In Tilburg confereerde Nexus over de stelling van Rob Riemen, dat de PVV de belichaming van het hedendaags fascisme zou zijn. Vargas Llosa sprak over de terugkeer van de “monsters”, terwijl het congres toch echt “the return of the ghosts” als titel had. Het leek me beter het over “ghosts” te hebben, want “monsters” zijn realiteit, terwijl een ghost vooral in je eigen hoofd wordt gevormd.
Die spanning blijft; na een middag aan mijn bureau om online te kijken, blijf ik met veel vragen zitten. Natuurlijk, de grote schrijver hoor je met genoegen aan, Frits Bolkestein is spaarzaam met woorden, maar zeer doeltreffend, Paul Frissen, hooggeleerd bestuurskundige, provoceert als altijd. De onderwerpen zijn ook de moeite waard: wat is integratie precies, wat zijn de problemen van migratie, maar wat ook de voordelen, waarom is het multi-culturalisme een dwaalspoor en waarom is het zolang overheersend geweest, wat is bedreigend aan het populisme? Het zijn allemaal geesten, in hevige onderlinge strijd. Maar zijn het ook bruine monsters? Nou, nee.
Vargas Llosa had mooie relativeringen en doorkijkjes uit zijn ervaring in de politiek van Peru. Uiteindelijk kwam hij, als verhalenverteller, met de geschiedenis van een nijlpaardjong, dat wees werd door de tsunami, maar werd opgenomen in een geïmproviseerde dierentuin. Daar vond het jonge dier een pleegmoeder in een schilpad van ruim een eeuw oud. Hoezo verschillen, in cultuur, huidskleur en geloof? Als dieren zulke verschillen overbruggen, waarom mensen niet? In de paneldiscussie kwam het verschil tussen angst voor de Islam en Islamofobie op: de angst is rationeel, de fobie irrationeel. Maar waarvoor je precies rationeel bang moet zijn? Lijkt die angst op de angst voor het communisme? Neen, zei Vargas Llosa, want de Islam is veel meer dan een ideologie, dus die vergelijking gaat mank. Maar ik denk aan de ontregeling van veel communisten, in de jaren negentig, die hun ideologie, hun geloof en sociaal systeem zagen verkruimelen; het communisme is ook meer geweest dan ‘alleen’ een ideologie. Maar daarover had Meindert Fennema, hoogleraar politicologie en ooit communist, het niet.
Bolkestein fileerde de vergelijking door Riemen van de PVV, met het vroege fascisme uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Het fascisme van toen vond zijn voedingsbodem in de nadagen van een verschrikkelijke en bloedige oorlog, een enorme inflatie, een grote rancune, een zwakke rechtsorde. Wij hebben geen oorlog gehad, geen noemenswaardige inflatie, een sterke rechtsorde, geen reden voor rancune; de vergelijking gaat historisch zeer mank. Er is wel een rechtsorde probleem: maar dat is toch vooral de bescherming, die Wilders (en Hirsi Ali) nodig hebben.
Paul Frissen, hoogleraar bestuurskunde in Tilburg en panellid, vond het verkwikkend dat Wilders onze pretenties als gidsland lijkt af te breken. Maar populisten zijn gevaarlijk. Zij denken dat er een ‘volkswil’ bestaat en zijn daarom niet erg begaan met of zuinig op de representatieve democratie. Een populist is vooralsnog geen fascist, maar het is wel een risico. Wilders voegt zich in de parlementaire democratie, de PVV heeft geen knokploegen.
In diverse panels ging het over alle vragen hier omheen: zijn Amerika of Italië nog wel een democratie? Is migratie alleen een probleem of hebben we ook migranten nodig? (Klink vindt van wel.) Betekent vrijheid van godsdienst ook de vrijheid om de radicale Islam te onderwijzen? (Fennema: tegen alle religie-onderwijs). Is democratie de regering van 51% of is er meer? En wat is dat meer dan? (Britta Böhler) Wat is de reden en de betekenis van een “discursive civil war”? (Fennema) Het is een mooi begrip: wie wil zien waartoe dat leidt, burgeroorlog met de mond, verdiepe zich in de Amerikaanse politiek. We hebben de plicht tot poiltieke discussie over waarden, maar we hebben ook normen over de wijze waarop het debat wordt gevoerd. (Frissen)
Kleine onderwerpen zijn het niet. Het was geen beschavingsoffensief misschien. Monsters zijn niet duidelijk aangewezen: de geesten zijn constructies in ons hoofd. Als we over geesten praten zijn ze er. Maar het punt van Riemen was dat er bruine ratten dood lagen. Ik heb ze niet gezien. Maar zoals destijds een comité waakzaamheid werd opgericht: blijven zoeken kan geen kwaad.
Reacties (14)
Ik lees inflatie, rancune en de staat van de rechtsorde niet terug in de definitie van het fascisme. En dat de huidige tijd zich in tal van opzichten moeilijk laat vergelijken met de jaren 30 lijkt me voor de hand liggend. Maar wil dat zeggen dat er in deze tijd geen fascisme zou kunnen bestaan? Of dat de PVV dat stempel niet zo verdienen? Nee natuurlijk!
Fascisme is slechts een modern scheldwoord. Wat het vroeger betekende, doet thans niet meer ter zake.
Dat ‘onnozel’ lang geleden voor onschuldig stond, legt niet uit – en hoeft dat ook niet te doen – dat er tegenwoordig zoiets als dom mee wordt bedoeld. Betekenissen zijn altijd synchroon.
Fascisten nu zijn de anderen die jij haat.
Iemand die anderen als fascisten duidt wegzetten als haatdragend is de wereld op zijn kop.
De fascist is degene met woede en haat in zijn lijf.
@ 3 Je vergist je. Misschien laat je je door totalitaire haat meeslepen. Zeg, ben jij soms een fascist?
Mijn moderne definitie van fascisme is met de jouwe in overeenstemming.
Het grote gevaar zit in de illusie dat er een volkswil bestaat en dat er een leider voor nodig is om die volkswil te verstaan. Anderhalf miljoen stemmers denken dat zij inmiddels precies weten wie de volkswil verwoordt. Let op de woorden van PVV-kamerleden en van PVV-aanhangers op diverse fora. De woorden ‘want het volk wil…’of iets van vergelijkbare strekking wordt altijd gebruikt.
En inderdaad, dat spook van ‘volk’ en ‘volkswil’ dat de werkelijkheid van vele groepen met verschillende en soms tegenstrijdige belangen ontkent, kan een monster baren. Een monster dat representatieve democratie beschouwt als een instituut dat die volkswil onderdrukt. Bijvoorbeeld via een complot van islamieten, multiculti-bevorderaars, globalisten, linkse kerk en uiteraard alle main-stream-media.
Dat monsterbarend proces begint met een ‘volksvijandige’ groep aan te wijzen. Een groep die een geheel andere, vijandige cultuur heeft. Een groep die soms goed aangepast lijkt, maar dat is schijn, want men liegt uit religieuze plicht of elitaire overwegingen en winstbejag en die groep is dus altijd verdacht. De PVV ziet er twee: de islamieten en de ‘linkse kerk’. Wat dat laatste is en wie er wel en niet bijhoort, wordt nooit uitgelegd en kan per geval verschillen. In ieder geval horen daar intellectuelen bij, die zijn per definitie elitair. Afkeer van intellectuelen die de volkswil corrumperen en onhoorbaar maken, is standaardonderdeel van het populisme.
Kortom, er beginnen zich al contouren af te tekenen, waarover verontrusting gerechtvaardigd is. Het feit dat de PVV zelf geen democratische organisatie heeft maar in feite het leidersprincipe volgt, is eveneens kenmerkend voor populisme en dient binnen een representatieve democratie als toch op z’n minst zeer merkwaardig te worden gezien.
Andere verschijnselen die zorgen baren zijn een afkeer van de ‘hoge cultuur’, nationalisme en dus afkeer van internationale organisaties en juridisch bindende internationale afspraken in een wereld waar globalisering en grensoverschreidende problemen (milieu) bepalend zijn, de bereidheid het principe van gelijkheid voor de wet te veranderen (uitzonderingen bij dubbel paspoort) en het sterk overdrijven van de onveiligheid.
Fascistisch, zelfs in de Italiaanse betekenis, is de PVV niet. Daar hoort een echte leiderscultus bij, een paramilitaire organisatie, regelmatig gehouden massale bijeenkomsten en voorkeur voor het op militaire wijze organiseren van de gehele samenleving, dus sterk hierarchisch en autocratisch.
Maar de PVV hoeft in mijn ogen ook helemaal niet fascistisch genoemd te worden om nu al vanwege denkbeelden en praktijk beschouwd te worden als een partij die een vijandbeeld creëert, bewust ongelijke behandeling van bevolkingsgroepen nastreeft, de internationalisering van de wereld ontkent en daarmee een beweging vormt die onze democratie, welvaart en samenleving ernstig schade kan berokkenen.
@5: heel juist Fred. Dat is het precies. Ik zie inderdaad veel zorgelijks. Ik heb al eerder geschreven over twee soorten mensen.
In het debat kwam als democratische definitie het element meerderheid voor, maar gecombineerd met mensenrechten. Voorwaardelijk Nederlander zijn is daarmee in strijd.
@1,2; elke stroming in de geschiedenis moet in zijn context worden bezien en vergelijkingen maak je altijd redenerend vanuit die context. In die zin mag je de kritiek van Bolkestein op Riemen terecht vinden, maar kun je niettemin analytisch blijven kijken naar de manier waarop de PVV stellingen betrekt en functioneert.
Dat is geen simpele boodschap, maar als politiek eenvoudig was, zouden we er niet zoveel energie mee verstoken.
@Fred, ik wordt ook erg kriegelig van die volkische ideologie van de PVV (achterban). ‘Het volk eist dit!’ en ‘het volk eist dat’ brult men dagelijks door de reactieruimten van de telegraaf.nl en A7.
Alsof de 15,5 miljoen Nederlanders die niet op de PVV stemden, niet bij het volk horen…
Ach laat de PVV toch.
Het Volk wordt keihard genaaid van achteren, en dat vinden ze niet erg. Zolang ze maar na afloop in hun cafeetje een sigaretje mogen opsteken.
Weg met het bonnen quotum !! (dat 2 zinnen daarvoor staat dat er veel meer op verkeersovertredingen gecontroleerd gaat worden, en het quotum dus niet meer nodig is, wordt er in het nieuws niet bij vermeld).
De geschiedenis zal uitwijzen wie er gelijk had. Echter vermoed ik dat deze generatie nog jaren lang vervloekt zal worden. En met het zinnetje ‘Wir haben es nicht gewusst’ komen we dan niet meer weg. Maar ja iedereen vind dat vergelijken met WOII gelijk is aan gelijkstellen aan WOII. En daarmee wordt elke discussie en kans om van het verleden te leren dood geslagen.
Frits Bolkestein, gaat u alsublieft terug naar de schoolbanken, doe uw huiswerk en stop uw pedanterij
Meneer Bolkestein bakt ze bruin in de krant van za jl. Hij strooit kwistig en naar eigen zeggen intellectueel verantwoord met een stuk of wat illustere namen uit de laat 19e/vroeg 20e eeuwse sociaal culturele geschiedenis van west-europa. Vervolgens kondigt hij als een ouderwetse bovenmeester af dat het fascisme “een elitaire beweging met als bestaansgrond de ontkenning van universele waarden” zou zijn. Mussolini en Franco rollebollen in hun graf van de slappe lach als ze B’s para-elitaire opvattingen zouden vernemen. Voor het debat over Wilders en zijn fascisme-gehalte zijn feiten en argumenten nodig — stelt Bolkestein: groot gelijk. Eerst even het rijtje namen. Bergson; Sorel;Croce;Marinetti.
Bergson:1859-1941; totaal eigen en oorspronkelijk filosoof die met zijn ideeen over directe ervaring en intuitie als middelen bij uitstek tot kennis van de werkelijkheid zeer invloedrijk was voor wijsbegeerte en wetenschappen in zijn tijd. In 1907 verschijnt zijn hoofdwerk L’Evolution Creatrice. Hierin ontwikkelt hij de opvatting van ‘elan vital’ als de werkzame drijvende kracht van de evolutie in haar geheel en in een adem door van de creativiteit van de mens. In 1927 wint Bergson de Nobel prijs voor literatuur met dit werk. Bergson voelde zich aangetrokken tot het katholicisme dat hij naar eigen zeggen een perfecte aanvulling achtte op het joodse geloof. In het begin van de duitse bezetting (WO2) stelt hij zijn bekering uit; kiest voor de vervolgde mede-joden. Hij sterft aan de gevolgen van een longontsteking die hij opgelopen heeft toen hij in Parijs urenlang in de rij stond om zich als Jood te laten registreren.
Sorel: 1847-1922; filosoof en theoreticus van het revolutionaire syndicalisme. Zijn opvattingen over het belang van mythes in het leven van de mens werden met dank aanvaard en toegepast door zowel marxisten als fascisten. Zijn Reflections sur la Violence (1908) is zijn bekendste en meest vertaalde werk. Het gaat Sorel in dit boek niet om een filosofische rechtvaardiging van geweld. Hij wilde laten zien dat ethiek en morele codes tijd- en plaatsgebonden zijn; moraliteit is rekbaar en relatief.
Croce :1866-1952; filosoof-estheticus, historicus, politicus. Hij geldt als een der belangrijkste grondleggers van de filosofische esthetica. Was daarbij ook zeer actief als literair criticus en in de italiaanse politiek. Van 1920 tot 1921 was hij minister van Onderwijs. In 1943 was hij een van de oprichters van de liberale partij in Italie. Hij was een vooraanstaand antifascistisch denker en stond als verklaard tegenstander van het fascistische regime onder permanente huisbewaking. Het lukte de fascistische partisanen niet hem in 1944 te kidnappen.
Marinetti: 1876-1944; oprichter, woordvoerder en pamflettist van het futurisme dat opriep tot korte en gewelddadige metten met de kunsten en cultuur van toenmalig Italie; na wereldoorlog 1 aanhanger van fascisme en Mussolini.
Bovenstaande mensen worden door Bolkestein gezien als intellectuelen-voorlopers van het fascisme. Het “intellectuele” kwartet van Bolkestein mag er zijn. Opvallend genoeg hebben er zeker drie een broertje dood aan het fascisme.
Het valt niet waar te maken dat Bergson de staat bejubelt en geweld als machtsmiddel toejuicht. Men kan hem hoogstens vanuit nu een zeker naief optimisme over menselijke creativiteit aanwrijven — maar dat is 21e eeuws. Het is een beetje zuur neergezet te worden als voorloper van het fascisme terwijl je uiteindelijk simpel sympathiseert met je lotgenoten (en wat voor lot). Foute boel meneer Bolkestein – shame on you.
Sorel’s ideeen werden gretig aangegrepen door marxisten en fascisten, zeker. Hij was zich zeer bewust van de activerende werking van de mythe van de Algemene Staking door de Arbeiders. De mythe beloofde de arbeiders solidariteit, klasse-bewustzijn en revolutionaire begeestering. Er zal geweld zijn, maar nooit willekeurig en bruut. Men kan dit kinderlijk naief noemen. Het ontketenen en opzwepen van de massa’s werd maar al te graag door de opkomende fascistische bewegingen over genomen. En ja hoor, er zijn nogal wat fascisten van het eerste uur die Sorel hoog geprezen hebben – bv. Mussolini. Sorel toonde geen sympathie voor hen. Het beloofde arbeidersparadijs van Sorel staat in diametrale tegenspraak met de fascistische mythes van ras, natie en ideale mensen bij de gratie en onder de verlossing van de Staat.
Croce – ken uw klassieken meneer Bolkestein. Nota bene de oprichter van de Italiaanse Liberale Partij… In tegenstelling tot uw bewering was hij in het geheel niet ambivalent tegbenover het fascisme. In 1925 schrijft hij het “Manifest van de Anti-fascistische Intellectuelen”, in 1929 verwerpt hij het “Lateranen Verdrag”. Croce leverde openlijk kritiek op Mussolini en werd het symbool van de intellectuele vrijheid in Italie. Na de val van het fascistische regime werd hij de tussenpersoon tussen de monarchie en de Geallieerden; hij zag echter af van enige publieke functie.
Marinetti lanceerde het ene futuristische manifest na het andere en wilde het fascistische regime in opkomst maar al te graag gebruiken om het futurisme tot de enige echte staatskunst van Italie te verheffen. Mussolini was niet geinteresseerd in kunst zolang de kunstenaars maar niet lastig werden. Marinetti deed van alles om zijn futurisme erkend te krijgen. Hij deed na het Lateranen Verdrag aan de promotie van religieuze kunst; verzoende zich met de katholieke kerk en passant mededelend dat Jezus een futurist was. Hoe intellectueel kan een kunstenaar zijn.
(Als u van mening bent dat de europese intelligentsia een ambivalente houding jegens het fascisme aannam, heeft u uw voorbeelden armzalig gekozen, meneer Bolkestein. Kwestie van huiswerk doen. Misschien dat u dan ook de historische contexten van bv. italiaans en spaans fascisme in beeld zou kunnen krijgen. Er werd gestreden om de macht – in de fabrieken, politiek, de economie, het woord. De toenmalige media – kranten en radio – waren in handen van de dominante instituties als kerk en eigenaren van land en fabrieken. Men kan de fascistische voormannen niet zien als intellectuele hoogvliegers. Was ook niet hun interesse, neem ik aan. Het ging om macht en machtsposities. Elk middel, elke machinatie was geoorloofd zolang de partij – lees eigen machtspositie – er maar beter van werd. Het ging bij de Mussolini’s, Franco’s en Hitler’s niet over Verlichting, liberaal rationalisme of conservatisme. Intellectuelen of ideeen waren er niet wel scheldpartijen en haatcampagnes tegen minderheden. Daar hielp geen intellectueeltje lief aan. Van schelden en haat was het maar een kleine stap naar de gruwelijke daad. )
Meneer Bolkestein, u verwijt Rob Riemen onzin mbt. zijn vergelijking van het huidige nederlandse pvv-fascimse met dat van de jaren 20 vorige eeuw. So sorry maar ik verwijt u luiheid van denken. U doet uw huiswerk onvoldoende. Gaat niet in op de historische omstandigheden van spaans, italiaans en duits 20e eeuws fascisme.
Is er een lakmoesproef voor vroeg 20e eeuws fascisme? Is er lijstje dat we aan kunnen vinken om het aantal fascistische elementen van de PVV, en van het huidige kabinet (VVD/CDA) aan te kunnen geven? Laten we eens kijken hoever we komen.
Fascisme is fel tegen traditioneel links en evenzeer tegen traditioneel rechts. Het heeft geen goed woord over voor conservatieve instellingen. Er zijn haatcampagnes en verdachtmakingen tegen minderheden. Intimidatie op straat en in het openbaar bestuur. Machtsvertoon en lonken naar geweld als die de maatschappelijke orde kunnen omver werpen.Fascistische partij heeft een leider met charismatisch toegedichte eigenschappen. Er is niks mis met een politieke dictatuur. Fascisme streeft naar de totale controle over het maatschappelijke leven en alle sociale en culture organisaties. Het is extreem nationalistisch. Het is permanent in de slag om als natie exclusief de beste te zijn, met latente minachting voor andere naties. Het fascisme leunt op de maatschappelijke middenklasses. De Staat met Hoofdletter is het hoogste doel voor een Eenheid waarin alle tegenstellingen en belangen van mensen en klassen opgeheven worden.
PVV heeft best een hoge score, vindt u ook niet. En hoe je het ook wendt of keert, of je het fascisme of fascistoide noemt : bruin is besmettelijk en VVD noch CDA ontkomen aan de smeerpoetserij. Waar waren de intellectuelen van de VVD toen de PVV Verhagen en Rutte hun plek wees?
jules hoogma
@9
1] Mijnheer Hoogma, u redeneert als een boekenwurm. Indien (A) non-fascisten ideeën produceren die door (B) ware fascisten worden overgenomen en gebruikt, maakt dat historisch gezien (A) tot voorloper van (B). Een beetje ruim denken. Waarschuwing: dit is geen defensie van Bolkestein.
Uit uw lijst van punten a.d.h. waarvan zich het fascisme-gehalte van een groep laat bepalen, heb ik bij benadering niet de PVV kunnen opvissen. Een dergelijke ervaring had ik ook met die Rob Riemen uit Tilburg: ‘veel geschreeuw’ (over fascisme), ‘maar weinig wol’. En zoveel van het een, en zo weinig van het andere, dat je je afvraagt wie nu de ware fascist is.
Aan Riemen heb ik een artikeltje gewijd. Omdat u in uw huidige bijdrage diens naam in een relevante context laat vallen, ben ik zo vrij die van mij hier als annex toe te voegen.
2] Annex,
RoB Tilburg Riemens’ Fascisme.
Omstreeks 1960 was NL al het dichtstbevolkte land ter wereld. Na Bangla Desh. Daarna ondernam het ook nog eens lichtzinig een massa-immigratie die ons land: 1. verder demografisch wanstaltig deed uitpuilen, 2. ecologisch de genadeklap toebracht, 3. monsterachtige kapitalen heeft gekost, 4. onaangename, gevaarlijke culturele spanningen heeft bezorgd; Islamitische -, niet Hinduistische -.
Met deze Nederlandse Massa Immigratie = NMI laat zich ellendig qua omvang, werking en diepte alleen WO II vergelijken, aangenomen dat die NMI nu eindelijk gaat stoppen. Wat ik niet geloof. Volgens mij staat ze nog in haar kinderschoenen; figuurlijk, letterlijk.
Wat ik zojuist boven heb beschreven, laat zich makkelijk door zowat iedere volwassen, gezonde Nederlander objectief verifiëren, waarnemen, ondergaan. Maar dan krijgt de filosoof Rob Riemen (fRR) de vraag voorgelegd of je ‘in de opkomst van het populisme’ – daar houdt hij niet van – ‘niet een reactie op heel reële problemen rond immigratie en criminaliteit kunt zien. En wat antwoordt fRR:
‘Natuurlijk zijn dat problemen, maar het zijn deelproblemen. Bovendien zitten de meeste moslims in de Randstad, terwijl Wilders ook hoog scoort in Limburg. Het is een oude techniek van het fascisme om een zondebok te zoeken: het komt altijd door hen, hen, hen!’Het debat over de regeringsverklaring was genant. Het ging alleen over de thema’s van Wilders. Niet over problemen die veel urgenter zijn: de financiële crisis, de milieucrisis, de algehele crisis van onze beschaving.’
De NMI volgens fRR als deelprobleem, en niet als hoofdzaak, en nu weet je niet zo gauw wat van hem te denken. Liegt hij? Hij uit in zijn onderhavige opstel wel meer onwaarheden en komt met gemene associaties zoals bv.: ‘terwijl Wilders ook hoog scoort in Limburg. Het is een oude techniek van het fascisme om een zondebok te zoeken: het komt altijd door hen, hen, hen!’
Dit nu lijken mij inderdaad je reinste fascismen en omdat ik weet dat Wilders dit kwalijke gedrag nooit heeft vertoond en er in dit geval toch een fascist heeft gesproken, kan dat niemand anders dan fRR zelf zijn. Fascisten als anti-fascisten vermomd, ideale camouflage.
Maar er kan sec of extra wat anders aan de hand zijn, iets culturelers, dat fRR in de NMI geen superzaak doet zien. Ik heb het van Shahrir. In zijn Shaherazad uit 1937 bespreekt Sutan Shahrir (SH) het boek van de Nederlands beroemde NL Hoogleraar Huizinga ‘In de schaduw van morgen’. Met alle respect voor die man toont SH aan dat Huizinga denkraam klein is en wat dat betreft bij de club van Colijn hoort. Huizinga = de Nederlanders = Shahrirs ‘anarchistische kleinburgers’ kunnen niet groot van klein onderscheiden. Of, voeg ik eraan toe, bij confrontatie met iets heel groot, zijn veel Nederlanders cultureel geprest dat te miniaturiseren, bagatelliseren. Zoals Shahrir laat zien, is hogere opleiding geen differentieel.
Maar fRR ziet toch ook grote zaken als ‘financiële crisis, milieucrisis, de algehele crisis van onze beschaving? En weerspreekt dat niet mijn these? Neen, fRR hoort en ziet de grote woorden op de TV en uit de kranten. Die ratelt hij machinaal af, alsof het – inderdaad! – niets is. En dat kan hij ook daarom zo onbekommerd en kwistig doen, omdat hij er geen verstand van heeft. Dat heeft niemand van zoveel, dus ook fRR niet.
Interview met Vargas LLosa
@ 11 Wat?
@10
waarom zouden mensen met ideeen niet enige aandacht mogen krijgen vanuit wat ze zelf denken/dachten.
waarom zou een zelfbenoemde ‘intellectueel’ als Bolkestein denkers wier enkel noch knie hij nooit zal kunnen benaderen, zonder weerwoord mogen misbruiken om zijn vvd aan te laten schurken tegen PVV.
B. suggeert een oorzakelijk verband tussen zijn – mi. armzalig en onterecht gemaltraiteerde – keuze uit west -europese intelligentsia. Met wat meer ‘boekenwurmerij’ zou men een mate van gelijktijdigheid kunnen vaststellen; maar niet veel meer.
Zoals ik aangeef, krijgt B. de sociaal-culturele achtergronden van spaans, italiaans, duits fascisme niet in beeld. Ik heb een hoge dunk van veel vroeg20e eeuwse filosofen maar je kan niet zeggen dat zij het fascisme de wereld in hebben geholpen. Als je bitter wil zijn: ze stonden erbij en keken ernaar. Voor ontstaan en gruwelijk hoge vlucht van fascisme zal je je anno 2010 moeten verdiepen in de sociaal -economische achtergronden en politieke constellaties van betreffend land. Aangezien u graag ruim denkt, kan ik u dat aanraden en toevertrouwen. Het zal u dan niet ontgaan dat de intellectuelen werden weggehoond; in hetzes en haatcampagnes die te vergelijken zijn met de anno nu straat- en kroegtaal van de PVV en de vuilspuiterij in de reactierubrieken van de dagbladen. En dat de kerk en toenmalige liberalen – al dan niet rationeel of conservatief; en vaak beide – stilzwijgend of actief de oprukkende fascisten steunden.
Sorry voor de parallellen maar hoe is het ook al weer? helpt pvv cda en vvd of is het omgekeerd — beide natuurlijk en daar hoef je niet ruim voor te denken.
Van de checklist fascisme die ik losjes opgesteld heb, is zeker de helft van toepassing op PVV. Zelf vind ik de haat- en scheldcampagnes tegen minderheden in kamer en media al genoeg om Wilders en pvv fascistisch te noemen. Intimidatie – doen ze ook. Er zijn geen dreunende laarzen maar er is wel een leider die zich veel veroorlooft wat hij anderen niet toestaat en hij heeft volgers die zich gesteund voelen om er ook maar op los te schelden. Excusez, de betiteling ‘fascistisch’ voor wilders cs. is juist en niet overdreven. Bolkestein kiest voor de kiezers die hij al kwijt is aan pvv. Opvallend hoe knullig die dat doet. Wel in lijn met de opvallende stilte uit de vvd bij de wonderbaarlijke opkomst van de heer W. Ze stonden erbij en keken ernaar — waar hadden we dat al eerder meegemaakt meneer Bolkestein en co?
Mooie teksten, vind ik. Maar wel wat veel eer voor Bolkestein. Ik reageerde op zijn korte interventie in Tilburg waar hij een historische vergelijking van de ontstaanscondities maakte.
Maar inderdaad: Bergson zou het moeilijk hebben gevonden om als aartsvader van het fascisme te worden gezien, Sorel draait zich om in zijn graf.
Maar het gaat niet om de ideeenhistorische juistheid van Bolk, maar om zin en onzin van wat Riemen doet. Ik blijf er bij: er is wel grond om voorzichtig en waakzaam te blijven kijken. De PVV maakt het daar naar.Het woord fascisme gebruiken lijkt mij niet erg wijs en ook niet terecht.