geeft het niet gewoon weg aan de minderbedeelden, zij spenderen dat geld op hun beurt in de economie en dan verdient de rest daar weer aan. Het is niet alleen goed voor de mensen die het geld ontvangen, het is goed voor de economie als geheel.
Over dat mensen in de bijstand niet genoeg lijden om weer aan het werk te willen: lees eens https://sargasso.nl/archief/2012/08/17/lakse-bijstandontvangers/
“Daarbij is er nu al een probleem dat in financieel opzicht het verschil tussen werken en niet werken te klein is”
Dat is onzin. Dat is een populaire dooddoener, die vrijwel alleen door werkenden uit wordt gesproken. Het verschil tussen werken en niet werken is in uitzonderlijke gevallen zo klein, dat het niet loont om aan het werk te gaan. Denk daarbij aan een gezin met 2 of meer kinderen, waarin 1 inkomen het gezinsinkomen genereert, en waar bovendien sprake is van een stapeling van subsidies (huursubsidie als belangrijkste). In verreweg de meeste gevallen is het verschil tussen werken en niet werken heel erg groot. in de meeste gevallen gaan mensen er meer dan 50% op vooruit.
Netto minimumloon (40 uur): 1235 euro.
Bijstand (incl vakantiegeld): 665 euro.
Verder is het multiplier effect heel wat ingewikkelder dan de versimpeling, die jij daar nu in probeert aan te brengen, maar daar wees Kevin je ook al op. Het hoeft niet altijd op te treden, maar het verschil tussen het aanleggen van infrastructuur en (= meer geld naar de werkenden) en het verhogen van de koopkracht van de minder bedeelden is eigenlijk niet aanwezig. Er is zelfs wel een argument, dat zegt, dat het tegengesteld is aan jouw bewering: toegenomen koopkracht van arme mensen vloeit in zijn geheel terug in de economie; toegenomen koopkracht van rijken verdwijnt naar het buitenland, in schimmige constructies om belastingen te ontwijken, op spaarbankboekjes en in schilderijen, bijvoorbeeld.
Ik geef direct toe dat mijn verhaal te simpel is, maar dat doe ik vooral omdat ik geen lange lappen tekst wil tikken. Verschil tussen WW en werken is niet zo groot, tussen bijstand en werken natuurlijk wel.
Als je geld weggeeft aan de minderbedeelden kan er geen sprake zijn van een multiplier-effect. Zij zullen immer niet investeren, maar het geld uitgeven aan levensmiddelen e.d. Gaat de overheid een glasvezelnet aanleggen dan moeten er aannemers worden ingehuurd, die huren weer onderaannemers in, ze moeten materiaal inkopen. Glasvezel zorgt weer voor innovatieve technologie, trekt nieuwe bedrijven etc. In het gunstigste geval kunnen bijstandtrekkers aan het werk. Je krijgt dan meer terug dan je erin stopt. Multiplier-effect is niet hetzelfde als toenemende koopkracht voor rijken. Dat neemt niet weg dat in deze tijd van roofkapitalisme het mogelijk is dat crimineel denkende ondernemers een opdracht van de overheid binnenslepen, prutswerk leveren en met de noorderzon vertrekken. In dat geval verdwijnt het geld zonder multiplier-effect.
“Het liefst zou ik bezuinigingen zien. En ondertussen veel nieuwe spoorlijnen, tunnels, snelwegen, energiezuinige overheidsgebouwen, etc. bouwen”.
Jezelf meteen tegenspreken is ook een kunst.
Het is geen kunst.
Dat blijkt.
Onder aan de streep niet bezuinigen zeg maar. Verschuiven is dan een beter woord wellicht.
Maar gewoon flink minder geld naar zorg, ambtenaren, werklozen, AOW etc. En wel investeren voor de lange termijn.
Investeren in werkloosheid voor de lange termijn?
Wel flinke en stoere taal hoor. Bezuinigen op de AOW, de zorg, werklozen, etc. Terug naar de bedeling. Vooroorlogse tijden. ZO een reactie zou je er toe moeten brengen na te gaan denken, waarom die zaken vlak na WOII overal in Europa in de steigers werden gezet. Dat had een reden natuurlijk, maar je mag dat allemaal gerust weer afbreken hoor. Vrijheid van meningsuiting. Maar als je niet van de geschiedenis wil leren, ben je gedoemd hem te herhalen.
Wat Portugal de das omgedaan heeft zijn peperdure lege autosnelwegen, die ook nog eens het landschap hebben verwoest.
EU leningen.
Z Italië is ook vol met EU infrastructuurprojecten, waar niets mee gebeurt.
Valencia zett een gebouw neer van miljarden wat 14 dagen per jaar wordt gebruikt.
“Z Italië is ook vol met EU infrastructuurprojecten”
Daar is niks van waar. Er is misschien wel geld voor gegeven, maar dat geld is dan aan de strijkstokken van Berlusconi en zijn vrienden blijven hangen. Er is een reden, dat je onder Napels niet meer voor de snelwegen hoeft te betalen: die snelwegen zijn niet betaald door de Italiaanse regering…
Ik vraag me zo af: is dit soms weer zo een katholiek, die gelooft, dat ie toch nog in de hemel kan komen, als ie maar voor zijn dood berouw toont voor zijn zonden? Van Agt en Lubbers (e.v.a.) zijn hem al voor gegaan… Als ze geen macht meer hebben, gaan ze ineens heel andere taal uit slaan dan toen ze het land bestuurden.
Is Jimmy Carter katholiek?
Zo werkt politiek nu één keer.
Drees sr legde indertijd ook niet uit, dat hij accoord ging met onze oorlog in toen Nederlands Indië om z’n sociale wetgeving te krijgen.
Overigens geloof ik Dries van Agt dat, hij toen hij eerste minister was, niet wist van de Israelische wandaden.
Ik kende die toen ook niet.
Wir haben es nicht gewusst? Heb ik nooit een goed excuus gevonden.