Door toeval raakte in februari een week embedded bij een studiereis van Oikocredit naar de effecten van verstrekte microkredieten in India. Het was heel leerzaam eens ter plekke te zien hoe zo’n krediet nou werkt. Dit is de derde van vijf verslagen.
De meeste microkredietverstrekkers zijn van oorsprong ngo. Hun missie is het verbeteren van de leefomstandigheden onder het armste deel van de (rurale) bevolking. Op een gegeven moment werd kredietverstrekking een van de instrumenten daartoe. Het belang van dit instrument nam steeds verder toe. Tegelijkertijd leidde het wereldwijde overschot aan liquiditeit voorafgaand aan de economische meltdown ertoe dat ook in de Indiase microkredietsector teveel geld gepompt werd door winstbeluste en/of onervaren organisaties. Die bom barstte in 2010.
De aanleiding was de beursgang van de grootste microkredietverstrekker van India, SKS. Te midden van protesten tegen deze stap doken verhalen op over zelfmoorden als gevolg van te hoge schulden. De regering van de staat Andhra Pradesh, een voorloper op het gebied van microkredieten, greep in door een rem te zetten op de mogelijkheden van kredietverstrekkers om schulden te innen. Het gevolg was dat leners stopten met betalen en kredietverstrekkers met het uitzetten van nieuwe leningen. De markt stortte in.
Daarop greep de centrale regering weer in met landelijke wetgeving voor microkredietorganisaties, onder andere door een maximumrente vast te stellen en een leningenregister in het leven te roepen, zodat kredietverstrekkers kunnen zien of mensen/groepen al meer leningen hebben. Er is een schuldenplafond waarboven niet meer geleend mag worden. De algemene indruk is dat de sector uiteindelijk volwassener uit de crisis tevoorschijn is gekomen. Het is nu duidelijk dat ze financiële instellingen zijn, met de bijbehorende rechten en plichten. De financiële spelregels maken dat winstmaximalisering aan banden is gelegd, waardoor sociale doelen weer meer op de voorgrond treden.
De twee kredietverstrekkers die ik bezocht, overleefden allebei vanwege focus op sociale doelen (naast deugdelijk financieel beleid uiteraard). Toch was het interessant te zien hoe verschillend de aanpakken kunnen zijn. Annapurna Microfinances (jaaromzet: 40 miljoen euro) is een professioneel georganiseerd bedrijf, dat niet alleen de financiële maar ook de sociale activiteiten strak gestroomlijnd heeft. Swayashree Micro Credit Services (jaaromzet: 4 miljoen euro) lijkt meer op een ngo, met veel vrijwilligers op uitvoerend niveau. Beide zijn nog altijd gelieerd aan de ngo waar ze uit zijn voortgekomen, maar de mate waarin ze zichzelf als bedrijf zien, verschilt.
Hoe de leners tegen hun kredietverstrekker aankijken, bleek onder meer bij een bezoek aan een vrouwengroep in het dorp Radra Charanpur (zie ook de vorige aflevering). Nadat de buitenlandse delegatie te horen had gekregen wat de vrouwen met hun leningen deden, kwam een ander, voor hen belangrijker onderwerp aan de orde. De vrouwen waren een stuk land dat ze sinds jaar en dag bebouwden, kwijtgeraakt aan een naburige groep uit een hogere kaste. Het land lag sindsdien braak, wat de vrouwen sterkte in de gedachte dat het land vooral was afgepakt om hen dwars te zitten.
De vrouwen wilden graag dat Annapurna hen zou helpen het land terug te krijgen. Op zich had de kredietverstrekker daar helemaal niks mee te maken, natuurlijk, maar ze werd ook gezien als belangenbehartiger. Dus was het logisch om assistentie te vragen. De komst van de buitenlanders, begeleid door de CFO van Annapurna, was voor de vrouwen natuurlijk ook een buitenkansje om het onderwerp aan te kaarten. De CFO beloofde later terug te komen om te helpen zoeken naar een oplossing.
Hoe dat is afgelopen weet ik niet. Ik weet wel dat in dit soort afgelegen dorpen interventies van buiten beperkte waarde hebben. Al zouden de vrouwen met hulp van Annapurna hun gelijk halen bij de rechter, dan nog komt er geen permanente politiemacht om hun toegang tot het land te garanderen. Hun beste kans ligt erin dat ze het zelfvertrouwen krijgen om zonder externe hulp hun recht te halen.
De foto van Opmeer Reports bij dit artikel is met toestemming gebruikt.
Reacties (2)
Interessant onderwerp!
En hoe naïef was/is iedereen door te denken dat microkrediet geen financieel instrument was/is, onderhevig aan dezelfde wetten als grote banken, graaiers en dieven!
Het gaat om geld en dat zegt alles.
@0:“Te midden van protesten tegen deze stap doken verhalen op over zelfmoorden als gevolg van te hoge schulden.”
Het ging blijkbaar om iets meer dan “verhalen”:
“More than 80 people have taken their own lives in the last few months after defaulting on micro-loans, according to the government …The government estimates families that have taken micro-loans in Andhra Pradesh have an average debt of $660, and an average annual income of $1,060. This means more than 60% of their fragile, uncertain income is being spent paying off loans.”