“Velen, waaronder ikzelf, hebben bijvoorbeeld in de achter ons liggende maanden al gewezen op Calvijns opvattingen over het renteverbod en de omgang met geld. Daar zat een sterk morele dimensie aan. Géén focus op korte termijnwinsten, niet jezelf verrijken ten koste van anderen en als een goed rentmeester werken voor volgende generaties – dat is de morele economische les die Calvijn ons in deze crisistijd leert.
Het zijn waarden die nauw aansluiten bij de grote vragen van deze tijd. Onderzoek op onderzoek bevestigt dat mensen een grote behoefte hebben aan houvast en normstelling. Aan ‘samen’ in plaats van ‘ieder voor zich’. Aan geestelijke verdieping in plaats van materiële vervlakking. In brede lagen van de bevolking overheerst het gevoel dat de balans zoek is, omdat we de immateriële kant van het leven hebben verwaarloosd ten gunste van alsmaar ‘méér, méér, méér’ en ‘ik, ik, ik’.”
Jan Peter Balkenende in zijn toespraak bij de Calvijnherdenking.
Het blijft bijzonder hoe hij Calvijn kan aanhalen en er vervolgens weer één element uit kan halen, te weten individuele verantwoordelijkheid, om daarmee verder niet lastig gevallen te hoeven worden met alle tekortkomingen van “de Markt”. Zo deed hij dat ook in zijn eerdere betoog over de huidige crisis.
Kennelijk beseft hij niet dat de meerderheid van de mensen in “de Markt” niet Calvinistisch is en zich dus ook niet Calvinistisch gedraagt. En hij beseft ook niet dat “de Marktmeester” zelf niet Calvinistisch is.
Maar met dat dikke boek als plaat voor zijn kop zal hij daar gewoon over blijven dromen, terwijl anderen op zoek moeten naar werkelijke oplossingen.
Reacties (14)
Calvijn ? Was dat niet de Savonarola van Geneve, zonder wie enkele tientallen mensen gewoon op een natuurlijke manier aan hun einde zouden zijn gekomen ?
Kortom: een typisch staaltje CDA gedrag: met de moraal een mooi verhaal houden (christenen zijn vanouds gewend dit des zondags aan te horen) en vaag spreken over “mensen” en “in brede lagen van de bevolking”, om niet over concrete maatregelen te hoeven praten tegen maar een paar mensen uit zijn directe omgeving, mannenbroeders als Elco Brinkman en andere CDA-leden in semi-overheidsorganen en in de gezondheidszorg, voor wie het achteruittreden van de overheid en overheveling naar “eigen verantwoordelijkheid” vooral een hoop geld betekent.
Ach zonder de afzender te lezen is het best een aardig stukje tekst.
Steeph is dus pertinent tegen het nemen van individuele verantwoordelijkheid?
@steeph: ik vind dat er anders best wel wat te zeggen is voor Balkenende’s verhaal.
Alleen, wat me een beetje stoort bij Balkenende: het blijft bij een verhaal, d’r komen geen maatregelen of beleid uit. En daar waar het misgaat, en waar gekozen wordt voor zelfverrijking nu en kosten doorschuiven naar latere generaties zie je Balkenende zuchten ‘dat-ie er ook niets aan kan doen’.
Ik dacht dat alleen de islamieten een renteverbod hadden, die wereldgodsdiensten blijken altijd weer dichter bij elkaar te staan dan je denkt.
@Anoniem: Islamitische banken brengen wel degelijk rente in rekening. Niet alleen noemen ze het anders, de constructies zijn ook anders, en van wat ik opmaak uit de beschrijvingen, is de interactie tussen banken en klanten veel ’tighter’ dan bij westerse banken het geval is. Dat heeft het voordeel dat islamitische banken een veel beter beeld hebben van de toestand van een bedrijf, en dat is nou net waar het –met name in de VS, maar ongetwijfeld ook in europa– mis is gegaan, de afgelopen tien-twintig jaar.
@Klaplong: Waar staat dat dan?
Ik weet niet of de maatschappelijke tendens is naar minder ‘ikke, ikke, ikke’ en meer ‘samen’. Met een PVV op 32 zetels in de peilingen en euroskepsis op een hoogtepunt lijkt mij egocentrisme hoogtij te voeren. Laat me uit het leggen. De argumenten voor Wilders en tegen de EU die ik tegenwoordig hoor zijn, afgezien van een radicaal seculiere onderstroom, van een pragmatisch zelfzuchtige aard. Een islamietenstop omdat jonge Marokkanen bovengemiddeld de brave burger tot last is, of geen Lissabon omdat we toch al zoveel geld kwijt zijn aan de unie.
Daarom geloof ik niet in Onderzoek op onderzoek bevestigt dat mensen een grote behoefte hebben aan houvast en normstelling. Aan ’samen’ in plaats van ‘ieder voor zich’.. Men is wel tegen de markt maar niet tegen het materialisme: men is tegen de markt omdat deze nu negatief blijkt uit de werken op de financiële leefsituatie van menig brave burger. Mark my words: bij de volgende hoogconjunctuur verdwijnt die vermeende behoefte aan solidariteit als sneeuw voor de zon.
Zitten wel wat puntjes in. Alleen jammer dat JPB juist nergens echte Normen durft te stellen die robuust zijn, afgezien van enkele materiele deels op afgusnt gebaseerde zoals de Balkenendenorm voor salarissen.
Wat is het goede rentmeesterschap in het woondossier eindeloos vooruit te schuiven, pensioenstelsel en zorg niet generatieproof te maken etc. etc.
Mooie woorden, maar voor de man die ons leiding zou moeten geven de afgelopen jaren erg gratuit
Daar zat een sterk morele dimensie aan. Géén focus op korte termijnwinsten, niet jezelf verrijken ten koste van anderen en als een goed rentmeester werken…
Ik vraag me af hoeveel immorele mensen, zichzelf verrijkende bankiers en slechte rentmeesters zichzelf calvinist noemen en denken dat ze goed zijn.
Ik denk dat dat er heel wat zijn.
En dat even om de discussie heen hoe goed Calvijn zelf was, hoe zijn positie in de geschiedenis is, wat hij cq. zijn leer voor rol heeft gespeeld in b.v. de slavenhandel en nog zo wat van die overwegingen.
En iedereen die wel eens met een goede calvinist te maken heeft gehad weet wat het begrip achter de ellebogen betekent. Wat dat betreft acht ik de uitspraken van Balkenende op waarde: negeren dus.
De goeden – als ze bestaan – niet te na.
Kennelijk beseft hij niet dat de meerderheid van de mensen in “de Markt” niet Calvinistisch is en zich dus ook niet Calvinistisch gedraagt.
Natuurlijk beseft hij zich dat, hij is immer calvinist! “De mens is zondig en geneigd tot alle kwaad” en zo. Hij vindt het waarschijnlijk eerder zo voor de hand liggen dat hij het niet noemt.
@8: Men is wel tegen de markt maar niet tegen het materialisme
Ter verdediging van JPdeMP: hij wilt natuurlijk dat mensen het materialisme laten varen en calvinist worden.
Ter verdediging van JPdeMP: hij wilt natuurlijk dat mensen het materialisme laten varen en calvinist worden.
Nee, dat wil hij niet: hij wil dat mensen zich keren tot god en accepteren wat hen overkomt. Daarmee de echte calvinist een productieapparaat en dus geld in de kassa schuivend. Want laat er geen misverstand over bestaan: calvinisten zijn materialisten. Graaiers – echte christenen zou ik bijna zeggen :) Wie denkt dat het over god gaat moet nog maar eens gaan studeren.
Nee, die JPdeMP weet echt wel wat belangrijk is. In dat opzicht verschillen ze niet zoveel van de RKen. Alleen hoeft bij de echte calvinist het instituut staat (of kerk) minder rijk te zijn. God (het geld dus) helpt hen hen die zichzelf helpen: rijkdom voor de burger die begrijpt waar het om gaat. In die zin was Calvijn een van de wegbereiders – oh contradictio – van de democratie. De RK kerk vond haar eigen systeem belangrijk, Calvijn niet.
Ik ben het dus eens met JSK#8: bij de volgende hoogconjunctuur verdwijnt die vermeende behoefte aan solidariteit als sneeuw voor de zon.
Is het geloven in God op de manier van JpB juist niet het ultieme ontkennen van de eigen verantwoordelijkheid?
@Martijn; het probleem is dat JP een enkel aspect van Calvijn er uit licht, en dan roept: daarom ben ik ook Calvinist ! En dat ene aspect laat zich het best omschrijven als: langzaam aan, dan breekt het lijntje niet. Ja, zo ken ik ook nog wel een paar filosofen. Mensen die Calvijn aanhalen als het toppunt van hoe de mensch kan zijn, moeten niet vergeten wat een nodeloos wrede, en in wereldse zaken domme, man het was. In nodeloos wrede en domme dagen, dat dan weer wel.