Opstand in Armenië

ELDERS - Een protest van Armeniërs tegen verhoogde elektriciteitsprijzen is dinsdag in alle vroegte hardhandig de kop in gedrukt.

In Jerevan, de hoofdstad van Armenië, demonstreerden begin deze week duizenden mensen tegen het plan van de regering om de elektriciteitsprijzen te verhogen met 17-22%. Maandagavond eindigde de demonstratie met een blokkade op een grote doorgangsweg voor het presidentieel paleis waar enkele honderden demonstranten bleven overnachten. Dinsdagmorgen vroeg maakte de politie met veel geweld een einde aan de blokkade.  Meer dan 200 mensen zijn gearresteerd. Zeven betogers en elf agenten raakten gewond. De politie pakte ook journalisten op en vernielde een camera die live verslag deed van de demonstratie. Volgens een woordvoerder van de politie was de demonstratie onwettig en weigerden de demonstranten in te gaan op het aanbod van de president voor een gesprek. De vice-voorzitter van het parlement Sharmanazov betreurt dit. Hij meent dat de politie correct optrad en dat de arrestatie van journalisten het gevolg was van het feit dat zij zich niet onpartijdig opstelden. Ook een aanbod voor een andere plaats om het protest voort te zetten is door de demonstranten afgewezen. Woensag kregen de demonstranten steun van een keur van notabelen waaronder de minister van onderwijs, verschillende parlementsleden, intellectuelen, vertegenwoordigers uit de show business, juristen, journalisten en geestelijken. Zij vormden een muur  tussen de demonstranten en de politie. De demonstranten zaten donderdag nog steeds op straat. De politie heeft beloofd niet in te grijpen zolang het protest vreedzaam zou verlopen.

President Sargsyan is woensdag vertrokken naar Brussel voor een top van de Europese Volkspartij (EPP, de Christendemocraten) die voorafging aan de vergadering van de Europese Raad (interessant lijstje van deelnemers). Sargsyan zou daar ook een speech mogen houden volgens het Armeense persbureau.

De protesten in Armenië moeten worden gezien tegen de achtergrond van de verslechterde relaties met de buurlanden. Het land heeft te lijden onder de gevolgen van een dalende export naar Rusland, dat in een economische crisis verkeert. Armeniërs die naar Rusland zijn gegaan voor werk keren maken geen geld meer over naar hun familie, een belangrijke inkomstenbron voor het land. Aan de andere kant zijn de grenzen met Azerbeidzjan en Turkije dicht vanwege het conflict over Nagorno-Karabach en de onenigheid over de genocide van de Armeniërs door de Turken, dit jaar precies honderd jaar geleden.

Rusland speelt op de achtergrond een rol in het conflict over de elektriciteitsprijzen. De Armeense elektriciteitsmaatschappij is onderdeel van de Russische holding Inter RAO die door critici wordt gezien als een instrument van de Russische energiepolitiek. Maar volgens Sergei Markedonov, Associate Professor aan de Russische Staatsuniversiteit voor Humaniora, moet er niet te snel geconcludeerd worden dat de betrekkingen met Rusland in de Armeense opstand dezelfde rol spelen als in de Maidan revolutie. Het is vooral een binnenlands conflict dat al sinds 2013 suddert. Het protest is op de eerste plaats gericht tegen de zittende regering. Het is niet zoals in Oekraïne een clash tussen voorstanders van aansluiting bij de EU en voorstanders van het Euraziatisch bondgenootschap. Beide posities vind je zowel in de zittende regering als bij de oppositie.

Maar ziet men dat in Moskou ook zo? De Russische senator Kosachev vermoedt dat buitenlandse NGO’s er de hand in hebben. Zijn collega Morozov had eerder al gezegd dat de gang van zaken hem erg deed denken aan het begin van de Maidan-opstand in Oekraïne, volgens hem georkestreerd door de Verenigde Staten. In Kiev worden ook al vergelijkingen gemaakt. Daar wordt de Armeense opstand toegejuicht als steun voor het Oekraïense conflict met de Russen.

Naast de interne spanningen en de lastige relatie met Rusland is er nog het conflict met Azerbeidzjan dat al jaren muurvast zit. Aan het eind van de vorige eeuw, na de ineenstorting van de Sovjet-Unie riep de Armeense meerderheid van de in Azerbeidzjan gelegen enclave Nagorno-Karabach met steun van Armenië een onafhankelijke republiek uit.  Die wordt verder door niemand erkend. Op het vliegveld van de hoofdstad Stepanakert moet bijvoorbeeld het eerste vliegtuig nog landen. In de enclave wonen 145.000 mensen, voornamelijk Armeniërs en nauwelijks nog Azerbeidzjanen.  De lang geleden overeengekomen wapenstilstand wordt nog regelmatig geschonden. In het parlement van de Raad van Europa steggelde men deze week over formuleringen. VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon, die deze week in Straatsburg op bezoek was, heeft opgeroepen het conflict vreedzaam op te lossen in het OVSE-overleg in Minsk. Een nieuwe oorlog ergens halverwege Syrië en Oekraïne kan de wereld er niet bij hebben.