Formeren tijdens regeren

De gesprekken over de bezuinigingen in het Catshuis zijn zo gesloten dat je je kunt afvragen of de ministers er niet beter aan doen zich demissionair te verklaren. Ze zitten immers niet meer aan het stuur, analyseert Jit Peters, emeritus hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Mark Rutte heeft zich gedurende drie weken teruggetrokken met de politieke leiders van het CDA en de PVV en hun secondanten. Immers er moeten miljarden bezuinigd worden en dat betekent een aanpassing van het regeerakkoord en het gedoogakkoord. Blijkbaar is dat een te grote opgave voor het normale kabinetsberaad. Hier geldt niet de slogan de regering regeert en het parlement controleert. Neen, de kopstukken van de coalitiepartijen gaan in geheim beraad, dus het onderscheid tussen parlement en regering valt even weg. Het is vergelijkbaar met formatiebesprekingen na verkiezingen of na een crisis. Deze procedure is al eens eerder gekozen, namelijk tijdens het kabinet Balkenende IV toen de kopstukken van het CDA, PvdA en CU bij elkaar gingen zitten om tot een pakket crisismaatregelen te komen.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De democratie van wederzijds wantrouwen

, door
In dit parlement gaat het een stuk sneller (Foto: Wikimedia Commons/Arpingstone)

De dag na de verkiezingen van 1997 nam Tony Blair als kersverse premier zijn intrek in 10 Downing Street. Een paar uur daarvoor maakte voorganger John Major zijn aftreden bekend. Hij ging cricket kijken met zijn gezin. De voortvarendheid waarmee kabinetten in het Verenigd Koninkrijk wisselen heeft natuurlijk alles te maken met het politieke systeem, waarin één van de twee dominante partijen erg vlot een parlementaire meerderheid kan halen. De oppositie loopt zich al jaren warm, ontwikkelt plannen voor de termijn waarin zij wil regeren en heeft met het schaduwkabinet ook al de mensen klaar staan die dat beleid kunnen uitvoeren.

In ons kleine coalitieland gaat dat allemaal heel anders. Maar weinig kabinetten halen de eindstreep, waardoor het land tot ver na nieuwe verkiezingen wordt bestuurd door een kabinet dat geen steun van een parlementaire meerderheid geniet. Zo kende Nederland in de tijd tussen de verkiezingen van mei 2002 en juni 2010 vier kabinetten-Balkenende, waarvan er drie zijn gevallen. In totaal hebben demissionaire kabinetten gedurende die acht jaar 21 maanden op de winkel gepast. Als je de honderddagentoernee van het vierde kabinet-Balkenende meetelt (is er echt een reden om dat niet te doen?), is dat ruim twee jaar. Mark Rutte, die tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen van 2009 een motie van wantrouwen tegen het kabinet indiende omdat het ‘feitelijk demissionair‘ zou zijn, telt daar ongetwijfeld nog eens vijf maanden bij op.

Niets wijst erop dat de formatie van het volgende kabinet in de context van een zeer onvoorspelbaar politiek klimaat sneller afgerond zal zijn dan in de afgelopen jaren. Ondertussen zit demissionair minister van Financiën De Jager allang te schrijven aan de Miljoenennota, die hij zeer waarschijnlijk zelf nog zal moeten presenteren. Het komende kabinet erft op die manier, naast de verplichtingen die het rompkabinet Balkenende-IV tijdens de eurocrisis is aangegaan, voor een jaar de financiële bandbreedte die het CDA en de CU het nieuwe kabinet op dit moment gunnen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige