De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
Het was vorige week prijzenregen in wetenschapsland. De Nobelprijzen werden verdeeld onder wetenschappers die hun vindingen allang weer vergeten waren. Veel recenter en leuker (om over te bloggen in ieder geval) was het onderzoek dat enkele dagen daarvoor beloond werd met één van de Ig Nobel prijzen.
De Ig Nobel prijzen worden sinds 1991 uitgereikt door het Amerikaanse humoristisch-wetenschappelijk tijdschrift Annals of Improbable Research (AIR) voor onderzoek waar je eerst om moet lachen, en vervolgens over moet denken. Enkele Nederlandse onderzoekers hebben ook al wat gewonnen, zoals C.W. Moeliker, die de prijs kreeg voor zijn befaamde documentatie van de eerste wetenschappelijke observatie van homoseksuele necrofilie bij de wilde eend.
De Ig Nobel awards zijn een mooi voorbeeld van een serieuze grap: De ceremonie bol staat van de grappen en grollen (zo wordt ieder jaar een klein meisje ingehuurd om de speeches van de winnaars kort te sluiten met een piepend “Please stop. I’m bored. Please stop. I’m bored….”) Tegelijkertijd worden de prijzen wel uitgereikt door een comité waarin o.a. échte Nobelprijswinnaars zitting nemen. En veel van de prijzen leggen mooi bloot wat er zich allemaal afspeelt in het wetenschappelijke circuit.
De ceremonie van dit jaar werd geopend met een keynote van welgeteld één minuut door het genie Benoit Mandelbrot, bekend vanwege zijn fractals en chaostheoretische benadering van economische markten. Hij kondigde aan dat het overkoepelend thema van dit jaar ‘risk’ was. Erg actueel dus. De winnaar van de prijs voor economie sloot hier mooi bij aan. Die prijs ging naar vier IJslandse banken: Kaupthing Bank, Landsbanki, Glitnir Bank en de Centrale Bank van IJsland for experimentally demonstrating that financial market fluctuations can rapidly transform very small banks into very large banks, then rapidly reverse the process, thereby demolishing the national economy.
De wiskunde-prijs (die overigens niet in Nobel-vorm bestaat) ging naar de president van de centrale bank van Zimbabwe Gideon Gono, die mensen met grote getallen leert om te gaan door bankbiljetten met gigantische hoeveelheden nullen te drukken.
Behalve de economische malaise was alcohol een ander thema: zo ging de Vredesprijs naar Stephan Bolliger van de Universiteit van Bern voor zijn onderzoek naar de vraag of het uitmaakt of je een vol of een leeg bierflesje op iemands hoofd stukslaat. Het korte antwoord: Nee, het is allebei niet erg gezond.
De Scheikundeprijs ging naar een groep Colombiaanse onderzoekers die een supergeleidende diamantfilmpjes konden laten groeien met een wel heel bijzondere ondergrond: tequila.
De meest intrigerende vraag van de avond werd gesteld in het onderzoek van Katherine Whitcome, Daniel E. Lieberman en Liza J. Shapiro. Zij probeerden te verklaren waarom zwangere vrouwen niet voorover kukelen. Het antwoord bleek te liggen in de curve in de ruggewervel die bij vrouwen aanwezig is. Deze stelt ze in staat om dusdanig ver naar achter te leunen dat ze min of meer in evenwicht blijven. Dit onderzoek werd zowaar gepubliceerd in Nature, wat wel weergeeft dat het hier niet louter nonsense betreft.
Voor wie een kijkje in de kelder van de wetenschap wil: Een lijst van alle winnaars is hier te bekijken. Als bonus is hier een videoverslagje van de Wall Street Journal te vinden.
Reacties (6)
Ik vond ze vorig jaar leuker.
Ineens moest ik denken aan de traditie in Nederland bij afstuderen. Een proefschrift wordt vergezeld van een aantal stellingen, waarvan er een paar als grap bedoeld zijn. Ze moeten wel verdedigd kunnen worden door de promovendus.
De meeste van die grappige stellingen zijn vaak al bekend en komen van bekende wetenschappers.
Op de website Hora est wordt een verzameling van schertstellingen bijgehouden.
Bijvoorbeeld deze (ter ondersteuning van de Ig Nobelprijzen):
“Hoewel professoren vele belachelijke ideeën hebben zijn het de incidentele briljante ideeën die hun positie rechtvaardigen”.
heh, nu zit ik zelf in de aller aller laatste versie van mijn proefschrift, maar ik laat de stellingen denk ik toch maar even voor wat ze zijn. Ze kunnen je eigenlijk alleen maar problemen opleveren bij de verdediging :) Inderdaad zijn de tweede helft van de stellingen vaak komisch of provocerend van karakter, maar niet alle commissieleden doorzien die grappen.
Wat me nou al die tijd niet helemaal duidelijk is:
1)pikt AIR nu zelf de kandidaten uit de berg onderzoeken of
2)doen wetenschappers expres af en toe een onderzoek om de lachers op hun hand te krijgen?
Als optie 2 het geval is, dan zijn die wetenschappers het studentikoze stadium niet ontgroeid, lijkt me.
Ik vermoed dat optie 1 aan de orde is bij de IG Nobelprijzen. De economie en wiskundeprijzen zijn immers naar niet-wetenschappelijk onderzoek gegaan en de rest bevat een lijstje onderzoeken die vallen onder de categorie ‘waar heb dat nou voor nodig?’ Of minstens als ‘niet echt belangrijk, maar leuk om te weten’.
Bestaat er ook ergens een lijst van volstrekt overbodige (en daardoor belachelijke) onderzoeken?
@Peter: overbodig onderzoek bestaat niet. Je zegt het zelf al in je laatste alinea van #1: het gaat om de incidentele briljante ideeën en briljante ideeën laten zich niet zomaar sturen.
@3: Vaak gaat het inderdaad om studentikoze hobbyprojectjes van wetenschappers. Half voor de grap, half omdat ze het echt willen weten. Heb jij je nooit afgevraagd waarom zwangere vrouwen niet omvallen of hoe je een theepot maakt waar de thee niet langs de tuit lekt (als ik het met goed herinner ook een winnaar)?
Het gaat behalve om hobbyprojecten toch vaak ook om serieus onderzoek dat door de communicatiebureaus wat simpeler naar buiten wordt gebracht. Het zwangere-vrouwenonderzoek gaat natuurlijk eigenlijk over verschillen in de groei van mannelijke en vrouwelijke ruggegraten. Maar een mooie ‘leuke’ samenvatting helpt om je onderzoek bekend te maken buiten de gebaande paden.
In sommige gevallen slaat dat een beetje door en kom je er maar weer moeilijk van af..