Varkenshandel met Afrika

En weer hebben we een voorbeeld van de kracht van handel om ontwikkeling ongedaan te maken: deze keer is het de export van varkensvlees vanuit de Europese Unie, die boeren in ontwikkelingslanden in grote problemen brengt.

We kennen de lange reeks van verhalen over oneerlijke handel: de export van rundvlees die Zuid-Afrikaanse veeboeren hun inkomen ontnam, blikjes Italiaanse tomatenpuree die de markt in Ghana overspoelden, melkpoeder die de ontwikkeling van de Tanzaniaanse zuivelsector onder druk zette totdat deze door een importtarief werd beschermd. Meer recentelijk brachten uien exporten naar Senegal lokale boeren tot vertwijfeling. En het waren importen van bevroren kippenpootjes die pas na massaal verzet van boeren in Kameroen werden stopgezet door de regering van het land. Ghanese boeren stranden daarentegen op een veto van Internationale Financiële Instellingen toen zij het parlement zover hadden gekregen een zelfde importmaatregel aan te nemen. Niet in overeenstemming met het liberaliseringbeleid dat het mondiale handelsbeleid bepaald. Een beleid wat actief wordt selectief lijkt toe te passen als het gaat om het Europese landbouwbeleid.

Op 29 november neemt de Europese Commissie een verordening aan (nr. 1410/2007) via welke zij een exportrestitutie op varkensvlees naar Afrika opnieuw introduceert. Men wil voorkomen dat de Europese export van varkensvlees zou lijden onder de stijgende prijzen op de wereldmarkt. Met de exportrestitutie zijn Europese boeren in staat om hun varkensvlees onder de wereldmarktprijs te verkopen. Een slimme truc, die al eerder werd toegepast, getuige de lange reeks van voorbeelden die hierboven reeds genoemd zijn.

Protest
Door stijgende kwaliteitseisen wordt in Europa steeds meer voedsel geproduceerd dat zich niet meer kwalificeert voor de Europese markt. Het surplus van vlees(delen) van geringere kwaliteit (ingewanden en kwalitatief mindere stukken vlees) wordt vervolgens uitgevoerd naar arme landen, in dit geval met behulp van subsidies. Het goedkope varkensvlees, voor een groot gedeelte afkomstig van Nederlandse varkensboeren, kan tot grote problemen leiden op de lokale markten van veel West-Afrikaanse landen. Deze landen zijn al vaker getroffen door goedkope importen (kippen, uien, rundvlees, melkpoeder) en varkensvlees lijkt een nieuw hoofdstuk in te leiden hoe Europa de lokale agrarische markt ondermijnt.

De wereld verstedelijkt in toenemende mate, maar juist in Afrika wonen nog veel mensen op het platteland. Deze mensen zijn van hun inkomen afhankelijk van de landbouw. Goedkope importen halen de basis weg van hun bestaan, terwijl zij juist konden profiteren van de hogere voedselprijzen op de wereldmarkt. Maatregelen zoals de exportrestitutie dreigen wat dat betreft roet in het eten te gooien. In Nederland is er in toenemende mate kritiek op het effect van ontwikkelingshulp: het zou een druppel zijn op een gloeiende plaat. Als je dit soort verhalen hoort kun je niks anders concluderen dat dit terecht is want tegen oneerlijke handelspraktijken kan geen ontwikkelingshulp op!

Eind juni stond een vergadering gepland van de Europese Commissie, het besluit of de export restituties op varkensvlees ook in het 4e kwartaal van 2008 zal worden voortgezet staat niet op de agenda: deze oneerlijke praktijk zal dus nog wel even doorgaan.