Formeren tijdens regeren

De gesprekken over de bezuinigingen in het Catshuis zijn zo gesloten dat je je kunt afvragen of de ministers er niet beter aan doen zich demissionair te verklaren. Ze zitten immers niet meer aan het stuur, analyseert Jit Peters, emeritus hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Mark Rutte heeft zich gedurende drie weken teruggetrokken met de politieke leiders van het CDA en de PVV en hun secondanten. Immers er moeten miljarden bezuinigd worden en dat betekent een aanpassing van het regeerakkoord en het gedoogakkoord. Blijkbaar is dat een te grote opgave voor het normale kabinetsberaad. Hier geldt niet de slogan de regering regeert en het parlement controleert. Neen, de kopstukken van de coalitiepartijen gaan in geheim beraad, dus het onderscheid tussen parlement en regering valt even weg. Het is vergelijkbaar met formatiebesprekingen na verkiezingen of na een crisis. Deze procedure is al eens eerder gekozen, namelijk tijdens het kabinet Balkenende IV toen de kopstukken van het CDA, PvdA en CU bij elkaar gingen zitten om tot een pakket crisismaatregelen te komen.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De democratie van wederzijds wantrouwen

, door
In dit parlement gaat het een stuk sneller (Foto: Wikimedia Commons/Arpingstone)

De dag na de verkiezingen van 1997 nam Tony Blair als kersverse premier zijn intrek in 10 Downing Street. Een paar uur daarvoor maakte voorganger John Major zijn aftreden bekend. Hij ging cricket kijken met zijn gezin. De voortvarendheid waarmee kabinetten in het Verenigd Koninkrijk wisselen heeft natuurlijk alles te maken met het politieke systeem, waarin één van de twee dominante partijen erg vlot een parlementaire meerderheid kan halen. De oppositie loopt zich al jaren warm, ontwikkelt plannen voor de termijn waarin zij wil regeren en heeft met het schaduwkabinet ook al de mensen klaar staan die dat beleid kunnen uitvoeren.

In ons kleine coalitieland gaat dat allemaal heel anders. Maar weinig kabinetten halen de eindstreep, waardoor het land tot ver na nieuwe verkiezingen wordt bestuurd door een kabinet dat geen steun van een parlementaire meerderheid geniet. Zo kende Nederland in de tijd tussen de verkiezingen van mei 2002 en juni 2010 vier kabinetten-Balkenende, waarvan er drie zijn gevallen. In totaal hebben demissionaire kabinetten gedurende die acht jaar 21 maanden op de winkel gepast. Als je de honderddagentoernee van het vierde kabinet-Balkenende meetelt (is er echt een reden om dat niet te doen?), is dat ruim twee jaar. Mark Rutte, die tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen van 2009 een motie van wantrouwen tegen het kabinet indiende omdat het ‘feitelijk demissionair‘ zou zijn, telt daar ongetwijfeld nog eens vijf maanden bij op.

Niets wijst erop dat de formatie van het volgende kabinet in de context van een zeer onvoorspelbaar politiek klimaat sneller afgerond zal zijn dan in de afgelopen jaren. Ondertussen zit demissionair minister van Financiën De Jager allang te schrijven aan de Miljoenennota, die hij zeer waarschijnlijk zelf nog zal moeten presenteren. Het komende kabinet erft op die manier, naast de verplichtingen die het rompkabinet Balkenende-IV tijdens de eurocrisis is aangegaan, voor een jaar de financiële bandbreedte die het CDA en de CU het nieuwe kabinet op dit moment gunnen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Vorige