Ontdek je Plekje (23)

Al vanaf januari keek ik reikhalzend uit naar de eerste solotentoonstelling van Saskia Olde Wolbers (Breda, 1971) in het Stedelijk Museum. Stuk voor stuk zijn haar videowerken van een oogstrelende schoonheid en worden ze gekenmerkt door een heden ten dage weinig meer aangetroffen ambachtelijkheid. Over een werk doet ze gemiddeld een jaar tot anderhalf jaar en daarom is deze tentoonstelling onder de titel The Falling Eye, ontleend aan een zinsnede uit haar meest recente werk Trailer (2005), meer te zien als een overzichtstentoonstelling waarin tevens haar eerdere werken Kilowatt
Dynasty (2000), Placebo (2002) en Interloper (2003) worden getoond. Olde Wolbers neemt met deze werken een unieke positie in en onderscheidt zich van andere videokunstenaars die zich meer in de conceptuele hoek bewegen.

Die ambachtelijkheid zien we terug in de opbouw van de decors in de films. Met behulp van verpakkingsmaterialen, gebruiksvoorwerpen en visdraad rijgt ze deze in elkaar en plaatst ze in acquaria die onder water worden gezet of in verf worden gedoopt. Hiermee creërt ze sciencefiction achtige taferelen die vantevoren niet vast staan en in de loop van het creatieve proces hun uiteindelijke vorm krijgen. Men zou het ook als één grote hallucinatie kunnen zien zoals Huxley omschreef in The Doors of perception. Daarnaast vertelt ze met haar werken een verhaal, voorgedragen door een onzichtbare mannelijke of vrouwelijke verteller die op monotone stem de bizarre belevenissen van de hoofdpersonen schetst. Het zijn fictieve verhalen, afgeleid en samengebracht uit krantenartikelen, documentaires of berichten op de radio. Vaak gaan deze over ziektebeelden waaraan de hoofdpersonen lijden zoals bijvoorbeeld Pseudologica Phantastica uit Placebo, een aandoening waarbij de onweerstaanbare neiging bestaat om gefantaseerde, soms zeer onwaarschijnlijke belevenisssen als waar gebeurd te presenteren en daarbij het oog op de werkelijkheid verliezen.

Placebo was al een beeldtechnisch hoogtepunt in het oeuvre van Olde Wolbers. Het decor waarin iets van een ziekenhuis te herkennen is, was volledig gedoopt in witte verf met in vertraging uitlopende verfdruppels hetgeen een zinnebeeldend effect aan de film meegaf. Het leek er dan ook op dat Olde Wolbers met dit werk het toppunt van haar kunnen had bereikt dat moeilijk te evenaren zou zijn.

Met Trailer bewijst Olde Wolbers dat er nog steeds progressie in haar werk zit. Het verhaal kent eigenlijk twee decors; enerzijds het kleine filmtheater in Wadena, Ohio waar hoofdpersoon Alfgar Dalio zit te kijken naar een trailer. De zaal is tot in detail uitgewerkt, gehuld in een rode gloed waarbij je zou willen dat dit theater in werkelijkheid zou bestaan. Anderzijds zie je een vleesetende plant ergens in de Peruviaanse jungle, die uitsterft doordat ze wordt gebruikt vanwege haar hallucinerende sappen waardoor de nachtvlinder, Alfgar Dalio die voor zijn bestaan afhankelijk is van deze plant, eveneens verdwijnt. Dankzij een gesprek met een oude cassière komt Alfgar Dalio erachter dat hij naar deze vlindersoort is vernoemd en ontwart hij zijn verleden dat hij nog niet kende. Op onwaarschijnlijke wijze laat Olde Wolbers deze verhalen bij elkaar komen. In tegenstelling tot haar eerdere films die zes minuten duurden, vertelt ze nu een verhaal in tien minuten zonder daarbij de aandacht te laten verslappen. Dit betekent dat er nog genoeg rek zit in de verhalende kwaliteiten van Olde Wolbers’ videowerken.

Saskia Olde Wolbers woont en werkt in Londen. Ze studeerde achtereenvolgens aan de Saint Martin School of Art & Design in Londen, de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam (1990-1994) waarna zij een beurs kreeg voor een vervolgstudie aan de Chelsea School in Londen. Sinds haar debuut in 2000 ontving zij diverse kunstprijzen, waaronder de Charlotte Köhler Prijs, de Baloise Art Prize en Beck’s Futures, de Britse prijs voor jonge kunstenaars.

Op Picabia online is een item te zien over Saskia Olde Wolbers. The Falling Eye is nog te zien tot 24 september in het Stedelijk Museum, Amsterdam.

Stedelijk Museum