Schaamhaar

Of: Leven in de ‘Derde Wereld’
Sinds ik terug ben uit Sierra Leone loopt mijn mailbox letterlijk over met vragen over het land, want hoe is het nou eigenlijk om te leven in de ‘Derde Wereld’? Het spijt me het te moeten zeggen, maar naast hele interessante vragen zitten er ook de meest idiote aannames tussen. Zo zijn er mensen die denken dat ze in Sierra Leone gekleed gaan in een lendendoek en hele dagen aan het boompje klimmen zijn. En dat is eigenlijk heel logisch, die domme vragen, want wat weten we nou eigenlijk van de ‘Derde Wereld’? Afgaande op de mediabeelden moeten de mensen daar inderdaad niets anders hebben dan een vijgenblad om de edele delen te bedekken en is er naast de vervallen plaggenhutten alleen maar dorre droogte te bekennen. Kinderen met snotneusjes, betraande wangetjes en bolle hongerbuikjes die niets anders te eten hebben dan drie druppels melk uit de uitgezakte borst van hun uitgemergelde moeders. De beelden die we hier in Nederland voorgeschoteld krijgen laten weinig aan de verbeelding over. Sierra Leone is het op één na armste land ter wereld en dus is het logisch dat men denkt dat het er daar inderdaad zo uit ziet als op de televisiebeelden. En ik moet eerlijk bekennen dat ik zelf waarschijnlijk met de aller-domste vragen heb gezeten voordat ik ernaartoe afreisde. En het ergste is nog dat ik pas na drie weken doorhad hóe dom die vragen daadwerkelijk waren. Een voorbeeld….

Ik arriveerde op 4 december in de hoofdstad Freetown. Een overbevolkte, smerige stad waar iedereen ‘gewoon’ gekleed rondloopt. Veel mannen lopen in pantalon en stropdas, de meeste vrouwen kleden zich in jeans of Afrikaanse jurken. Ik voelde me een beetje lullig in hun midden. Vanwege mijn vreemde vooroordelen had ik namelijk echt alléén maar mijn aller-oudste en lelijkste kledingstukken meegenomen uit Nederland. In een land waar uiterlijke verzorging erg belangrijk is, loop je dan echt meer dan voor lul. Zeker omdat je met je lichte huidskleurtje echt niet kan verbergen dat je uit een rijk land komt en je je dus echt wel iets beters zou kunnen veroorloven. Gelukkig hebben ze in Freetown vele, vele kledingmarkten (moet ik nog zeggen tot mijn verrassing?), waar ze kleding verkopen waar een Nederlandse studente echt wel van kan watertanden. Het voor joker lopen was dus makkelijk en voor een hele aantrekkelijke prijs verholpen. Omdat ik de kerstdagen door zou brengen in het zuiden van het land nam ik, mede vanwege mijn lelijke Nederlandse garderobe, niet de moeite mijn tas uit te pakken. Dat kwam pas in Bo, meer dan drie weken na mijn aankomst. Ik verkeer met mijn hoofd wel vaker in ‘hogere sferen’, ik kon me dus niet meer herinneren wat ik allemaal in mijn geleende backpack had gestopt. Fronsend stonden mijn Sierra Leonese reisgenoten naar de drie tubes tandpasta te kijken die ik in mijn ‘hoe-overleef-ik-de-tropen’ survival-kit had gestopt. Eerst begreep ik niet zo goed waarom dat nou zo raar was. Maar toen ik het eenmaal doorhad, rolden de tranen over mijn wangen van het lachen. Wat had ik gedacht? Dat Sierra Leonesen hun tanden niet poetsen? En zo had ik wel meer rare dingen meegebracht. Pákken en pákken pleisters, genoeg Nurofen om een heel dorp zelfmoord te laten plegen, 6 flessen crèmespoeling, 36 condooms en niet te vergeten de 20 Nederlandse ballpoints voor mijn onderzoeksuitrusting. Dit soort dingen zijn in Sierra Leone echt nog veel beter verkrijgbaar dan in Nederland. En voor een veel gunstiger prijs ook trouwens.

Grappig is ook dat ik me heb afgevraagd of Sierra Leone inderdaad wel zo arm was omdat het leven in de steden niet wezenlijk verschilt van het leven hier. En ook omdat er voor zo’n arm land wel verdomd veel dikke vrouwen rondlopen. Maar dat laatste durf ik niet zo goed hardop toe te geven. Het land lijkt werkelijk in niets op de voornoemde televisiebeelden. Maar het feit dat er geen naakte hongerbuikjes rondstrompelen betekent nog niet dat Sierra Leone niet arm is. Het lijden voltrekt zich grotendeels in de verborgenheid. Of althans, weg van het uíterlijke leven, want mensen vertellen maar wat graag over hun levensstrijd. “Di struggle, di struggle”. Het is het onderwerp van de dag. En wie ooit met het bericht uit Afrika terugkwam dat mensen daar ondanks hun armoede veel gelukkiger zijn dan hier heeft echt vermoedelijk alleen met de allerrijksten in de samenleving gesproken. Mensen die niet weten hoe ze aan hun dagelijkse maaltijd moeten komen zijn in het algemeen namelijk helemaal niet zo gelukkig. Ze klagen veel. Ze mopperen. Ze zijn kwaad. En terecht. Als je echt íedere dag weer met grote onzekerheden over je overleven de straten af moeten struinen op zoek naar iemand die bereid is je wat geld of eten te geven, kan je moeilijk dansend door het leven gaan. Gelukkig vinden de meesten ook genoeg veerkracht in zichzelf om zo goed en zo kwaad als dat gaat van het leven te genieten. Waarbij graag en veel gedanst wordt overigens.

Naast welvaartsverschillen verwachtte ik daarnaast geconfronteerd te zullen worden met immense culturele verschillen. Hilarisch was mijn kopzorg of ik mijn schaamhaar wel kon afscheren. Sierra Leone staat immers bekend als een islamitisch land en omdat ik verwachtte me weleens communaal te moeten baden wilde ik geen genante taferelen veroorzaken. Goddank ben ik niet de enige die er hele kleingeestige denkbeelden over Islamitische landen op na houdt. De vraag of je in Sierra Leone wel zonder hoofddoek kan rondlopen is me nu al minstens twintig keer gesteld. Het antwoord is ‘ja’. Sierra Leone moet in religieus opzicht haast wel het meest tolerante land op aarde zijn. Religieus gemengde huwelijken zijn aan de orde van de dag. Wie plannen heeft daar te trouwen hoeft niet te verwachten dat je dat kan doen door drie keer te roepen of iets dergelijks. Sierra Leone heeft gewoon wetten en regels en het huwelijk is een geregistreerde institutie. Wie altijd al in een vijgenblad rond heeft willen lopen kan zich beter aanmelden voor Expeditie Robinson, want de kledingconventies in Sierra Leone zijn vrij conservatief. Bloter dan een minirokje en een laag uitgesneden decolleté wordt niet geaccepteerd. In de dorpen ziet men toch graag dat je nét iets gekleder gaat dan dat, maar dat betekent nog niet dat er van je verwacht wordt dat je in lange gewaden of enkellange broeken gekleed gaat. Het klimaat is er trouwens ook niet naar.

Lang verhaal iets minder lang: Sierra Leone verkeert niet in de prehistorie. Er is armoede, op grote schaal. Maar het feit dat mensen geen voedsel kunnen kopen wil nog niet zeggen dat het helemaal niet verkrijgbaar is. Er zijn nachtclubs, het nationale Star Beer kan uitstekend de concurrentie met Heineken aan (qua smaak dan), romantiek is heel belangrijk, nieuwe films zijn daar maanden eerder op de markt dan hier, Sierra Leonesen wassen zich gewoon met zeep, condooms kosten omgerekend 2 eurocent, en de lendendoek wordt door alleen door baby’s gedragen. Als luier. Onder hun broek. Oh en mocht u echt willen weten hoe het zit met mijn schaamhaar; ik heb begrepen dat de laatste mode in Sierra Leone voor dames een dun streepje op de venusheuvel is.