De financiële verhoudingen tussen rijk en gemeenten zijn uit het lood. Gemeenten zijn het spuugzat om te blijven klagen en vragen. De komende jaren moet worden gewerkt aan herstel van die financiële en bestuurlijke verhoudingen.
Zo. Daar is geen woord Spaans, Limburgs of Fries bij. Gemeenten worden uitgeknepen door het Rijk, hebben een vrachtlading verantwoordelijkheden over de schutting gekieperd gekregen, niet genoeg geld om die verantwoordelijkheden fatsoenlijk uit te voeren, ondertussen blijft het Rijk wel regelen hoe die gemeenten dat dan allemaal precies moeten doen. Aldus de vertegenwoordigers van de vier grote steden, de grote gemeenten, de middelgrote gemeenten, én de kleine gemeenten (wel even samengevat in mijn eigen woorden, voor uw gemak). Maar dit zijn dus de vertegenwoordigers van álle soorten gemeenten, die allen het water zachtjes over de kruin klotst. Dat die zich op deze manier gezamenlijk uitspreken is veelzeggend. Probleem is dat het Rijk zowel ‘objectief’ wil bepalen hoeveel geld gemeenten nodig hebben, maar tegelijkertijd zelf een financieel belang heeft:
De dubbelrol van het ministerie van Financiën als schatkistbewaarder en fondsbeheerder is voor gemeenten ‘problematisch’, stellen de vier netwerken in hun resolutie. ‘Het rijk bepaalt de inhoudelijke en financiële kaders. Als gemeenten dan nog iets te klagen hebben, wordt alles uit de kast getrokken om het glad te strijken. Overleg, onderzoek, aanvullend onderzoek, extra aanvullend onderzoek en heel af en toe tijdelijk extra middelen. Een gebrek aan countervailing powers in het systeem van financiële verhoudingen zorgt ervoor dat de balans altijd dezelfde kant uitslaat: het belang van een sluitende rijksbegroting staat voorop.’
Dit klinkt misschien als wat ambtelijk geneuzel, maar dit is waarom bij u straks het zwembad, de bieb of het lokale museum dichtgaat, of de hondenbelasting en parkeertarieven omhoog gaan. Dat u het maar weet.
Reacties (9)
@0: noem eens 1 gemeente die ooit heeft gezegd dat ze teveel geld hadden en een deel aan de rijksoverheid heeft terug gegeven.
Of de gemeente de belastingen verhoogt of dat de rijksoverheid dat doet is lood om oud ijzer, komen beide uiteindelijk uit dezelfde portemonnee (Ja zelfs als men het bedrijfsleven zwaarder belast komt die rekening uiteindelijk bij de burger terecht)
@1 “noem eens 1 gemeente die ooit heeft gezegd dat ze teveel geld hadden en een deel aan de rijksoverheid heeft terug gegeven.”
Eigenlijk verstop je een aanname (“gemeentes die te veel geld krijgen hoor je niet”). Uit eigen ervaring: onzin. Ik zit regelmatig bij overleggen tussen gemeentes over de verdeling van bijstandsgeld (van het Rijk over gemeenten). Dat gaat via een verschrikkelijk ingewikkeld econometrisch verdeelmodel, waardoor (omdat het nou eenmaal een model is) sommige gemeenten tot tientallen procenten meer of minder geld krijgen dan nodig – dat kan om miljoenen gaan. Ik heb daar een vertegenwoordiger van een gemeente met een miljoenvoordeel horen klagen over dit verdeelmodel, want (parafrase) ‘dit is belachelijk, we willen geen geld verdienen aan de bijstand. Geen enkele gemeente wil geld verdienen aan de bijstand, het geld moet gewoon goed verdeeld worden.’
Dus ja, gemeenten die meer geld krijgen dan nodig hoor je wel degelijk.
Maar daarnaast (en dat raakt je tweede punt) gaat dit voorbij aan het belangrijkste. Los van hoe het vroeger was en of een gemeente ooit meer geld heeft gehad dan nodig, NU, op dit moment, zijn ze chronisch ondergefinancierd. En de burger is daar slachtoffer van.
En dit tast de democratie aan he? Kijk, als in een gemeente een normaal democratisch proces is, waarbij bestuur en gemeenteraad afwegen dat het geld voor het zwembad beter ergens anders aan kan worden besteed, helemaal prima. Maar wat hier gebeurt: het Rijk zegt: gemeente je moet X, dat kost 10, hier heb je 6. Zie maar waar je die 4 vandaan haalt. En dan moet het zwembad dicht, omdat de gemeente anders failliet gaat. Dat is natuurlijk heel wat anders, en géén normaal democratisch proces.
Dit is slecht bestuur van het Rijk, en dit beschadigt de democratie. Beschadigt het vertrouwen van de burger in de overheid, en verhoudingen tussen overheden. En bovenal: het is een valse, laffe manier van het Rijk om zwaar te bezuinigen, op een manier waarop ze zelf proberen buiten schot te blijven, want de plekken waar de klappen vallen zijn op lokaal niveau. De bedoeling is dat burgers boos worden om een lokale lastenverzwaring ipv een landelijke. En dan worden de handen in onschuld gewassen, ‘want dat zijn gewoon lokale keuzes’. Ja, onder zware financiële druk omdat het Rijk een wanprestatie levert.
Bij macht hoort verantwoordelijkheid, en die neemt het Rijk hier niet, dat wordt afgeschoven. En dat is buitengewoon problematisch.
Nou, in Sittard-Geleen is alles al uitgekleed, maar men staat er te dringen om allerlei dure wielerevenementen te organiseren, waarbij het parcours dan vooral in de omliggende gemeenten ligt. Hic sunt barbarii.
@1: Andersom -bij belastingverlaging voor het bedrijfsleven- wordt het leven voor die burger gek genoeg niet goedkoper en krijgt die evenmin meer loon, maar verdwijnt het in andere zakken. Jouw redenering hoor ik al mijn hele leven, want het klinkt zo eenvoudig, maar hij kan alleen in een hebzuchtvrije samenleving opgaan. Terwijl het hele bedrijfsleven juist daarop georganiseerd is.
@1: “Of de gemeente de belastingen verhoogt of dat de rijksoverheid dat doet”. Het is nooit óf, het is altijd én.
“En bovenal: het is een valse, laffe manier van het Rijk om zwaar te bezuinigen, op een manier waarop ze zelf proberen buiten schot te blijven, want de plekken waar de klappen vallen zijn op lokaal niveau. De bedoeling is dat burgers boos worden om een lokale lastenverzwaring ipv een landelijke.”
Dit dus vooral.
Ik zou het zelf gezegd kunnen hebben.
Goed artikel. Wat mij altijd verbaasd:
In het bedrijfsleven zie je overname na overname om maar groter te worden. Groter is beter en efficienter is daar het argument.
In de overheid zie je alles afgeheveld worden naar kleinere entiteiten (gemeentes). Beter toegespitst en efficienter is daar het argument.
En dit alles gebeurt onder de vlag van de VVD/Rechts/Kapitalisme.
Tegengestelde bewegingen terwijl de uitdaging in basis hetzelfde is. Daar zit een contradictie. En waar je die tegenkomt, kom je meestal ook een groep tegen die er rijk van wordt.
@1 Kijk eens wat er nu gebeurt met de OZB. Die stijgt jaar na jaar. Er zijn zelfs bedrijfjes die voor je bezwaar aan tekenen daar tegen.
Het blijkt dat er vaak succes is bij het bezwaar.
Dat betekend dat de OZB door de gemeente te hoog was ingeschat.
Tegenwoordig stuurt de gemeente al vooraf het verzoek om niet met die bedrijfjes in zee te gaan, want er komen teveel bezwaren binnen. En die kunnen ze niet meer afhandelen (en bij verstrijken deadline worden ze toegewezen).
Dat is toch omgedraaide wereld? De gemeente moet ergens geld vandaan halen, men misbruikt de OZB (blijkt uit de vele succesvolle bezwaren). En i.p.v. de OZB correct toe te passen, wil men dat de burger stopt met bezwaar maken.
En de gemeente? die zit in de knoop, steeds meer financiele verplichtingen, steeds meer taken, geen extra geld.
@6 Al in 2011 al… hadden de gemeenten toen maar net zo goed opgelet, in plaats van zich deze taken in de maag te laten splitsen.
@7 Nou ja, enerzijds is de beweging wel om meer taken te decentraliseren, maar de lokale units (gemeenten) worden wel steeds groter door samenvoegingen. In die zin is het heilige geloof in schaalvergroting er ook wel voor gemeentes. Dat is ook waar die ‘opschalingskorting’ over gaat. Het Rijk had bedacht dat alle gemeenten 100.000+ zouden moeten worden, en dan kan alles efficiënter (goedkoper) en de bezuiniging daarvan werd vast ingeboekt in het gemeentefonds…