Europa’s rol in vrede en veiligheid

In het licht van toenemende instabiliteit in Europa’s achtertuin en een verschuiving van Amerikaanse aandacht richting Azië, bestaat er een urgente noodzaak voor een sterk Europees veiligheids- en defensiebeleid. De extreme spanningen in zowel het oosten als zuiden van Europa’s nabuurschap vormen een directe bedreiging voor de Europese lidstaten. Tegelijkertijd blijkt uit de zogeheten ‘Asia pivot’ dat de traditionele Amerikaanse waarborging van Europa ‘s veiligheid niet langer vanzelfsprekend is. De veranderingen in de wereld dwingen de Europeanen tot meer samenwerking en meer verantwoordelijkheid op het toneel van internationale veiligheid. De laatste jaren heeft de Europese Unie (EU) echter consistent gefaald in het formuleren van een coherent en effectief antwoord op externe uitdagingen. Of het nou de Arabische Lente, de crisis in de Sahel, de burgeroorlog in Syrië, de crisis in Oekraïne, de oorlog in Gaza of de crisis in Irak betreft, de EU blijkt keer op keer onvoldoende voorbereid.

Door: Foto: U.S. Army Europe Images (cc)
Foto: copyright ok. Gecheckt 25-09-2022

Veiligheidsbeleid vaak gebaseerd op mediahypes

, door

Nederlandse politici en media benoemen jongerenoverlast op straat als een urgent probleem voor onze binnensteden. Er zou nieuw en harder beleid moeten komen. Mijn promotieonderzoek laat echter zien dat bewoners van deze achterstandwijken de jongerenoverlast zelf niet als problematisch ervaren. Hoe kan dat, vraagt onderzoeker Monique Koomans zich af.

Veiligheidsbeleid is ontvankelijk voor politieke retoriek en mediahypes. Nieuwe en hardere maatregelen worden verantwoord door te verwijzen naar de vermeende groei van het probleem en de publieke roep in de media. Criminologen hebben de taak deze criminaliteitsmythes, zoals een explosief groeiende criminaliteit, te ontkrachten en de beweegredenen achter veiligheidsbeleid kritisch te analyseren. In het geval van jongerenoverlast op straat moeten de vragen worden gesteld: is het correct dat overlast sterk toeneemt? Zijn nieuwe maatregelen noodzakelijk? En klopt het beeld dat ontstaat door de berichtgeving in de schrijvende media?

Tijdens mijn promotieonderzoek bleek dat de politieke aannames die een hardere aanpak van straatoverlast legitimeren over het algemeen niet meer worden betwist. Zo wordt over de premisse ‘het huidige arsenaal aan maatregelen is niet voldoende’ op politiek niveau nauwelijks meer getwijfeld. Bovendien heerst het idee dat de overlast sterk toeneemt en dat bewoners uit Vogelaarwijken harde maatregelen eisen. Beide veronderstellingen blijken echter niet te kloppen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De ‘unknown unknowns’ van het Europese terrorismebeleid

, door

De Europese liberale fractie wil meer inzicht in de kosten en baten van het Europese antiterrorismebeleid. Dat is hard nodig. Hoewel de Europese Unie een sleutelrol speelt in de vormgeving van het antiterrorismebeleid, dus ook het Nederlandse, is er maar bitter weinig bekend over de effecten daarvan, zowel in financiële als juridische zin. De liberalen pleiten daarom voor een groot onderzoek, maar de christen-democraten in het Europarlement liggen dwars.

Vandaag debatteert het Europees Parlement over een evaluatierapport dat de liberale fractie heeft laten opstellen. Het rapport is een eerste aanzet om de kosten van tien jaar Europees antiterrorismebeleid in kaart te brengen. De inzet van het debat is of het onderzoek uitgebreid moet worden.

Wat doet Europa?

Op Europees niveau worden de grote lijnen van het antiterrorismebeleid bepaald. De opslag van internet- en telefoniegegevens, het uitwisselen van Passenger Name Records (PNR) van luchtvaartmaatschappijen, de invoering van een Europees biometrisch controlesysteem, het uitwisselen van politiegegevens tussen de lidstaten, het uitwisselen van persoonsgegevens tussen EU-landen en de Verenigde Staten; ze vinden hun oorsprong in Brussel. De uitvoering is doorgaans aan de lidstaten.

Dat neemt niet weg dat de Europese Instellingen een steeds grotere taken krijgt in het antiterrorismebeleid. Europol heeft er taken bijgekregen. Er is een gemeenschappelijke OM-achtige instelling bijgekomen. En buiten het zicht van de publieke visie ontwikkelt het zogenoemde Situation Centre zich tot een soort Europese geheime dienst (Sargief).

Foto: Jay Phagan (cc)

Staat bouwt digitale hekken aan de grenzen

, door

Wie denkt dat hij sinds het Verdrag van Schengen ongecontroleerd de grenzen kan passeren, heeft het mis. De kans om gecontroleerd te worden is veel groter dan voor de inwerkingtreding van het grensverdrag, namelijk 100 procent. Aan alle binnengrensovergangen wordt een nieuw controlesysteem uitgerold: @MIGO. Dat vergelijkt kentekennummers met allerlei zwarte lijsten. Naar goed Nederlands gebruik beperkt de techniek zich niet alleen tot handhaving, maar wordt er ook al nagedacht over opsporingstoepassingen. En naar goed Nederlands gebruik wordt daar weer heel geheimzinnig over gedaan.

Over @MIGO (@automatisch Mobiel Informatie Gestuurd Optreden) is niet zo heel veel bekend. Het wordt maar een paar keer kort genoemd in Kamerstukken en via google vind je een korte projectomschrijving bij TNO, een van de onderzoeksinstellingen die aan de wieg van het systeem hebben gestaan. Met een beroep op de Wet  openbaarheid van bestuur haalde ik meer informatie naar boven, al werden de meest belangrijke stukken niet vrijgegeven of zwartgemaakt door het ministerie van Veiligheid en Justitie.

@MIGO is vanaf 2003 ontwikkeld door een samenwerkingsverband van LogicaCMG, TNO en de Koninklijke Marechaussee. @MIGO is een kentekenherkenningsyteem (ANPR, Sargief) dat via cameratoezicht informatie over verdachte voortuigen sneller bij de Marechaussee moet brengen, zodat die zijn taak in het toezicht op vreemdelingen effectiever en efficiënter kan uitvoeren. De Marechaussee vergelijkt de kentekendata met verschillende bronnen, zoals die van de Rijksdienst voor het Wegverkeer, Het Nationaal Schengen Informatie Systeem en het Opsporingssysteem. Een betere handhaving dus, op zich niets mis mee.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Ondemocratisch schimmenspel

, door

Nog niet eens zo heel lang geleden heeft de Nederlandse regering, na veel druk vanuit de samenleving, besloten om van haatzaaien via internet geen apart strafbaar feit te maken. Inmiddels ligt er een voorstel van de Europese Commissie waarin dit toch weer aan de orde is. Dat hebben we ondermeer te danken aan een schimmige Europese inlichtingendienst, het EU Joint Situation Centre (SitCen). Aan wie deze inlichtingendienst verantwoording aflegt, hoe zij opereert en welke invloed zij heeft op de vorming van het Europese, en dus ons veiligheidsbeleid, is in nevelen gehuld.

De Nederlandse onderzoeker Jelle van Buuren (Buro Jansen & Janssen en Eurowatch) schreef vorig jaar een onthullend essay over het SitCen. Zo dadelijk een gesprek over de schimmige constructie van een deze inlichtingendienst en de risico’s die SitCen in zich draagt, maar eerst wat achtergrond (met onderaan nog een vraag aan de lezers).

In zijn essay beschrijft Van Buuren het ontstaan van het SitCen en de geleidelijke uitbreiding van zijn taken. Dat is een geen fraaie geschiedenis. SitCen werd in 1998 opgericht om uit open bronnen inlichtingen te vergaren over buiten-Europese dreigingen. Toen Javier Solana als Hoge Vertegenwoordiger het buitenlands beleid van de lidstaten ging coördineren, plaatste hij SitCen onder zijn gezag. Daar lag geen formeel besluit aan ten grondslag.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.