1. de hoogmoed
2. de gierigheid
3. de nijd
4. de gramschap
5. de onkuisheid
6. de gulzigheid
7. de traagheid of de lauwheid
1. de vervuiling
2. de zelfverrijking
3. de drugshandel
4. de genetische manipulatie
5. het veroorzaken van sociale ongelijkheid
6. de abortus
7. de pedofilie
3. de drugshandel
alcohol = drug; dus al die trapisten kloosters …
#8
HansR
*lacht zachtjes*
#9
Stijn
Even voorbijgaand aan het feit dat het ‘nieuws’bericht natuurlijk grote flauwekul is (‘het vaticaan’ heeft geen nieuw lijstje gemaakt en het oude al helemaal niet afgedaan), lijken me de dingen in het nieuwe lijstje concrete voorbeelden van de oude hoofdzonden: pedofilie zal wel een voorbeeld zijn van onkuisheid, de milieuproblematiek heeft zeker met traagheid te maken (en misschien ook met hebzucht en/of hoogmoed), de zelfverrijking met gulzigheid (en gierigheid) etc.
#10
HansR
Maar @Stijn, heeft de milieuproblematiek niet eerder te maken met het gegeven dat de kerk vindt dat christenen eigenaar zijn van de aarde en haar dienen uit te nutten?
Verder zie ik de nieuwe zonden nog niet direct allemaal als een concreet voorbeeld van de oude: pedofilie is zo ongeveer de enige die daarvoor in aanmerking komt. Dat heb je goed gezien. Onkuisheid is ook zo ongeveer de hardnekkigste zonde van de mensheid: altijd scoren dus voor de kerk ;) Je zou je af mogen vragen of zoiets menselijks wel als zonde is te typeren.
#11
HansR
[off topic]
De tags rechtsboven kennen o.a. : Rusland Europa Mondiaal Midden-Oosten China Latijns-Amerika en Terrorisme.
Waarom staat de VS er niet tussen?
Komt vaak genoeg aan de orde denk ik.
[/off topic]
#12
Stijn
…het gegeven dat de kerk vindt dat christenen eigenaar zijn van de aarde en haar dienen uit te nutten?
Uit te nutten wel, uit te putten niet. En overigens zijn niet de christenen ‘eigenaar’ (Ik zou liever zeggen ‘bewoner’) van de aarde, maar alle mensen: Daarin dragen christenen en niet-christenen gezamelijk verantwoordelijkheid, lijkt me.
Verder zie ik de nieuwe zonden nog niet direct allemaal als een concreet voorbeeld van de oude: pedofilie is zo ongeveer de enige die daarvoor in aanmerking komt. Dat heb je goed gezien. Onkuisheid is ook zo ongeveer de hardnekkigste zonde van de mensheid: altijd scoren dus voor de kerk ;) Je zou je af mogen vragen of zoiets menselijks wel als zonde is te typeren.
Juist wel! Volgens mij zijn wij mensen de enige wezens die zondigen (ik laat de engelen maar even zitten, daar heb ik geen verstand van…): Juist menselijk gedrag kun je dus zo typeren. Je hebt gelijk als je bedoelt dat het bij een ‘zonde’ niet zo maar gaat om willekeurig welke menselijke fout, maar om iets dat de relatie met God beschadigt. Maar de relatie met God en die met de andere mens staan niet los van elkaar: In hoe ik met andere mensen omga wordt iets zichtbaar van wat mijn gepraat over God nou werkelijk waard is, en in hoe ik andere schepselen behandel of mishandel, toont zich ook mijn (gebrek aan) respect voor de Schepper.
Zoals ik het lees, gaat het bij het linker rijtje om ‘habitus’, een menselijke gewoonte of houding die je krijgt door je handelen. Het rechter rijtje zijn niet zo zeer houdingen, maar meer concreet gedrag (zelfverrijking) of gevolgen van concreet gedrag (vervuiling). De houdingen waarmee een mens in het leven staat, lijken me het fundament voor zijn concreet handelen: Daarom koppelde ik de dingen uit het rechter rijtje aan het meer fundamentele linker rijtje.
@HansR: Zijn we nog mee aan het experimenteren. We willen hem eigenlijk alleen hebben voor de postjes van de laatste maand. Maar daarvoor moet ik de code induiken. Dus hebben we een paar van de veel voorkomende kreten (waar onder de VS) er uit gehaald. Anders is de rest niet zichtbaar.
/offtopic
#18
Peter
@16: Ook een leuk lijstje. Zou je dat artikel nu posten, dan zou niemand in de gaten hebben dat het alweer 2 jaar oud is.
En wat dat “hear, hear” betreft: bedoel je dat het goed is dat er geen nieuwe te ontdekken zijn of moedig je de lezers aan op zoek te gaan naar hedendaagse deugden?
#19
HansR
@Stijn Uit te nutten wel, uit te putten niet.
Helaas begrijpen katholieken dus blijkbaar het begrip oorzaak en gevolg niet.
Je theologische uitleg over zonden ga ik maar verder niet op in, ook ik heb van engelen geen verstand en je standpunt dat mensen de enigen zijn die zondigen is zodanig flauwekul dat het elke argumentatie tart.
Uitzondering wil ik maken dat dat ALS god de mens heeft geschapen dan heeft hij hem met zonden geschapen en dus onkuis. Als HIJ HEM dat kwalijk gaat nemen dan zijn we behoorlijk flauwekullend bezig. Ergo: zonde is flauwekul.
Maar er bestaat zonder twijfel een slim theologisch argument hiertegen.
In een uitgebreider argument heb ik gesteld dat het begrip zonde uitsluitend gebruikt wordt voor het aanpraten van schuld en manipulatief gebruik dienaangaande. Maar dat gaat hier wat te ver.
Theologie en religie zijn slechts hulpmiddelen voor het besturen van mensen. Geloof is secundair in een religie.
In een korte historische verhandeling schreef ik eens: Machtige mannen worden niet zomaar vroom. Vroomheid is management-gereedschap dat dient om de monniken en de massa zoet te houden. Het is geen bezigheidstherapie voor de abt.
I rest my case.
#20
MS
Theologie en religie zijn slechts hulpmiddelen voor het besturen van mensen. Geloof is secundair in een religie.
In een korte historische verhandeling schreef ik eens: Machtige mannen worden niet zomaar vroom. Vroomheid is management-gereedschap dat dient om de monniken en de massa zoet te houden. Het is geen bezigheidstherapie voor de abt.
O heerlijk! Dat heb in geen tijden meer gehoord. Die term alleen al: “de massa’s”.
#21
HansR
@MS
Ja lullig hè die massa.
#22
esgigt
Oud of nieuw, het maakt amper uit… Het zijn allebei zeurlijstjes.
#23
MS
Nee, HansR, ben je besodemieterd. Ik lach me kapot. Lekker retro-falen.
#24
anderS
@ stein:
Zonden alleen van de mens?
Ik vrees dat ik het met HansR eens moet zijn.
De activiteiten zijn ook de dieren niet vreemd, alleen de schaamte is misschien specifiek menselijk.
Genoeg homo- en pedofilie in het dierenrijk. En natuurlijk behoorlijk wat kindermoord.
Recent nog berichten dat olifanten het leven van andere diersoorten onmogelijk maken door hun intensieve bewoning (alle boompjes moesten stuk)
Voldoende roofdieren die niet schromen om een vijand te vernietigen, ook als het de laatste van zijn soort is.
#25
Stijn
@ anderS
Het gaat (in christelijk denken over ‘zonde’) altijd over een vrije handeling: Als je niet anders kunt, kun jke nooit schuldig zijn. Dat veronderstelt dus een vrije wil, en zowel in de kerk als in de meeste samenlevingen wordt er (mi terecht) vanuit gegaan dat beesten die niet hebben: Als een hond een postbode aanvalt, sleept de postbode de hondeneigenaar voor de rechter, niet de hond. Zoiets.
#26
Rene
@ Stijn:
Nooit een hond bij je geroepen nadat ‘ie achter een blaadje, kat of wat dan ook aanging? En die vragende blik gezien? Echt, ik ben hondenbezitter noch honden liefhebber maar uit je #25 spreekt onbenul.
Trouwens, voor honden kennen we zelfs de doodstraf…
#27
Stijn
@ Rene
Zeker vaak een hond bij me geroepen: Lang een hond gehad. De vraag is alleen of je uit de ‘aarzeling’ die je soms bij een hond ziet tot een vrije wil kunt concluderen. M.i. is de typering ‘vragende blik’ een menselijke projectie, en dat er zoiets als ‘aarzeling’ kan zijn bij een beest (ook prachtig te zien als er ontzettend lekker voer staat dat alleen nog te warm is…) leidt niet noodzakelijkerwijs tot de aanname van een vrije wil, die bewust kiest.
#28
anderS
@Stijn:
OK, dus de goed opgevoede hond kan niet anders dan naar zijn baas luisteren, en de niet opgevoede hond kan niet anders dan naar zijn instincten luisteren.
Dolfijnen die homofiele neigingen vertonen kunnen hier niets aan doen, maar mensen met diezelfde neiging begaan alleen al bij de gedachte een zonde…
Het lijkt me dat voor zover er een vrije wil bestaat, die bij mensen en dieren op zich gelijk is. En met training leren beide die vrije wil beter te beheersen.
Enige verschil is in hoeverre we ons ervan bewust zijn.
Als ik nooit een bijbel heb gezien (of welk boek dan ook) en ik bevredig mijn lusten soms met een vrouw, en dan weer met een man en vice versa. Dan maken we bewuste keuzes onze vrije wil te volgen. Alleen we begaan geen zonde, want we zijn ons er niet van bewust dat het zondes zijn.
Als een jochie van 14 me aanvalt, klaag ik ook zijn ouders aan. Dat is een kwestie van juridische aanspreekbaarheid van honden en minderjarien naast de medeverantwoordelijkheid van ouders/eigenaren. Maar dat staat los van de vraag of de jongen of de hond er niet even goed zelf schuldig aan is oftewel zelf die zonde is begaan.
Jij bent er dus voor om niet zozeer de handeling op zich te problematiseren, maar het bewustzijn dat de handeling begaat. Terwijl het voor de buitenwereld niet relevant is wie of wat er achter zat.
Agh, ik ben nooit zo goed geweest in christelijk denken geloof ik.
#29
Rene
@ Stijn:
En de schuld die je zag als ie iets fout had gedaan?
Maar ook dat kan dan wellicht projectie zijn — de religieuze bewijsvoering: “de wereld is niet zoals wij zien dat ‘ie is omdat het niet onmogelijk is dat ‘ie dat niet is”. Onvriendelijk gezegd, maar met dat type logica ben ik zelf sinds m’n twaalfde levensjaar wel klaar.
Excuus voor #26; ik ga weer iets potentieel nuttigs doen.
#30
Stijn
@ anderS
Ik leg nog even een paar dingen uit elkaar:
1. Ik heb het niet over homoseksualiteit gehad, dus leg me daar geen dingen in de mond. Dat de kerk een groot probleem heeft met haar seksuele moraal is me meer dan duidelijk.
2. Enige verschil is in hoeverre we ons ervan bewust zijn. En dat ‘enige verschil’ is precies de kern war het om draait, denk ik. Als ik mij niet bewust ben van mijn handelen, kan ik het niet veranderen, en kan ik dus ook niet aansprakelijk gesteld worden. Dat we in ons rechtssysteem kinderen van 14 onder de aansprakelijkheid van de ouders laten vaalen, heeft hiermee te maken, lijkt me: Waarom zouden we dat anders doen, denk je?
3. Mijn voorbeeld over de hond was in die zin ongelukkig, omdat het hier een handeling betreft die niet (in eerste instantie) over de relatie met God gaat, terwijl dat nu juist de kern is van wat ‘zonde’ is. ‘Zonde’ en ‘schuld’ zijn dus niet zo maar synoniemen.
4. Ik wil graag de handeling blijven problematiseren, maar inderdaad mét aandacht voor het bewustzijn erachter. Ook dat is in onze rechtspraak (om nog maar even de analogie met wereldijk recht en omgaan met ‘schuld’ te maken) heel gewoon: Zonder dat zouden we überhaupt geen discussies over ’toerekeningsvatbaarheid’ hoeven voeren, bij voorbeeld.
De stelling ‘dat dat voor de buitenwereld niet relevant is’ lijkt me dus wat al te boud.
Reacties (30)
5. het veroorzaken van sociale ongelijkheid
Is de Katholieke Kerk hier niet zelf schuldig aan door vrouwen niet te accepteren in de clerus?
Pedofilie is toch juist een oude zonde? Het komt steeds minder voor en wordt steeds minder geaccepteerd.
Loopt de kerk alweer achter op de werkelijkheid.
En wapenhandel komt weer eens niet voor in het rijtje
Wapenhandel komt niet voor in het lijstje ?
http://www.globalissues.org/Geopolitics/ArmsTrade/Spending.asp#WorldMilitarySpending
een onzinnige lijst.
1. de vervuiling
Dus iedereen is per definitie een zondaar.
3. de drugshandel
alcohol = drug; dus al die trapisten kloosters …
*lacht zachtjes*
Even voorbijgaand aan het feit dat het ‘nieuws’bericht natuurlijk grote flauwekul is (‘het vaticaan’ heeft geen nieuw lijstje gemaakt en het oude al helemaal niet afgedaan), lijken me de dingen in het nieuwe lijstje concrete voorbeelden van de oude hoofdzonden: pedofilie zal wel een voorbeeld zijn van onkuisheid, de milieuproblematiek heeft zeker met traagheid te maken (en misschien ook met hebzucht en/of hoogmoed), de zelfverrijking met gulzigheid (en gierigheid) etc.
Maar @Stijn, heeft de milieuproblematiek niet eerder te maken met het gegeven dat de kerk vindt dat christenen eigenaar zijn van de aarde en haar dienen uit te nutten?
Verder zie ik de nieuwe zonden nog niet direct allemaal als een concreet voorbeeld van de oude: pedofilie is zo ongeveer de enige die daarvoor in aanmerking komt. Dat heb je goed gezien. Onkuisheid is ook zo ongeveer de hardnekkigste zonde van de mensheid: altijd scoren dus voor de kerk ;) Je zou je af mogen vragen of zoiets menselijks wel als zonde is te typeren.
[off topic]
De tags rechtsboven kennen o.a. : Rusland Europa Mondiaal Midden-Oosten China Latijns-Amerika en Terrorisme.
Waarom staat de VS er niet tussen?
Komt vaak genoeg aan de orde denk ik.
[/off topic]
…het gegeven dat de kerk vindt dat christenen eigenaar zijn van de aarde en haar dienen uit te nutten?
Uit te nutten wel, uit te putten niet. En overigens zijn niet de christenen ‘eigenaar’ (Ik zou liever zeggen ‘bewoner’) van de aarde, maar alle mensen: Daarin dragen christenen en niet-christenen gezamelijk verantwoordelijkheid, lijkt me.
Verder zie ik de nieuwe zonden nog niet direct allemaal als een concreet voorbeeld van de oude: pedofilie is zo ongeveer de enige die daarvoor in aanmerking komt. Dat heb je goed gezien. Onkuisheid is ook zo ongeveer de hardnekkigste zonde van de mensheid: altijd scoren dus voor de kerk ;) Je zou je af mogen vragen of zoiets menselijks wel als zonde is te typeren.
Juist wel! Volgens mij zijn wij mensen de enige wezens die zondigen (ik laat de engelen maar even zitten, daar heb ik geen verstand van…): Juist menselijk gedrag kun je dus zo typeren. Je hebt gelijk als je bedoelt dat het bij een ‘zonde’ niet zo maar gaat om willekeurig welke menselijke fout, maar om iets dat de relatie met God beschadigt. Maar de relatie met God en die met de andere mens staan niet los van elkaar: In hoe ik met andere mensen omga wordt iets zichtbaar van wat mijn gepraat over God nou werkelijk waard is, en in hoe ik andere schepselen behandel of mishandel, toont zich ook mijn (gebrek aan) respect voor de Schepper.
Zoals ik het lees, gaat het bij het linker rijtje om ‘habitus’, een menselijke gewoonte of houding die je krijgt door je handelen. Het rechter rijtje zijn niet zo zeer houdingen, maar meer concreet gedrag (zelfverrijking) of gevolgen van concreet gedrag (vervuiling). De houdingen waarmee een mens in het leven staat, lijken me het fundament voor zijn concreet handelen: Daarom koppelde ik de dingen uit het rechter rijtje aan het meer fundamentele linker rijtje.
2 Freek, nu net niet – hoe minder het nu getolereerd wordt, pedofilie, hoe minder het vroeger een zonde was.
[11: ik vraag me soms wel eens af wat andere mensen van die tagcloud denken.]
Steeph heeft blijkbaar een wat somber dagje. Om hem wat op te beuren wilde ik een tweespalt hoofdeugden maken:
Oud:
1. Wijsheid
2. Rechtvaardigheid
3. Gematigdheid
4. Moed.
5. Geloof.
6. Hoop.
7. Naastenliefde/liefde
Nieuw:
….. het zal wel aan het weer liggen (storm buiten, storm in de kop), maar ik kon geen nieuwe bedenken.
@Peter: Nee hoor, was gewoon iets dat aandacht verdiende. Maar op jouw lijstje zeg ik Hear Hear.
Doet me trouwens denken aan iets van lang lang geleden (in internet tijd):
http://blogger.xs4all.nl/steeph/archive/2004/12/25/18523.aspx
@HansR: Zijn we nog mee aan het experimenteren. We willen hem eigenlijk alleen hebben voor de postjes van de laatste maand. Maar daarvoor moet ik de code induiken. Dus hebben we een paar van de veel voorkomende kreten (waar onder de VS) er uit gehaald. Anders is de rest niet zichtbaar.
/offtopic
@16: Ook een leuk lijstje. Zou je dat artikel nu posten, dan zou niemand in de gaten hebben dat het alweer 2 jaar oud is.
En wat dat “hear, hear” betreft: bedoel je dat het goed is dat er geen nieuwe te ontdekken zijn of moedig je de lezers aan op zoek te gaan naar hedendaagse deugden?
@Stijn
Uit te nutten wel, uit te putten niet.
Helaas begrijpen katholieken dus blijkbaar het begrip oorzaak en gevolg niet.
Je theologische uitleg over zonden ga ik maar verder niet op in, ook ik heb van engelen geen verstand en je standpunt dat mensen de enigen zijn die zondigen is zodanig flauwekul dat het elke argumentatie tart.
Uitzondering wil ik maken dat dat ALS god de mens heeft geschapen dan heeft hij hem met zonden geschapen en dus onkuis. Als HIJ HEM dat kwalijk gaat nemen dan zijn we behoorlijk flauwekullend bezig. Ergo: zonde is flauwekul.
Maar er bestaat zonder twijfel een slim theologisch argument hiertegen.
In een uitgebreider argument heb ik gesteld dat het begrip zonde uitsluitend gebruikt wordt voor het aanpraten van schuld en manipulatief gebruik dienaangaande. Maar dat gaat hier wat te ver.
Theologie en religie zijn slechts hulpmiddelen voor het besturen van mensen. Geloof is secundair in een religie.
In een korte historische verhandeling schreef ik eens: Machtige mannen worden niet zomaar vroom. Vroomheid is management-gereedschap dat dient om de monniken en de massa zoet te houden. Het is geen bezigheidstherapie voor de abt.
I rest my case.
Theologie en religie zijn slechts hulpmiddelen voor het besturen van mensen. Geloof is secundair in een religie.
In een korte historische verhandeling schreef ik eens: Machtige mannen worden niet zomaar vroom. Vroomheid is management-gereedschap dat dient om de monniken en de massa zoet te houden. Het is geen bezigheidstherapie voor de abt.
O heerlijk! Dat heb in geen tijden meer gehoord. Die term alleen al: “de massa’s”.
@MS
Ja lullig hè die massa.
Oud of nieuw, het maakt amper uit… Het zijn allebei zeurlijstjes.
Nee, HansR, ben je besodemieterd. Ik lach me kapot. Lekker retro-falen.
@ stein:
Zonden alleen van de mens?
Ik vrees dat ik het met HansR eens moet zijn.
De activiteiten zijn ook de dieren niet vreemd, alleen de schaamte is misschien specifiek menselijk.
Genoeg homo- en pedofilie in het dierenrijk. En natuurlijk behoorlijk wat kindermoord.
Recent nog berichten dat olifanten het leven van andere diersoorten onmogelijk maken door hun intensieve bewoning (alle boompjes moesten stuk)
Voldoende roofdieren die niet schromen om een vijand te vernietigen, ook als het de laatste van zijn soort is.
@ anderS
Het gaat (in christelijk denken over ‘zonde’) altijd over een vrije handeling: Als je niet anders kunt, kun jke nooit schuldig zijn. Dat veronderstelt dus een vrije wil, en zowel in de kerk als in de meeste samenlevingen wordt er (mi terecht) vanuit gegaan dat beesten die niet hebben: Als een hond een postbode aanvalt, sleept de postbode de hondeneigenaar voor de rechter, niet de hond. Zoiets.
@ Stijn:
Nooit een hond bij je geroepen nadat ‘ie achter een blaadje, kat of wat dan ook aanging? En die vragende blik gezien? Echt, ik ben hondenbezitter noch honden liefhebber maar uit je #25 spreekt onbenul.
Trouwens, voor honden kennen we zelfs de doodstraf…
@ Rene
Zeker vaak een hond bij me geroepen: Lang een hond gehad. De vraag is alleen of je uit de ‘aarzeling’ die je soms bij een hond ziet tot een vrije wil kunt concluderen. M.i. is de typering ‘vragende blik’ een menselijke projectie, en dat er zoiets als ‘aarzeling’ kan zijn bij een beest (ook prachtig te zien als er ontzettend lekker voer staat dat alleen nog te warm is…) leidt niet noodzakelijkerwijs tot de aanname van een vrije wil, die bewust kiest.
@Stijn:
OK, dus de goed opgevoede hond kan niet anders dan naar zijn baas luisteren, en de niet opgevoede hond kan niet anders dan naar zijn instincten luisteren.
Dolfijnen die homofiele neigingen vertonen kunnen hier niets aan doen, maar mensen met diezelfde neiging begaan alleen al bij de gedachte een zonde…
Het lijkt me dat voor zover er een vrije wil bestaat, die bij mensen en dieren op zich gelijk is. En met training leren beide die vrije wil beter te beheersen.
Enige verschil is in hoeverre we ons ervan bewust zijn.
Als ik nooit een bijbel heb gezien (of welk boek dan ook) en ik bevredig mijn lusten soms met een vrouw, en dan weer met een man en vice versa. Dan maken we bewuste keuzes onze vrije wil te volgen. Alleen we begaan geen zonde, want we zijn ons er niet van bewust dat het zondes zijn.
Als een jochie van 14 me aanvalt, klaag ik ook zijn ouders aan. Dat is een kwestie van juridische aanspreekbaarheid van honden en minderjarien naast de medeverantwoordelijkheid van ouders/eigenaren. Maar dat staat los van de vraag of de jongen of de hond er niet even goed zelf schuldig aan is oftewel zelf die zonde is begaan.
Jij bent er dus voor om niet zozeer de handeling op zich te problematiseren, maar het bewustzijn dat de handeling begaat. Terwijl het voor de buitenwereld niet relevant is wie of wat er achter zat.
Agh, ik ben nooit zo goed geweest in christelijk denken geloof ik.
@ Stijn:
En de schuld die je zag als ie iets fout had gedaan?
Maar ook dat kan dan wellicht projectie zijn — de religieuze bewijsvoering: “de wereld is niet zoals wij zien dat ‘ie is omdat het niet onmogelijk is dat ‘ie dat niet is”. Onvriendelijk gezegd, maar met dat type logica ben ik zelf sinds m’n twaalfde levensjaar wel klaar.
Excuus voor #26; ik ga weer iets potentieel nuttigs doen.
@ anderS
Ik leg nog even een paar dingen uit elkaar:
1. Ik heb het niet over homoseksualiteit gehad, dus leg me daar geen dingen in de mond. Dat de kerk een groot probleem heeft met haar seksuele moraal is me meer dan duidelijk.
2. Enige verschil is in hoeverre we ons ervan bewust zijn. En dat ‘enige verschil’ is precies de kern war het om draait, denk ik. Als ik mij niet bewust ben van mijn handelen, kan ik het niet veranderen, en kan ik dus ook niet aansprakelijk gesteld worden. Dat we in ons rechtssysteem kinderen van 14 onder de aansprakelijkheid van de ouders laten vaalen, heeft hiermee te maken, lijkt me: Waarom zouden we dat anders doen, denk je?
3. Mijn voorbeeld over de hond was in die zin ongelukkig, omdat het hier een handeling betreft die niet (in eerste instantie) over de relatie met God gaat, terwijl dat nu juist de kern is van wat ‘zonde’ is. ‘Zonde’ en ‘schuld’ zijn dus niet zo maar synoniemen.
4. Ik wil graag de handeling blijven problematiseren, maar inderdaad mét aandacht voor het bewustzijn erachter. Ook dat is in onze rechtspraak (om nog maar even de analogie met wereldijk recht en omgaan met ‘schuld’ te maken) heel gewoon: Zonder dat zouden we überhaupt geen discussies over ’toerekeningsvatbaarheid’ hoeven voeren, bij voorbeeld.
De stelling ‘dat dat voor de buitenwereld niet relevant is’ lijkt me dus wat al te boud.