COLUMN - De toespraak van het jaar komt uit 2023. Nu zit u natuurlijk meteen met de vingers boven het toetsenbord(je) om mij van die existentiële vragen voor de voeten te werpen als ‘Het spoor bijster P.J.?’ Of: ‘Vergeten dat we weer een jaartje verder zijn Cokema?‘
Nee lieve lezer, hier is geen sprake van een simpele tikfout of een verstoord besef van werkelijkheid in het algemeen, het tijdsbesef in het bijzonder. Het gaat hierom:
Een actualisaris heeft geen makkelijke taak. Amper heeft de tijdbeschrijfster genoteerd wat er hier geschiedde, of nu voltrekt zich weer een ander fenomeen dat nodig de analen in moet. En dus is het bij het nakende eindejaar eigenlijk onbegonnen werk een overzichtelijke terugblik op 2024 samen te stellen. Er gebeurt zo veel, dat het NOS jaaroverzicht bijna net even lang als het jaar zelf zou moeten duren om recht te doen aan alle hoogte- en dieptepunten.
Wie hinder ondervinden van die snel opeenvolgende ‘gebeurtenissen van groot belang’, zijn de actualisarissen van de komische soort. U kent ze (hopelijk nog) wel: cabaretiers met een dosis engagement in het pakket. Een uitstervende soort, hetgeen mede verklaart waarom de wereld aan chagrijn ten onder gaat.
Als deze ambachtslieden een voorstelling in elkaar timmeren, gaan ze er zo’n twee jaar mee het land in. Om een voorbeeld te geven van wat er dan kan het gebeuren: in 2023 brengt een cabaretier een aardige grap over hoe het land tot aan het eind der tijden aan Mark Rutte geketend zou blijven, Bedenkt die gladjanus (Rutte, niet de cabaretier) ineens dat het wel mooi is geweest, blaast zijn laatste kabinet op en verkast naar de Navo, want als je meer wilt verkloten dan alleen Nederland, moet je natuurlijk bij de trans-atlantische weermacht zijn.
De werkelijkheid heeft de grap ingehaald. De cabaretier moet een deel van de voorstelling herschrijven.
Pieter Derks kent dat verschijnsel en heeft dat aardig opgelost in de voorstelling ‘Uit het niets’ (2021 – 2023). Aan het begin van de voorstelling legt hij uit dat naar mate de wereld verandert, ook zijn materiaal verandert.
En dan, op zo’n 4 minuten van de opname hieronder, komt de ‘toespraak van het jaar’. Die kwalificatie is niet van Pieter Derks, maar van mij. Het zou eigenlijk moeten heten: ‘de toespraak van elk jaar’. Want hier wordt duidelijk gemaakt waarom alles lijkt te veranderen, maar in werkelijkheid de oorzaken hetzelfde blijven.
Kijk en luister zelf. De toespraak begint met “Als ik de situatie in de wereld verder in één zin even voor jullie en de mensen thuis zou moeten samenvatten zou ik zeggen…”, tot een korte adempauze bij “komma” en dendert voort tot het eindigt met “punt”.
De gehele voorstelling ‘Uit het niets’ is nog tot 5 januari te zien bij NPO 3. Fragmenten uit de voorstelling zijn te zien bij het Youtubekanaal van Pieter Derks (playlist Uit het Niets).
De 2024 oudejaarsconference van Pieter Derks wordt uitgezonden op NPO1 bij BNNVARA op 31 december om 22:30 u.