Aristoteles (7): Materie en geest

Aristoteles staat bekend als wetenschapper, arts en filosoof. Zijn invloed op de wijsbegeerte is enorm geweest. In deze reeks bekijken we hem in enig detail.  Bij Plato en bij zijn voorganger Anaxagoras kwamen we voor het eerst het dualisme tegen, de opvatting dat lichaam en geest fundamenteel andere fenomenen zijn. Dualisme gaat vaak samen met opvattingen over een ziel die voortleeft na de dood, zoals bij Empedokles, Pythagoras en, opnieuw, bij Plato. Het denkbeeld kwam ook voor in de Griekse mythologie. Het was dus bepaald niet zeldzaam. Monisme Dualisme staat tegenover het monisme. Dat gaat ervan uit dat lichaam en geest hetzelfde zijn. Monisme is tegenwoordig erg in zwang. Veel mensen menen dat uiteindelijk alles te herleiden is naar materiële oorzaken: botsingen tussen atomen, moleculen, verhitting, verkoeling, magnetisme et cetera. De filosoof Thales was een vroege monist. Volgens hem viel alles te herleiden tot water.

Door: Foto: Bron: Livius.org
Foto: © Sargasso logo Goed volk

Goed volk | Bezielde materie

ACHTERGROND - Dat de mens een ziel heeft, staat over het algemeen buiten kijf. Aansluitend kan dan de vraag gesteld worden wat een ziel is en wat het essentiële verschil is tussen ziel en geest. Mensen die van mening zijn dat er überhaupt een verschil is wijzen er op dat de geest een functie van het bijbehorende lichaam is en dat een ziel een afzonderlijke entiteit is en het eigenlijke bewustzijn. Materialisten beweren dat de ziel niet bestaat en dat de geest de bron van het bewustzijn is en derhalve met de dood de betreffende mens ophoudt te bestaan.

Om het nog complexer te maken zijn er ideeën dat de mens meerdere lichamen heeft: een zuiver materieel zij het organisch lichaam en een onstoffelijk etherisch lichaam. Rudolf Steiner onderscheidde zelfs meerdere etherische lichamen. In dit blog gaan we noodgedwongen uit van de aanname dat de ziel een afzonderlijke entiteit is, anders wordt het onderwerp onbespreekbaar. Over de ziel is het nodige gefilosofeerd en in religies geopenbaard, maar dat valt buiten het bestek van deze blog.

Experimentele wetenschap aangaande de ziel kan niet worden beoefend (of het moet in verband met z.g.n. ‘bijna-doodervaringen’ zijn), aangezien de ziel zich samen met al het buiten-materiële onttrekt aan de huidige wetenschapscriteria die uiteindelijk begrensd worden door onze zintuigen en denkvermogen. Materialisten trekken gemaks- en veiligheidshalve dan ook de conclusie dat de ziel niet bestaat. Dat in de discussies ‘ziel’ en ‘geest’ vaak door elkaar worden gebruikt, maakt het geheel er niet transparanter op.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Foto des Tages | Geest van geëxecuteerde


Geesten bestaan niet. Maar je kan ze wel fotograferen. Joseph Paul Jernigan (1954 – 1993) werd in Texas geëxecuteerd om 12.31 AM door middel van een dodelijke injectie. Hij had in 1981 een bejaarde vrouw doodgestoken toen ze hem betrapte bij het stelen van een magnetron. Jaren na zijn dood werd deze foto van hem gemaakt. Hoe kan dat? Na zijn executie werd Jernigan ingevroren in een gelatine oplossing en vervolgens in 1871 plakjes van 1 millimeter dikte gezaagd. Met toestemming van Jernigan zelf overigens die zijn lichaam ter beschikking aan de wetenschap had gesteld. Het Visible Human Project heeft alle plakjes gefotografeerd en zo een dwarsdoorsnede van het menselijk lichaam gemaakt. Alle foto’s bij elkaar zijn 65 gigabyte, een gemiddelde mp3 collectie. Daarna werd foto voor foto geprojecteerd op een scherm dat door een assistent in een donkere omgeving werd bewogen: en daar was Jernigan weer! Of althans zijn lichaam, of geest hoe je het maar wilt zien. In tweede instantie ter beschikking gesteld aan de kunst, het kan in Amerika: www.project1231.com