Sociale wetenschappen berusten deels op drijfzand

Grote delen van de sociale wetenschap op drijfzand opgetrokken, stelt Han Oud, statisticus aan het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit Nijmegen. VSNU-voorzitter Noorda noemt het weglaten van statistische informatie om de conclusies van wetenschappelijke artikelen te verfraaien een ‘dagelijkse zonde’. Verbazingwekkend, omdat Noorda hiermee de hoofdoorzaak voor de onbetrouwbaarheid van sociaalwetenschappelijke onderzoeksresultaten miskent. Wat is het geval? Sociaal-wetenschappelijk en ander statistisch geaard onderzoek is op steekproeven gebaseerd. Iedere steekproef heeft zijn eigen toevallige afwijkingen. Tamelijk willekeurig is afgesproken om alleen de 5 procent sterkste afwijkingen in de steekproefverdeling serieus te nemen: significantie-toetsing op het 5%-niveau. Andere percentages treffen we veel minder aan. Het betekent dat, ook als er niets aan de hand is en dus geen enkel effect in de populatie, in 5 procent van de gevallen wordt besloten tot een (‘significant’) effect of resultaat. Dat foutenpercentage van 5 is al heel wat maar hoe gaat het in de praktijk? Het uitblijven van het beoogde resultaat is voor veel sociale wetenschappers waaronder promovendi het startsein voor de significantiejacht.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.