Rayguns breakdanceprestaties stellen niet enkel op de dansvloer teleur

Na alle commotie over intersekse-atlete Imane Khelif waren de Olympische spelen wel aan een komische noot toe. Die werd geleverd in de vorm van een breakdance-optreden door de Australische kandidate, Rachael Gunn, alias ‘Raygun’. De uitvoering van de 36-jarige academica was zo hilarisch slecht, dat er nog wekenlang serieus over werd nagepraat. Gelachen ook vooral. “Dit is geen straatdansen, maar Sesamstraat-dansen,” grapte een TikToker.

Gunn presteerde het zelfs in geen enkele battle punten binnen te halen. Velen vroegen zich na het bizarre optreden af: was Australië nu werkelijk niet in staat geweest een betere kandidaat vinden? Op social media deed meteen het verhaal de ronde dat Gunn  jongere, meer getalenteerde kandidaten had geblokkeerd door samen met haar echtgenoot en Olympisch breaking coach Samuel Fee hun eigen breakdancefederatie op te zetten en fondsen te onthouden aan financieel achtergestelde B-girls.

Volgens de Sydney Morning Herald was daar geen sprake van en kwam Gunn in diverse kwalificatierondes gewoon als beste uit de bus. Het heeft er alle schijn van dat Australië de werving van kandidaten gewoon amateuristisch heeft opgezet. Drijvende kracht achter de speciaal voor de Spelen opgerichte Australian Breaking Association (inmiddels AUSbreaking) was de Australische breakingkampioen Lowe Napalan. Die zette de werving en selectie vanaf 2020 op met een aantal vrijwilligers uit het breaking-wereldje. Zonder serieus budget, laat een van de leden van het selectie de Herald weten.

Slachtoffer van de danslobby

Sportredacteur Tyson Otto schijnt wat licht achter de beslissing om breakdancing als Olympische Sport te erkennen. Hij stelt dat hier een lobby achter heeft gestoken van de World DanceSport Federation. Die kon balzaaldansen niet verkopen aan het Olympisch Comité, en nam dan maar genoegen met Breakdancing, waar tenminste serieuze acrobatiek bij komt kijken. Vermoedelijk in de hoop dat dit als een breekijzer zou kunnen fungeren. Men lijkt vooralsnog niet in die opzet geslaagd, want voor de Spelen over vier jaar in Los Angeles staat breaking niet op het programma.

Na een aantal voorrondes door de ABA/AUSBreaking beoordeelden commissieleden van genoemde World DanceSport Federation de voorgedragen kandidaten. Merkwaardig natuurlijk. Alsof je een wedstrijd wie de beste capriolen op het skateboard kan maken laat beoordelen door een stel comité surfliefhebbers.

Kortom, zegt Otto: “Rachael “Raygun” Gunn was set up to fail.” Haar optreden was een farce, maar was daarmee tekenend voor het hele proces waarmee Breaking op de Olympische spelen is beland. Velen zijn dan ook niet blij met de manier waarop breakdance/Breaking op wereldtoneel werd vertegenwoordigd.

Culturele toe-eigening

“Het zag er gewoon uit als iemand die een beetje speelde met de cultuur en niet wist hoe cultureel significant het was om voor het eerst op de Olympische Spelen te zijn, hoe belangrijk het was voor mensen die hip hop werkelijk een warm hart toedragen, en een van de elementen van hip hop, namelijk breakdancing”, citeert ABC News een zwarte Amerikaan die in Australië woont.

Het verwijt van culturele toe-eigening door een blanke vrouw die de zwarte cultuur kent noch waardeert is des te saillanter, omdat Rachael Gunn haar academische carrière heeft gebouwd op het cultuurkritisch analyseren en becommentariëren van haar hobby. Gunn is namelijk universitair docent in het Department of Media, Communications, Creative Arts, Language and Literature aan de Macquarie University in Sydney.

Proefschrift

Sinds 2012 publiceert ze in die hoedanigheid kritische analyses over gendernormen in het Australische breakdancewereldje. In 2017 promoveerde Gunn op een genderkritische analyse (PDF) van de Breakingcultuur in Sydney, waarbij ze poststructuralistische filosofen als Deleuze and Guattari, Judith Butler en cultuurkritische sociologen als Pierre Bourdieu inzet om te analyseren hoe de kunstvorm van breakdancing handvatten biedt om genderbepaalde opvattingen over wat lichamen kunnen te doorbreken.

‘Deterritorializing Gender in Sydney’s Breakdancing Scene: A B-girl’s Experience of B-boying’. Kort en goed komt het erop neer dat de breakdance-scene in Sydney een mannenwereldje is, waar mannelijke normen gelden over wat mooi en krachtig spel is, en wat lichamen behoren te kunnen om mee te tellen. Veelal gaat het er ook over elkaar af te troeven in ‘battles’. De Breaking scene is dus een plek die opgeëist wordt door mannen en mannelijkheid, en waar vrouwen tegen allerlei vooroordelen moeten opboksen om mee te mogen doen.

I use analytic autoethnography and interviews with scene members in collaboration with theoretical frameworks offered by Deleuze and Guttari, Butler, Bourdieu and other feminist and post-structuralist philosophers, to critically examine how the capacities of bodies are constituted and shaped in Sydney’s breakdancing scene, and to also locate the potentiality for moments of transgression.

— Deterritorializing Gender in Sydney’s Breakdancing Scene: A B-girl’s Experience of B-boying)

Moeilijker maken dan het is

Ik ben niet zo’n fan van moeilijkdoenerij over het ‘deterritorialiseren’ en ‘reterritorialiseren’ van de betekenis die anderen geven aan lichamen en de bewegingen die ze maken. Mij bekruipt dan de gedachte dat er een verkapt autoriteitsargument binnengesmokkeld wordt, dat versluierd wat er nu eigenlijk beweerd wordt. Het maakt het daarnaast ook nog eens lastiger om te bepalen in hoeverre de specifieke toepassing van zulke concepten ook daadwerkelijk aansluit bij het theoretisch raamwerk waar een beroep op wordt gedaan.

Zoals de filosoof Wouter Oudemans ons studenten destijds voorhield: als je het niet aan je schoonmoeder kunt uitleggen, heb je het waarschijnlijk zelf nog niet begrepen.

Wetenschap of ideologie?

Daar komt nog wat anders bij, en dat is dat Gunn haar analyse vooral inzet om te bepleiten hoe het mogelijk anders kan, en eigenlijk ook zo moeten. Vraag is of dat wetenschap is of ideologie. Gunn beschrijft in haar proefschrift hoe ze zich aanvankelijk een plek veroverde in het breakingwereldje van Sydney door zich masculiene dansbewegingen en kledingsymbolen eigen te maken en daarmee te laten zien dat vrouwen dat best kunnen, om vervolgens feminiene uitingsvormen binnen te smokkelen en masculiene normativiteit te ondermijnen.

Uiteindelijk vindt ze dat niet bevredigend. Door op te blijven boksen tegen mannelijke normen, houdt men toch een hiërarchische verhouding van genderbeladen uitingsvormen in stand. Liever legt men de focus op hoe breakdancers al dansend met elkaar communiceren en elkaar aanvullen en uitdagen, aldus Gunn.

Through my practice, I could begin to understand the connections made between and across breakers, the way a move on a limb signalled a move on another temporally and geographically separated limb, conjoining in a new body. I could understand the complex coded discussions and creative exchanges that manifested in the cyphers, without breakers ever speaking a single word.

In doing this, I have attempted to re-conceptualize breaking as a more inclusive space that embraces difference, rupturing the authority of binary thought and instead positing expression on a continuum of difference. Through using gender as my case study – that in which I have the greatest insight – I hope this reconceptualization opens up the space for other, perhaps currently unknown, repressed differences to emerge.

Viewing the breaking body as not a ‘body’ constituted through regulations and assumptions, but as an assemblage – forever entering in new rhizomatic connections with other bodies, histories, ideas, and structures and yet always open to new possibilities through the logic of the ‘and’ – creates a more ethical space for discussions of difference that is both grounded in the particular and the universal.

— Gunn, Deterritorialising, 283

Van hobby tot beroep

Euh… ja. De aandacht leggen bij onderlinge creativiteit en (non-verbale) communicatie schept meer ruimte om samen nieuwe dingen te ontdekken dan dat je je blind staart op gender en de al dan niet vermeende onderschikking van vrouwen. Was er nou werkelijk een proefschrift van 345 pagina’s voor nodig om op die conclusie uit te komen?

Of moest die er vooral komen zodat de auteur van haar amateurliefhebberij haar intellectuele beroep kon blijven maken?