Vanavond vindt het symposium Overheid als Black Box plaats in debatcentrum Felix Meritis. Het belooft een interessante bijeenkomst te worden om twee redenen. Ten eerste wordt nu officieel het Platform Bescherming Burgerrechten gelanceerd. Dit platform is een verzameling van burgerrechtenorganisaties die zich inzetten voor privacy, waaronder Vrijbit, Bits of Freedom, Ouders Online, de Vrije Psych en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten.
Belangrijker nog is de timing,die het bestuur van het platform niet had kunnen voorzien. Wat de WikiLeaks in mijn ogen zo bijzonder maakt, is de wijze waarop burgers weer gewicht in de schaal kunnen leggen tegenover een opdringerige overheid. De opkomst van de informatiemaatschappij begon hoogdravend. Informatie zou voortaan vrij zijn. Despoten zouden moeten sidderen.
Die belofte bleek weinig waard, zeker na 9/11. Internet, maar ook andere complexe informatiesystemen vergemakkelijken ons leven, maar vergemakkelijken ook het werk van veel overheidsdiensten en bedrijven. De burger is steeds meer in zijn blootje komen te staan. Overheden hebben een steeds omvangrijker beeld van ons doen en laten door digitale dossiers (Leer-, Kind- en Patiëntendossiers, diagnosebehandelcombinaties, verwijsindexen), de digitalisering van de openbare ruimte (ANPR, OV-chipkaart, slim cameratoezicht). Bedrijven kennen uw verlangens en behoeften en spelen daarop in of u ‘opt out’ of niet. Het medium dat de belofte van vrijheid in zich droeg, toont nu vooral zijn controlerende gezicht.
Het symposium gaat daar verder op in. De organisatoren benadrukken – heel juist – hoe de overheid steeds meer een black box is geworden. Er stroomt veel informatie naartoe, maar waar die informatie blijft, wie er toegang tot heeft en wat er verder mee gebeurt, is vaak ongewis. Je komt er als burger pas achter als je in de problemen raakt en je maar hebt te bewijzen dat een beslissing op grond van foute, vervalste of onvolledige informatie is genomen: een vervelende omdraaiing van de bewijslast, want het staat nu eenmaal in het systeem.
En in tegenstelling tot alle mooie beloften over Overheid 2.0 is van een transparante overheid nauwelijks sprake, zoals iedereen weet die wel eens een beroep heeft gedaan op de Wet openbaarheid van bestuur. De ACTA-onderhandelingen vinden achter gesloten deuren plaats. Er wordt om de haverklap voor censuur gepleit, zonder dat de criteria helder worden gemaakt.Keer op keer blijkt dat overheidsdiensten maar wat doen met de informatie. Beterschap wordt beloofd, maar zelden waargemaakt.
Hoe mooi is het dan dat WikiLeaks die black box openbreekt? Een klein stukje weliswaar, maar het deksel zit los en wat we zien, oogt niet bepaald fraai. Ik denk dat daarom zoveel mensen enthousiast zijn over de lekken. Een transparante samenleving werkt alleen als het glas doorzichtig is en niet aan één kant spiegelt.
Wie er morgen bij wil zijn: het begint om zeven uur. Meer informatie hier.
Reacties (9)
Jammer dat de WikiLeaks in het geheel niet over onze overheid gaat. Nee, het enthousiasme over WikiLeaks is proportioneel aan het heersende anti-Amerikanisme. Over (digitale) privacy geven de meeste Nederlanders niet bijzonder veel. Als ze in de portemonnee geraakt worden gaan ze wel de straat op, zie de demonstraties vanmiddag.
Ouders online?
@1 Logisch dat meer mensen zich druk maken om concrete misstanden dan om potentiele misstanden.
@Anoniem Ja, Ouders online, zij lijken behoorlijk kritisch over allerlei Kind- Leer dossiers. Waar men vanaf 0 jaar, al dan niet ongevraagd, in terecht komt. En behoorlijk lang, tot ver voorbij je kindertijd, in blijft.
@JSK; Er is een subtiel verschil; de Amerikaanse wet staat actieve buitenlandse spionage via haar diplomatieke dienst toe, moedigt haar zelfs aan. De Nederlandse niet. Bovendien, en dat weten we nu, gaat iedere Amerikaanse diplomatieke uitruil kennelijk meteen vergezeld van een wapendeal. En nu is Nederland wel een wapendealer, maar zoals Nicholas Cages persoonlijkheid aan het eind van ‘Lord of War’ zegt: er is geen grotere wapendealer in deze wereld dan de president van de VS.
@5: de Amerikaanse wet staat actieve buitenlandse spionage via haar diplomatieke dienst toe, moedigt haar zelfs aan. De Nederlandse niet
Dat weet je niet, wat er zijn geen communiques van de Nederlandse diplomatieke dienst op het internet vrijgegeven. Voor de enige “volkse realist” op Sarg lijk je vrij naief.
Anyway, om Wikileaks te koppelen aan het elektronisch kinddossier is een beetje vergezocht.
@JSK; Eh, de wet is letterlijk. Die van de VS moedigt spionage aan, de Nederlandse verbiedt haar. Dat er op sommige Amerikaanse posten helemaal niets interessants gebeurt en dat sommig Nederlands ambassade-personeel misschien af en toe wat enthousiast zijn, dat is allicht het geval.
Overigens is de VS daarin niet alleen, Engeland, Frankrijk, Rusland bijvoorbeeld; al deze landen hebben een wet op de inlichtingendiensten die spionage in het buitenland, ter meerdere glorie van het vaderland (en de vaderlandse industrie), aanmoedigen. Alleen Nederland is natuurlijk weer het braafste jongetje van de klas; wij leiden geen buitenlandse inlichten-officieren op.
@JSK; Nog een dingetje heet van de naald; Nederland wordt, door dit ‘buitenissige’ gedrag, door buitenlandse inlichtingendiensten als een waardeloze partner gezien; we ‘produceren’ te weinig, en ‘consumeren’ te veel.
Het zal ieder toch langzaamaan wel duidelijk worden dat sites als Facebook, Twitter, maar ook linkedIn spionagenetwerken zijn van de Amerikaanse regering. Van steeds meer mensen krijgen ze de indentiteit en allerlei andere informatie op een presenteerblaadje aangereikt.