Tijdens een ‘Rondje Dordt’ ontdekte ik een bijzondere schildering: een kamer in ’t rond. Dit fenomeen is te zien in een speciaal ontworpen kamer in het museumrestaurant ‘Art & Dining’ van het Dordrechts Museum. In dit museumrestaurant met de oude boogramen, hangt altijd een selectie uit de kunstcollectie van het museum. Ook tijdens de huidige coronabeperkingen kun je de unieke kamer in ’t rond en de geselecteerde kunstwerken zien.
[caption id="attachment_329713" align="aligncenter" width="450"] Kamer in ' t rond, museumrestaurant van het Dordrechts Museum © foto Wilma Lankhorst.[/caption]
Een kamer in ’t rond
Wat is een ‘een kamer in ’t rond’? Dit is een serie schilderingen op behang die op bestelling precies passend in de kamerbetimmering werd gemaakt. Ik kende dit type schilderingen niet. Het doet me wel denken aan de kunstkamer, een genre uit het begin van de zeventiende eeuw die vooral in Antwerpen (de zuidelijke Nederlanden) voorkwam. Er zijn wel enkele verschillen: In een kunstkamer hangen zijn de vier kamerwanden vol met verschillende kunstwerken en schilderijen van allerlei kunstenaars. Bij een kamer in het ’t rond zijn de werken door een of in dit geval twee samenwerkende kunstenaars gemaakt met een verbindend thema. Een tweede verschil is dat de schilderingen voor een kamer in ’t rond op behang én precies passend op maat zijn gemaakt voor een specifieke ruimte.
[caption id="attachment_329702" align="aligncenter" width="450"] Fragment uit schildering in de 'kamer in t rond' Dordrechts Museum © foto Wilma Lankhorst.[/caption]
Er staat niet bij welk tafereel door welke broer is geschilderd. Er zijn zeegezichten, landschappen en stadsbeelden afgebeeld. Op sommige doeken staan enkele figuren die een verhaal vertellen.
De Dordtse kamer aan de Groenmarkt
De serie behangselschilderingen die je nu in het museumrestaurant kunt zien, zijn gemaakt door de Dordtse schilders Abraham (1753-1826) en Jacob (1756 -1815) van Strij. De twee broers hebben deze behangselschilderingen in de achttiende eeuw gemaakt voor een pand aan de Groenmarkt in Dordrecht. In 2005 kreeg het Dordrechts Museum de unieke kans om deze serie originele behangselschilderingen te kopen. Samen met een architectenbureau heeft het museumteam op basis van archiefstukken van de gebroeders van Strij de kamer nagebouwd in het museumrestaurant. Het fijne van dit besluit is dat de serie ook te zien is als het museum gesloten is. Op deze manier kunnen nog meer mensen van dit bijzondere stukje geschiedenis uit Dordrecht genieten.
[caption id="attachment_329715" align="aligncenter" width="450"] Fragment uit een van de schilderingen van 'kamer in 't rond' Dordrechts Museum © foto Wilma Lankhorst.[/caption]
De gebroeders van Strij
De broers Abraham en Jacob van Strij komen uit een kunstzinnige familie. Hun vader Leendert van Strij was tekenaar en een bekende Dordtse schilder. De eerste teken- en schilderlessen kregen de broers van hun vader. Daarna ging Abraham in de leer bij Dortse (interieur)schilder Joris Ponse (1723-1783). Daarna vertrok hij naar Antwerpen, daar studeerde Abraham aan de Antwerpse schilderacademie. In 1774 woonde en werkte hij weer in zijn geboortestad en werd hij medeoprichter van Teekengenootschap Picture. Net als vader Leendert, begon Abraham als decoratief schilder van panelen en behangsels. Later schilderde hij ook portretten, landschappen en intérieurscènes. Voor dit laatstgenoemde genre liet hij zich inspireren door zeventiende-eeuwse meesters zoals Pieter de Hooch. In 1783 trouwde Abraham met Sophia Catharina Vermeulen. Hun zoon Abraham junior werd ook kunstschilder in Dordrecht. Het Dordrechts Museum heeft zeker tien werken van Abraham senior in haar collectie.
[caption id="attachment_329700" align="aligncenter" width="450"] Sfeerbeeld 'kamer in t rond' van Dordrechts Museum © foto Wilma L.[/caption]
Jacob van Strij
Jacob van Strij was de tweede zoon van Leendert van Strij en Catharina Snak. Net als zijn oudere broer Abraham kreeg hij de eerste teken- en schilderlessen van zijn vader. Na deze introductiejaren vertrok Jacob in 1774 naar Antwerpen. Hier volgde hij twee jaar lessen op de schilderacademie. Hij kreeg onder andere les bij de Antwerpse schilder Andreas (Andries) Lens (1739-1822). Ook Jacob ging na zijn opleiding in Antwerpen terug naar zijn geboortestad. Hier ontwikkelde hij zich tot landschapsschilder. Hij imiteerde onder andere werk van die andere bekende Dordrechtse landschapsschilder Aelbert Cuyp (1620-1691).
Net als zijn broer maakte Jacob ook verschillende behangselschilderingen voor opdrachtgevers uit Dordrecht. Soms alleen en soms samen met zijn broer Abraham. Op kerstavond, 24 december 1786 gaf Jacob zijn ja-woord aan de in Nijmegen geboren Magdalena Cornelia van Rijndorp (1765-1841). Hun zoon Hendrik Johannes van Strij (1790-1818) werd in de voetsporen van zijn vader, oom en grootvader ook kunstschilder.
[caption id="attachment_329712" align="aligncenter" width="450"] Diep geworteld (2014-2020) installatie van glas en berkenbomen © Maria Roosen © foto Wilma Lankhorst.[/caption]
Museumtuin
Voor het Dordrechts Museum ligt een lommerrijke museumtuin. Hierin staan onder andere ruim driehonderd jaar oude platanen. Met een QR-code kun je meer te weten komen over de meer dan 250 jaar oude bomen in Dordrecht. Daartoe behoren ook deze platanen. Van recentere datum is het werk van Maria Roosen (Oisterwijk, 1957) ‘diep geworteld’ (2014-2020). Diep geworteld is een installatie van gewassen (berken)bomen met daarop elementen van geblazen, gespiegeld glas. Roosen werkt voor haar glaselementen samen met glasblazers uit Tsjechië. Tijdens haar verblijven in Tsjechië maakt ze verkenningstochten door de natuur. Al wandelend door de bossen ontdekte ze talrijke berkenbomen, paddenstoelen en elfenbankjes. In de herfst ontspringen op de stammen, takken en stronken van bomen zwammen in allerlei kleuren. Deze indrukken inspireerden Roosen onder andere voor het werk dat je hier in de tuin ziet.
[caption id="attachment_329699" align="aligncenter" width="450"] Tuin Dordrechts Museum © gedicht Jan Eijkelboom © foto Wilma L.[/caption]
*Diep geworteld is ook de naam van de tentoonstelling die in december 2020 werd bezocht door Prinses Beatrix. Diep geworteld is georganiseerd ter ere van het 50-jarig jubileum van de Bomenstichting. Prinses Beatrix is sinds 1992 beschermvrouw van deze stichting. In deze expositie krijg je een overzicht van bomen in de Nederlandse schilderkunst van de zestiende eeuw tot nu.
Volg hier de tien minutenrondleiding met conservator Quirine van der Meer Mohr door de tentoonstelling Diep Geworteld.
© tekst en fotografie Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met toestemming van het Dordrechts Museum.
Ontdek hier het Dordrechts Museum thuismuseum
