De behoefte aan gezag en richting is een van de meest onderschatte problemen van deze tijd
Christien Brinkgreve, hoogleraar sociale wetenschappen, Universiteit Utrecht.
De Groene Amsterdammer heeft 200 wetenschappers uit mens- en maatschappijwetenschappen gevraagd wat volgens hun – deskundig – oordeel de grootste problemen zijn van deze tijd. 75 Wetenschappers hebben gereageerd. Hieruit heeft een panel de 10 grootste problemen gedestilleerd. Probleem nummer 1 is het gemis aan richting en houvast. Veel mensen hebben behoefte aan autoriteit en gezag, een leider met “overzicht en overwicht” maar ook aan hoop en richting.
De 9 andere problemen zijn:
2: De minachting voor feiten
3: De opkomst van Azië
4: De overheid als probleem
5: De uitputting van de aarde
6: Het gebrek aan mentale veerkracht
7: De kloof tussen de elite en het volk
8: De gevolgen van een wereld zonder grenzen
9: De afstand tussen jong en oud
10: Doorgeschoten marktdenken
Het meest overschatte probleem is volgens de deskundigen overigens de immigratieintegratie.
Wat denkt U dat het grootste probleem is van Nederland?
Reacties (31)
Grootste problemen: slecht onderwijs en de ondergang/ het verlies van echte mannen, wat voor mij deels valt omder nummer 6. Mannen worden zo verwijft. Tevens ben ik het helemaal eens met nummer 1 en 4 in de lijst.
Nederland gaat weer geen kans krijgen op het Europees Songfestival.
Het grootste probleem voor wat? De mensheid? De menselijkheid? De status quo?
Een probleem is een vraagstuk; wat is de vraag?
@3 In het artikel wordt het als volgt geformuleerd:
Elders wordt het ingeperkt tot Nederland:
behoefte aan gezag en richting kan volgens mij beter geformuleerd worden als een gebrek aan gezag en autoriteit, die de behoefte aan richting en hoop vervullen. Een ver doorgevoerd individualisme, waarin iedereen overal keuzes moet maken en zelf verantwoordelijk is, is hier strijdig mee. Wie iedere week de aanbiedingen van de supermarkten (en vele andere zaken) moet vergelijken om het gezinsbudget tot het eind van de maand te kunnen gebruiken, heeft weinig zin om daarnaast alle telefoonaanbieders, energieleveranciers, enz, enz te gaan vergelijken om ergens iets goedkoper uit te zijn dan bij de concurrent, terwijl ze weten, dat ze bij allemaal duurder uit zijn dan vroeger, toen ze die keuzes niet hadden. M.a.w. te veel keuzevrijheid zorgt voor een gevoel, dat richting en hoop ontbreken.
“die de behoefte aan richting en hoop vervullen. Een ver doorgevoerd individualisme, waarin iedereen overal keuzes moet maken en zelf verantwoordelijk is, is hier strijdig mee.”
Waarom is richting en hoop tegenstrijdig met veel keuzes maken en eigen verantwoordelijkheid?
Dat ben ik in ieder geval niet met je eens. Volgens mij gaat het meer om een autoriteit omtrent algemen zaken, zoals politiek. Neem nou zwaargewichten van nu in de politiek en vergelijk die met de zwaargewochten van zeg 20 jaar geleden. Dan heb je dus kwaliteit ingeleverd. Of het gezag van sneue mbo agentjes om maar iets te noemen. Of docenten die gelijkwaardig zijn aan leerlingen… Tal van voorbeelden zijn er te noemen, en daar gaat dat punt over. Geen gezag betekend vaak geen rangorde en dus een sociale jungle.
@6:
Dat heb ik daar onder uitgelegd. Uiteindelijk geldt voor velen, dat “te veel keuzevrijheid zorgt voor een gevoel, dat richting en hoop ontbreken”. Wanneer richting gegeven wordt, hoeven de mensen niet overal keuzes voor te maken en daar de verantwoordelijkheid voor te dragen, die voor hun gevoel heel vaak tegenstrijdig zijn (voor de eigen portemonnee is de Nederlandse Energie Maatschappij goed, maar voor het milieu niet, is zo een keuze, die veel mensen voor problemen stelt, bijvoorbeeld).
Daar geloof ik niks van. De mensen, die nu in de politiek zitten, zijn niet wezenlijk anders dan de mensen, die daar 20 jaar geleden in zaten. Een van de gevolgen van een groeiend individualisme is, dat de mensen zelf veel meer een mening hebben over ‘de politiek’, dus ook veel eerder kritiek hebben op ‘de politiek’, waardoor politici minder vertrouwd worden. En de woorden van politici, die minder vertrouwd worden, leggen minder gewicht in de schaal. De politici leggen hetzelfde gewicht in de schaal, maar de schaalverdeling is gewijzigd.
“Uiteindelijk geldt voor velen, dat “te veel keuzevrijheid zorgt voor een gevoel, dat richting en hoop ontbreken”. Wanneer richting gegeven wordt, hoeven de mensen niet overal keuzes voor te maken en daar de verantwoordelijkheid voor te dragen, die voor hun gevoel heel vaak tegenstrijdig zijn (voor de eigen portemonnee is de Nederlandse Energie Maatschappij goed, maar voor het milieu niet, is zo een keuze, die veel mensen voor problemen stelt, bijvoorbeeld).”
Als je je keuzes door een ander laat maken, ben je nog net zo verantwoordelijk hoor, alleen denk je gewoon niet na. Daarnaast twijfel ik zeer aan je “gevoel” wat “velen” hebben wat voor tegenstrijdigheid zorgt. lijkt me niet dat het grootste probleem over de keuze voor energiemaatschappijen gaat.
” De politici leggen hetzelfde gewicht in de schaal, maar de schaalverdeling is gewijzigd”
Welke schaalverdeling?
“En de woorden van politici, die minder vertrouwd worden, leggen minder gewicht in de schaal. De politici leggen hetzelfde gewicht in de schaal, maar de schaalverdeling is gewijzigd”
De woorden van politici leggen minder gewicht in de schaal, maar de politici leggen hetzelfde gewicht in de schaal? Dat is onmogelijk.
@9: je kan ook proberen te begrijpen, wat ik zeg. De woorden van politici leggen minder gewicht in de schaal voor de mensen, die ze lezen, maar het gewicht is hetzelfde gebleven. Het gewicht is aan inflatie onderhevig. Net zoals 1 euro nu nog steeds 1 euro is, maar je kunt er minder voor kopen dan 10 jaar geleden.
Zo mag je dat best zeggen, en daar zit een kern van waarheid in, maar ga dat dan maar eens uitleggen aan de mensen, die de verantwoordelijkheid voor de door onze politici gemaakte keuzes in het verleden bij die politici willen leggen. Ga maar aan de PVV aanhang vertellen, dat ‘de massa-immigratie’ en het straatterrorisme allemaal hun eigen schuld is en dat hun verwijten naar de oude politici nergens op slaan.
Klopt. Dat was maar één voorbeeldje. Een van de velen.
@4
Dus dit zijn Nederlandse sociale problemen?
3: De opkomst van Azië
5: De uitputting van de aarde
8: De gevolgen van een wereld zonder grenzen
Verder ondervind ik geen last van 1, 2, 4, 6, 7, 8 en 9, minder van het overschatte immigratie-/integratieprobleem in elk geval.
Wat is een gebrek aan mentale veerkracht eigenlijk? En hoe onderscheid je een elite zonder kloof? Zou het gebrek aan een kloof tussen elite en volk niet veel schadelijker zijn?
Lollige lijstje van pseudowetenschappers. Maar herken wel veel zaken. Jammer dat er van overschatte zaken blijkbaar alleen 1 politieke uitspraak is te doen.
@pedro en @xx
het is voor een deel de cultuur – de manier waarop wij tegen gezag aan kijken. Dat begint tegenwoordig al bij de opvoeding.
Er is geen “moreel kompas”, grenzen zijn vaag en verschuiven steeds weer. Mensen wantrouwen autoriteiten en instituten niet meer. Autoriteiten worden onzeker en durven geen keuzes meer te maken.
Ook is het leven onzekerder is geworden. Niemand heeft meer een baan voor het leven, overal moet je keuzes maken, niets is meer vanzelfsprekend.
@11 Ja, de oorzaken kunnen extern zijn, maar ze hebben gevolgen voor de maatschappij.
Dat er eerst ‘immigratie’ stond was mijn fout. In het artikel gaat het alleen over integratieproblemen. Excuses voor de verwarring die ik hiermee heb veroorzaakt.
Enkele voorbeelden van gebrek aan veerkracht:
– men stapt om het minste of geringste naar de rechter
– door de welvaart zijn we verwend, en als het dan even wat minder gaat kunnen we het niet meer aan
– we accepteren minder van elkaar, zijn minder tolerant. mensen zoeken niet meer naar consensus maar reageren hard en onverdraagzaam; we houden geen rekening meer met elkaars gevoelens; eigen geluk, en wel nu en niet later is het belangrijkste.
Verwendheid is denk ik de beste samenvatting.
@12 ik heb er een punt uitgepakt (toevallig het eerste, maar het sprak me wel aan ja) omdat ik natuurlijk niet het hele artikel kan weergeven. Ik kan je aanraden een exemplaar van de Groene te kopen en het zelf na te lezen.
@11: het gaat om de grootste problemen van deze tijd, niet om de Nederlandse sociale problemen of de dingen waar jij last van hebt.
@12: lollig om hoogleraren en andere wetenschappers zonder enig argument als pseudo-wetenschappers weg te zetten en het dan toch minstens voor een deel met ze eens te zijn.
@13: het is voor een deel de cultuur, die gewijzigd is door een betere opleidingsgraad van de mensen. Mensen lopen niet meer zo gemakkelijk achter een leider aan, die hen wel even vertelt, wat goed voor hen is. Maar dat verklaart het wantrouwen tegen de autoriteiten niet, want de betere opleiding zou hen in staat moeten stellen ook beter te beoordelen, met welke dilemma´s de autoriteiten worstelen, en ze zouden daar meer begrip voor kunnen hebben. Dat wantrouwen komt dan volgens mij eerder voort uit de vergaande individualisering van de maatschappij, waarbij de gedachte is, dat als de autoriteiten beslissingen nemen, die voor iemand persoonlijk nadelig zijn, maar voor het algemeen belang voordelig, de autoriteiten gewantrouwd worden, omdat het persoonlijke belang door die iemand boven het algemeen belang gesteld wordt (sluit aan bij de door jou genoemde verwendheid). En dat wantrouwende denken wordt aangemoedigd door de captains of industry, die zichzelf rijkelijk belonen, ook als hun bedrijf slecht presteert.
Je laatste zin kan ik ook in dat licht plaatsen. Overal moeten keuzes gemaakt worden, want de geïndividualiseerde samenleving vraagt daar om, en iedere nieuwe keuze stimuleert de individualisering van de samenleving weer. Dat lijkt op een self fulfilling prohecy, of een soort perpetuum mobile, maar is uiteindelijk het gevolg van politieke keuzes. Vroeger kozen wij als samenleving er voor (politieke keuze) om bepaalde zaken ‘van algemeen nut’ gezamenlijk te organiseren en betalen. Dat soort keuzes bevordert saamhorigheid en gezamenlijke verantwoordelijkheid. De keuzes van de laatste decennia zijn gericht op individualisering (en naar mijn persoonlijke mening niet altijd terecht, maar wel democratisch).
PS: dat wantrouwende denken wordt aangemoedigd door de captains of industry, die zichzelf rijkelijk belonen, ook als hun bedrijf slecht presteert, wat op zichzelf ook soortgelijk gedrag onder politici stimuleert, m.a.w. ook politici denken steeds meer eerder aan zichzelf en hun eigen individuele belang dan aan het algemeen belang, en dat stimuleert ook het wantrouwen onder de bevolking weer….
@16
“maar dat verklaart het wantrouwen tegen de autoriteiten niet, want de betere opleiding zou hen in staat moeten stellen ook beter te beoordelen, met welke dilemma´s de autoriteiten worstelen, en ze zouden daar meer begrip voor kunnen hebben.”
Juist wel. Als hoogopgeleide zie ik juist in dat die Overheid achterlijke keuzes maakt omtrent dilemma’s. Daar heb ik geen begrip voor. Het zijn juist laagopgeleiden die de uitleg van Overheid gewoon slikken en denken dat de Overheid een oplossing is, terwijl ze vaak in de praktijk een probleem zijn. Als hoogopgeleide wordt je juist knettergek van die overheid.
word je (pijnlijk, als hoogopgeleide :P)
@18: wat jij achterlijke keuzes noemt, vinden de hoogopgeleiden, die die keuzes maken, geen achterlijke keuzes. Jouw onbegrip lijkt er op te wijzen, dat je de zaken alleen vanuit jouw eigen perspectief wil bekijken.
Dat juist laagopgeleiden de uitleg van de overheid gewoon slikken, is gewoon nonsens. De laagopgeleiden zijn als keizers juist oververtegenwoordigd bij de extreme partijen aan de linker en de rechterkant, die de uitleg van de overheid totaal niet slikken. En daar heb ik dan weer wel begrip voor, want zij stemmen nu eenmaal gemakkelijker in met eenvoudige populistische oplossingen dan met ingewikkelde en genuanceerde.
” vinden de hoogopgeleiden, die die keuzes maken, geen achterlijke keuzes.”
Onzin. Ik spreek vaak zat ambtenaren van ministeries, en je zou eens hun ongenoegen over zaken moeten horen. Zat hoogopgeleiden bij de overheid schamen zich voor de keuzes van beleidsmakers.
“Jouw onbegrip lijkt er op te wijzen, dat je de zaken alleen vanuit jouw eigen perspectief wil bekijken.”
Ik vind de overheid niet een grote zaligheid. Uw opstelling lijkt er echter op dat u zelf werkt voor de overheid, waarschijnlijk een gemeente, en denkt alleen maar aan je eigen visie.
“De laagopgeleiden zijn als keizers juist oververtegenwoordigd bij de extreme partijen aan de linker en de rechterkant, die de uitleg van de overheid totaal niet slikken.”
Ook onzin. De PVV slikt op dit moment elke uitleg. Juist de middenpartijen hebben kritiek.
“ingewikkelde en genuanceerde.”
En dus moet het wel goed zijn he. Eigenlijk zeg je helemaal niks.
@21:
Ja, ambtenaren hebben ook hun eigen mening en hoeven het niet eens te zijn met alle genomen beslissingen, maar dat zijn niet de mensen die die beslissingen genomen hebben.
Nee, die wilden me niet hebben, en ik kon ergens anders meer verdienen.
Ik heb iig begrip voor mensen met een andere mening en doe die mening niet af als achterlijke keuzes of probeer die keuzes te kleineren door te stellen dat er zat ambtenaren zijn die zich er voor schamen. Ik ben het ook lang niet altijd eens met de gemaakte keuzes, maar die keuzes zijn het resultaat van een democratisch proces en worden democratisch gecontroleerd.
Ja, en dat gaat de PVV stemmen kosten, want daarvoor hebben velen geen PVV gestemd. Het argument was trouwens, dat de laagopgeleiden aan de extreme linker en rechterkant oververtegenwoordigd zijn, en dat die partijen die stemmen kregen, omdat zij zich bij uitstek tegen de overheid en de gevestigde elite keren (dat de PVV na de verkiezingen een andere koers vaart dan hun verkiezingsbeloftes, heeft hooguit invloed op de volgende verkiezingen.
SP, GL, PvdA, D66, PvdD, CU. Leuk dat je die middenpartijen noemt. Ik zou ze eerder links noemen.
Nee, hoor, dat heb je ook al weer verkeerd begrepen. Het lijkt wel of je het er om doet. Te ingewikkeld en te genuanceerd voor sommigen betekent niet automatisch ‘goed’. Laagopgeleide mensen hebben gewoon weinig interesse of er geen tijd voor over om ingewikkelde zaken te bestuderen en goed te kunnen beoordelen, en kiezen daarom iets gemakkelijker voor simpele populistische oplossingen. Maar de meesten van hen zijn niet dom en zullen echt wel begrijpen, dat de PVV nu plotseling alles voor zoete koek slikt. En ze zullen hen net zo snel verlaten als de SP na 2006.
Volgens mij hebben jullie helemaal geen behoefte aan gezag en richting :)
” Ik ben het ook lang niet altijd eens met de gemaakte keuzes, maar die keuzes zijn het resultaat van een democratisch proces en worden democratisch gecontroleerd.”
Je haalt (weer) volksvertegenwoordiging en ambtenarij door elkaar. Die laatste is niet onderhevig aan een democratisch proces.
Daarnaast vind ik het maar kroegpraat over lageropgeleiden en hoogopgeleiden en het gevoel, tijd en interesse die twee groepen hebben, maar dat ze niet dom zijn met een populistisch randje eromheen. Mar goed, dat is jouw mening. Ik denk niet dat we het eens worden. Punt vier is in ieder geval belangrijk voor ons beide. Ik zie de overheid als probleem. Zeker in mijn sector en persoonlijke aanvaringen ermee ervaar ik ze dikwijls als een last.
@24:
Huh? Het ging over de overheid. Ik stel slechts vast, dat door ‘de overheid’ keuzes worden gemaakt, dat de verantwoordelijken voor die keuzes vaak hoog opgeleid zijn, en dat die verantwoordelijken dat vast geen achterlijke keuzes zullen vinden, en dat je stelling, dat hoger opgeleiden juist problemen in de overheid zien en de lager opgeleiden alles wat de overheid zegt als zoete koek slikken, borrelpraat is.
Dat lageropgeleiden oververtegenwoordigd zijn onder de PVV en SP stemmers is geen kroegpraat, maar onderzocht. De redenen, die ik daarvoor noemde, mag je wel als kroegpraat bestempelen, want daar heb ik geen bewijzen voor. Het kan ook zo zijn, dat ze gewoon te dom zijn om ingewikkelde oplossingen voor ingewikkelde problemen te begrijpen, maar ik wilde dat liever positief benaderen en noemde het daarom desinteresse / geen tijd voor al die nuances.
En ja, de overheid kan altijd als een probleem gezien worden, maar ook dat bekijk ik het liefst positief en dan is mijn conclusie toch, dat de huidige overheid in Nederland (met haar parlementair democratische structuur in een constitutionele monarchie) een van de beste overheden in de geschiedenis van de mensheid is, beter dan de overheid op de meeste plaatsen in de wereld nu en beter dan vrijwel alles, dat waar dan ook ter wereld in het verleden overheid is geweest. Ze is nog steeds voor verbetering vatbaar, dat wel.
“Als hoogopgeleide zie ik juist in dat die Overheid achterlijke keuzes maakt omtrent dilemma’s. Daar heb ik geen begrip voor. Het zijn juist laagopgeleiden die de uitleg van Overheid gewoon slikken en denken dat de Overheid een oplossing is, terwijl ze vaak in de praktijk een probleem zijn.”
is niet hetzelfde als
” je stelling, dat hoger opgeleiden juist problemen in de overheid zien en de lager opgeleiden alles wat de overheid zegt als zoete koek slikken”
Het zijn niet exact dezelfde woorden, nee. En als we jouw woorden tot op het bot gaan ontleden, zal de indruk, die jouw woorden bij mij wekten, wellicht ook de bedoeling niet zijn.
Tot die tijd zie ik daar staan, dat hoger opgeleiden vinden dat de overheid achterlijke keuzes maakt, terwijl laagopgeleiden de achterlijke keuzes van de overheid als oplossing zien. En dan vraag ik me nog steeds af, waarom lager opgeleiden dan toch vaker dan hoogopgeleiden op partijen stemmen, die zich in verkiezingstijd als anti-establishment en anti-overheid presenteren. Jij persoonlijk ziet misschien wel beter dan laagopgeleiden in, dat de overheid achterlijke keuzes maakt, maar dat geldt dan toch niet voor de hele groep hoogopgeleiden, en het kiesgedrag van hoger en lager opgeleiden lijkt eerder op het tegendeel te wijzen, want daar zijn het de lager opgeleiden, die de overheid vaker afwijzen dan de hoger opgeleiden door op de partijen te stemmen, die nooit deel van de overheid uit hebben gemaakt.
Daarnaast vind ik de term ‘achterlijke keuzes’ meer bij een laagopgeleide onderbuikreactie horen dan bij een weldoordachte mening, die met allerlei nuances rekening houdt en ik eerder met een hogere opleiding associeer.
@14
Dan moeten de wetenschappers niet zo lui zijn en met een vage dooddoener komen zoals “uitputting van de aarde”, maar specifiek de sociale problemen die dat voor Nederland op dit moment meebrengt. Op dit moment heeft volgens mij niemand werkelijk last van de hoge benzine of koperprijs. De opkomst van Azië kun je trouwens ook als iets positiefs zien, evenals een aantal van de andere problemen. Verwendheid, trouwens, zie je alleen bij mensen die het goed hebben, nooit bij mensen die moeten vechten om te overleven, die zijn veerkrachtig, maar keihard.
@16
het gaat om de grootste problemen van deze tijd, niet om de Nederlandse sociale problemen
Wel dus. Kennelijk lees je net zo slecht als ik. Vreemd alleen dat ik eerst vraag wat er bedoeld wordt, en jij meteen met ellenlange epistels komt, zonder dat je weet waar het over gaat.
@28:
Oh sorry, ik had #4 niet gelezen. Dat maakt je opmerking onder #11 ineens wel grappig. Niet erg relevant, maar wel grappig.
En sorry ook voor mijn lange epistels, die voor jou kennelijk te lang om te lezen zijn, want anders had je wel geweten, dat ik het niet over de genoemde sociale problemen heb gehad, maar vooral over de vraag of er behoefte aan gezag en richting is, of dat de individualisering van de maatschappij er de oorzaak van is, dat mensen gezag en autoriteit juist niet meer accepteren. Dan is er zeker geen behoefte aan gezag (in die zin ben ik het wel met het wantrouwen in de overheid van xx eens), ook al roept het gebrek aan gezag gevoelens van onzekerheid op (over de richting waar we ons naar toe bewegen en de hoop op een betere toekomst).
Heerlijk ironisch, wout. Het probleem van de oprakende olie bagatelliseren als perfecte illustratie van hoe het komt, dat een probleem onderschat kan worden.
Inderdaad. Daarom komt verwendheid hier in Nederland zo vaak voor.
Een niet heel erg verrassend lijstje op zich, maar de nummers 3 (De opkomst van Azië) en 6 (Het gebrek aan mentale veerkracht) vind ik wat vreemd.
De opkomst van Azië is ‘een van de grootste problemen van onze tijd’? Waarom is dat een probleem? Gunnen we het onze Aziatische vrienden dan niet? Beetje flauw natuurlijk, maar daar moet volgens mij eigenlijk ‘de omgang met de opkomst van Azië staan.’
Het ‘gebrek aan mentale veerkracht’ behoeft iets meer uitleg. Mentale veerkracht van wie? En in welke situatie?
Vanmiddag wordt aan de UvA een oratie gehouden, die aan het onderwerp ‘De behoefte aan gezag en richting’ raakt.
In Nederland ontwikkelde de civil society (verenigingen en maatschappelijke organisaties) duurzame en constructieve relaties met de staat. Zo kon een stabiele, democratische en harmonieuze maatschappij ontstaan, gebaseerd op wederzijds vertrouwen. Maar de globalisering, individualisering en de opkomst van het populisme hebben de Hollandse tradities van verenigingsverbanden, overleg en consensusgerichtheid ondermijnd. Dit heeft volgens James Kennedy geleid tot een publieke ruimte die soms minder civil is dan voorheen, minder ‘beschaafd’: een kakofonie van individuele meningen en verwarrende netwerken, in plaats van het gestructureerd overleg tussen partijen in een goed georganiseerde samenleving