Voorstellen Nationale Conventie – 16

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Logo Nationale ConventieHierbij het zestiende deel van de behandeling van de voorstellen van de Nationale Conventie. (Zie toelichting bij deel 1).

De voorstellen 16 tot en met 20 hebben betrekking op de positie van de Grondwet in de samenleving.

16. Bevorder een breed maatschappelijk debat over de wenselijkheid en mogelijke inhoud van een preambule die aan de Nederlandse Grondwet vooraf gaat.

Toelichting Nationale Conventie:
De Conventie acht het wenselijk een inleidende en oriënterende formulering aan de Grondwet toe te voegen in de vorm van een preambule. Een inspirerende tekst, die de verdere tekst van de Grondwet een context en een perspectief biedt. Preambules zijn er in verschillende verschijningsvormen. Sommige plaatsen de Grondwet vooral in een historische context, in andere wordt de nadruk gelegd op gemeenschappelijke waarden. Mengvormen komen eveneens voor.

Een preambule als inleiding op de Grondwet kan enkele functies hebben, zoals de volgende:
– Opname van een preambule of inleidend artikel illustreert dat de Grondwet als ‘hoogste staatsregeling’ niet een louter juridisch-staatkundig document is. Zij maakt met andere woorden duidelijk dat de Grondwet een functie heeft voor de bevolking (en niet alleen voor juristen, wetgevers en staatsrechtdeskundigen).
– Een preambule biedt een mogelijkheid de historische identiteit van ons politiek stelsel tot uitdrukking te brengen. Een preambule kan de functie van het politieke systeem in de huidige tijd uitdrukken en aspiraties benoemen. Als zodanig kan een preambule samenbinden. Zij geeft richting, inspiratie en houvast.
– Een preambule drukt juridische en politieke waarden uit en plaatst daarmee de Grondwet en het staatsbestel in een fundamenteel perspectief. Daarmee werpt de preambule een zeker licht op de algemene bepalingen en de grondrechten.
Er wordt vanuit gegaan dat bepaalde waarden zo evident bij de nationale politieke cultuur horen dat deze vanzelfsprekend in de preambule kunnen staan. In de Conventie is uitgebreid discussie gevoerd over de mogelijke inhoud van een preambule.

De Conventie ziet onder ogen dat het gevaar bestaat dat de in een preambule tot uitdrukking gebrachte waarden ook tot verschillen van mening binnen de samenleving kunnen leiden. Desondanks vindt de Conventie een breed gevoerd nationaal debat gewenst over de rol van een preambule bij de Grondwet. Bovendien leidt een dergelijk debat vanzelf tot een debat over de waarden die ons binden.

De Conventie ziet vijf criteria voor het debat. De proeven van preambules, die in het rapport van de werkgroep Grondwet zijn opgenomen, laten zien hoe men op basis van deze criteria tot concrete voorstellen kan komen.
– De preambule bij de Grondwet moet kort en zo sober mogelijk zijn, alleen al om pragmatische redenen. Dat wat nodig en betekenisvol is, moet erin komen, zodat de formulering alle bevolkingsgroepen zal aanspreken.
– De preambule drukt in het algemeen enkele vanzelfsprekendheden uit die de kern uitmaken van de Nederlandse politieke identiteit. Hierin zijn de opstellers van een preambule niet volkomen vrij. Deze moet immers recht doen aan een staatkundig verleden en heden. Ze moet uitdrukking geven aan een politiek-historisch bewustzijn.
– De preambule zou de fundamentele principes van de democratische rechtsstaat moeten bevatten. Ook kunnen enkele grondrechten of vrijheidsrechten met name worden genoemd. Dit bevestigt de democratische beginselen die ten grondslag liggen aan de Grondwet.
– De preambule kan enkele algemene politieke doelen benoemen die richting kunnen geven aan de politieke aspiraties van Nederland. Welke dat zijn is natuurlijk onderwerp van discussie. Men kan denken aan doelen als rechtvaardigheid, vrede, menselijke waardigheid.
– De preambule verwijst naar hogere belangen, naar fundamentele waarden voor burgers. Loyaliteit en verantwoordelijkheidsbesef zijn belangrijk voor de behartiging hiervan. Daarbij kan ook het geweten aangesproken worden. In het publieke leven dient daartoe de eed of de belofte.

Uitvoering:
Dit kan zonder (grond)wetswijziging (nog).

Een preambule zou inderdaad een verrijking kunnen zijn voor de Grondwet. En een debat daarover kan helpen het bewustzijn over het belang van de grondwet en de individuele artikelen weer voor het voetlicht te brengen.
Maar ik ben bang dat 90 procent van de discussie zal gaan over of er nou wel of niet in moet staan dat we een christelijk verleden hebben en dat god een belangrijke rol speelt, net zoals bij de Europese Grondwet. En daar pas ik voor. Dat doet me sterk twijfelen aan dit voorstel.

[poll=35]

– Het volledige advies van de Nationale Conventie
– Voorstellen Nationale Conventie: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15

Reacties (21)

#1 Elke

”De Conventie acht het wenselijk een inleidende en oriënterende formulering aan de Grondwet toe te voegen in de vorm van een preambule. Een inspirerende tekst, die de verdere tekst van de Grondwet een context en een perspectief biedt. “

Ja, ja.
Een pre-ambuultje.
Er – aan – toegevoegd.
Ter orientatie en inspiratie.
Maar aan de Grondwet zelf wordt dus niets gewijzigd, begrijp ik?

”Een preambule als inleiding op de Grondwet kan enkele functies hebben, zoals de volgende:
– Opname van een preambule of inleidend artikel illustreert dat de Grondwet als ‘hoogste staatsregeling’ niet een louter juridisch-staatkundig document is. Zij maakt met andere woorden duidelijk dat de Grondwet een functie heeft voor de bevolking (en niet alleen voor juristen, wetgevers en staatsrechtdeskundigen).”

Ach, kijk er eens aan, de aap verlaat de mouw reeds in de tweede alinea.
Het volk moet iets duidelijk gemaakt worden, lees ik.
Dat die Grondwet een functie heeft voor de bevolking.
Het is voor onze bestwil, verdikke.
Dat hadden alle NEE-stemmers, waaronder ik, zeker even niet begrepen!

Maar gelukkig komt er een breed maatschappelijk (= van staatswege erkende organisaties, u en ik niet hoor) bedebatteerd pre-ambuultje, dat inspireert en duidelijk maakt.
Hoera!
Dat verandert natuurlijk alles.
En nou niet meer tegenpruttelen, luitjes!

Het spijt me zeer, maar ik wordt bloedlink en witheet van dit mierzoete, verhullende gezwatel, dat in gewone-mensentaal volgens mij toch gewoon neerkomt op “wel even wat opleukende Jip-en-Janneketaal voor het oliedomme plebs toevoegen”.

  • Volgende discussie
#2 Basszje

Ik neig naar nee eigenlijk. De grondwet zou duidelijk genoeg moeten zijn dat daar geen verdere richting meer aan te geven is.

Historische identiteit omschrijven is -zoals Steeph terecht al zegt- erg lastig, want een gemeenschappelijke geschiedenis oid is amper te schrijven en we zouden groepen per grondwet buiten onze geschiedenis schrijven ( over geloof, afkomst, gezamelijke waarden etc ).

En ieder persoon haalt zijn inspiratie ergens anders vandaan. Lijkt mij nogal een ongewenst plan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Elke

1. Zo lang de bijna onbeperkte macht van de ongekozen Eurocommissarissen niet wordt geschrapt, stem ik tegen.

2. Zo lang de bepaling dat de eurocommisarissen en hun burelen geen openheid van zaken verplicht zijn in de Grondwet staat, stem ik tegen.

3. Zo lang de vorming van een Europees Hof onder de condities die de Grondwet stelt niet wordt geschrapt, stem ik tegen.

4. Zo lang het afschaffen van het vetorecht in de Grondwet staat, stem ik tegen.

5. Zo lang art 1.6 (“De Grondwet en de instellingen van de Unie hebben voorrang boven het recht van de lidstaten”) in de Grondwet staat, stem ik tegen.

6. Zo lang het hele circus op en neer reist tussen Brussel en Straatsburg om de Fransoosjes te pleizieren en die Grondwet daar niet subiet een einde aan maakt, stem ik tegen.

7. Zo lang de Grondwet niet exact omschrijft hoe groot de Europese Unie eigenlijk precies is volgens de Eurocraten, stem ik tegen.

Basta!
Leve de EEG!
Geen politiek gehomogeniseerd en uiterst ondemocratisch Groot-Europa, dat hebben we allemaal al eens eerder meegemaakt, dank u hartelijk!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Steeph

@Elke: Morgen komt ook nog een mogelijke wijziging van de grondwet zelf aan de orde.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Siquo

Driewerf nee (daar gaan je statistieken). Juist de algemene niet-specifieke statements doorstaan de tand des tijds. Dit klinkt alsof (RELIGIE-ANALOGIE-ALERT) men een specifieke bijbel-uitleg standaard bij elke bijbel bij wil voegen. (“Ja, er staat wel dat je je naaste lief moet hebben, maar je naasten zijn natuurlijk alleen mensen die ook in deze uitleg geloven”, ik noem maar wat)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Steeph

@Elke: Uhhh, we hebben het hier wel over de NL grondwet hoor. Even die ellende van die andere grondwet laten rusten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 zazkia

Uhm, het gaat dus om een debat invoeren. Das nou op zich al zo raar. Als de mensen erover willen praten dan doen ze het zelf wel. Ik heb nog nooit een succesvol breedmaatschappelijk debat van de grond zien komen. Kan iemand zich nog het kenniseconomie debat herinneren? Heeft het normen en waarden debat nog iets opgeleverd?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 mescaline

Ik denk even aan de Constitution, de Onafhankelijkheidsverklaring. Dat zijn toch samenbindende teksten waarvan Amerikanen nu betreuren dat die zo overduidelijk worden genegeerd door hun eigen president + Congres. Ook Lee Iaccocca haalt het nog aan.

Maar ik betwijfel zelf ook of we een onecht prozabetoogje van node hebben. Laat het dan maar een nieuw gedichtje van P.Kouwes zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Apparadsjik

Wat een waardeloos voorstel:

16. Bevorder een breed maatschappelijk debat over de wenselijkheid en mogelijke inhoud van een preambule die aan de Nederlandse Grondwet vooraf gaat.

Debatten moet je niet bevorderen, maar voeren. Als niemand hem medevoert is ‘ie misschien wel niet wenselijk en met dit ‘debat’ houden de gemoederen zich m.i. niet echt bezig.

De Conventie acht het wenselijk een inleidende en oriënterende formulering aan de Grondwet toe te voegen in de vorm van een preambule. Een inspirerende tekst, die de verdere tekst van de Grondwet een context en een perspectief biedt.

De literatuur is er voor de inspirerende teksten, de filosofie voor het plaatsen in contexten en het bieden van perspectieven. Wie daarvan gedient is leest of schrijft een boek.

Opname van een preambule of inleidend artikel illustreert dat de Grondwet als ‘hoogste staatsregeling’ niet een louter juridisch-staatkundig document is. Zij maakt met andere woorden duidelijk dat de Grondwet een functie heeft voor de bevolking.

Zij is wel een louter juridisch-staatkundig document en heeft voor de bevolking geen duidelijke functie. En waarom zou je daar überhaupt met een literair voorwoord verandering in willen brengen.

Een preambule kan de functie van het politieke systeem in de huidige tijd uitdrukken en aspiraties benoemen. Als zodanig kan een preambule samenbinden. Zij geeft richting, inspiratie en houvast.

Dat klinkt als een bijbel voor hen die geloven dat de staat pesoonlijke levens betekenis kan geven. En aan meer bijbels heeft deze tijd geen behoefte.

De preambule bij de Grondwet moet kort en zo sober mogelijk zijn, alleen al om pragmatische redenen. Dat wat nodig en betekenisvol is, moet erin komen, zodat de formulering alle bevolkingsgroepen zal aanspreken.

Dus iets korts en sobers dat inspireert en perspectief biedt, dat betekenisvol is voor alle bevolkingsgroepen… en het moet vast ook nog enige inhoud hebben. Welke goddelijke pennevoerder moet die opdracht in hemelsnaam op zich nemen.

Mocht de parodie van Marsmans Herinnering aan Holland, van de hand van Komrij, als preambule bij de grondwet worden opgenomen, dan nog zou het niemand opvallen. Niemand leest zo’n preambule en dat is ook nergens voor nodig.

(opa Karls “politiek-historisch bewustzijn” is trouwens ook aanwezig – zeker zo’n manifestondertekenende GroenLinkser uit de CPN hoek die meegeschreven heeft)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 zazkia

@Appraradsjik, eens wat betreft je verwerping van moreel geinspireerde grondwetten, maar ik vroeg me af of je dat doortrekken durft naar mensenrechtenverdragen etc.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Apparadsjik

@zazkia: als je mensenrechten wilt regelen kan dat met verdragen en wetten, advocaten, rechtbanken etc. Als je een moreel appèl wilt doen op mensen zich daaraan te houden oid, dan moet je m.i. andere middelen inzetten.

Heb best begrip voor de intentie van het voorstel. Maar zo’n preambule maakt volgens mij evenveel verschil als het opnemen van een Allerhande recept in de grondwet: geen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 zazkia

Hmm nou ja het grappige is dat juristen zich voor de ontbrekende “bindende” element zich juist op allerlei morele kunstgrepen moeten beroepen om te zorgen dat iemand zich er nog aan houdt. Vandaar de vraag.

Al die preambules hebben nog wel zin, juridisch gezien want als een rechter er aan de hand van de letter en geest van de wettekst zelf nog niet uitkomt, dan kijken ze naar de preambules om de “geest” van de wet te deduceren.
Maar de morele kracht van wetten, alsof de burgers de grondrechten op hun rug moeten tato-eren en uit zichzelf spontaan gaan volgen vanwege de kracht van de rede blaba ja da’s wel iets waar we vanaf moeten, denk ik. Soort van juromorele sekte eigenlijk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 mescaline

Er is best wel ruimte voor een nieuw fijn ons-tekstje. De Oranjemassa’s zijn het Wilhelmus ook al jarenlang kwijt. Een nieuw lied, een nieuw geluid.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Lisette

Zolang het soortelijk gewicht van onze grondwet extreem laag is – omdat de rechter er geen wetten aan mag toetsen – voegt zo’n preambule vrijwel niets aan heel weinig toe.

Voor grondrechten heeft een inwoner van dit land meer aan het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. En het had iets aan de moderne grondrechtencatalogus van het tot EU Grondwet verheven Handvest kunnen hebben.

Ik heb zelf ook tegen de EU Grondwet gestemd. Maar ik vind het wel erg zuur dat als gebaar aan de morrende burger – zeker de nederlandse – nu het grondrechtenhoofdstuk waarschijnlijk van de haak gaat vallen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 zazkia

Uh, ja da’s wel waar, artikel 120 staat daaraan in de weg. Nou als er dan toch en nieuwe conventie moet komen dan mag dat dubieuze stukje er natuurlijk wel als eerste uit. @Steeph, wordt dat deel 17?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Maria van Empel

Niemand nog gedacht aan de Staatsregeling van 1798? Die grondwet kent een mijnsinziens een verrassend moderne preambule:

Algemene beginselen

Art. l. Het oogmerk der maatschappylyke vereeniging is beveiliging van persoon, leven, eer en goederen en beschaving van verstand en zeden.

2. Het maatschappylyk verdrag wyzigt noch beperkt de natuurlyke regten van den mensch, dan in zoo verre zulks ter bereikinge van dat oogmerk noodzakelyk is.

3. Alle leden der maatschappy hehben, zonder onderscheiding van geboorte, bezitting, stand of rang, eene gelyke aanspraak op derzelver voordeelen.

4. Ieder burger is volkomen vry om te beschikken over zyne goederen, inkomsten en de vruchten van zyn vernuft en arbeid en voorts, om alles te doen, wat de regten van eenen ander niet schend.

5. De wet is de wil van het geheele maatschappylyk lichaam, uitgedrukt door de meerderheid of der burgeren of van derzelver vertegenwoordigers. Zy is hetzy beschermende of straffende gelyk voor allen. Zy strekt zich alleen uit tot daaden, nimmer tot gevoelens. Alles wat overeenkomt met de onvervreemdbare regten van den mensch in maatschappy, kan door geene wet verboden worden. Zy beveelt, noch laat toe, hetgeen daarmede strydig is.

6. Alle de pligten van den mensch in de maatschappy hebben hunnen grondslag in deze heilige wet: doe eenen ander niet, hetgeen gy niet wenscht dat aan u geschiede, doe aan anderen, ten allen tyde, zoo veel goeds, als gy in gelyke omstandigheden van hun zoudt wenschen te ontvangen

7. Niemand is een goed burger, dan die de huislyke pligten in onderscheiden stand, waarin hy moge gesteld zyn, zorgvuldiglyk uitoefent en voords in alle opzigten, aan zyne maatschappylyke betrekkingen voldoet.

8. De eerbiedige erkentenis van een albestuurend opperwezen versterkt de banden der maatschappy en blyft iederen burger ten duursten aanbevolen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Steeph

@Lisette: Dat van het toetsen van de grondwet komt in een volgend voorstel nog. Daar zijn wel een paar goede voorstellen gedaan (in mijn ogen). (nog niet morgen)
(En ja, dan moet 120 er uit)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Steeph

@Maria: Goed zeg. Maar puntje 8 uh…..
7 vond ik lachen!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Lisette

De grondwet van 1798 was inderdaad een mooie. Maar in 2 verwijst het naar natuurrecht (de natuurlijke rechten van de mens). Daar kun je nog een rechtsfilosofische boom over opzetten…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 esgigt

Een pre-ambule? Ik heb liever een concrete mogelijkheid om wetten, verdragen en regelingen aan de grondwet te toetsen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 zazkia

@Lisette, nou kom maar op met die boom,

En nu we dan toch filosofisch aan het kijken zijn, Puntje 4 klinkt mij weer behoorlijk libertaristisch in de oren. Ze hadden toen toch al wel belasting?
Overigens is puntje 6 ook wel heel erg Kant.

Het is inderdaad verrassend modern, t zou echt wel door zo’n moderne feministerechtefilosoof geschreven kunnen zijn, a la Nussbaum.
*braakt lichtjes*

  • Vorige discussie