Kunst op Zondag | Dreamlife

RECENSIE - Sargasso’s kunstgalerie geeft ruimte aan kunstbloggers. Elke vierde zondag van de maand een bijdrage van Wilma takes a break.

Naar de film in een museum? Dat is precies wat Museum De Pont in Tilburg dit najaar organiseert!
Dreamlife is de eerste grote filmproductie van de Nederlandse kunstenaar Melvin Moti. Deze film is in januari van dit jaar in première gegaan op het International Film Festival Rotterdam (IFFR). Museum De Pont draait de film nu voor het eerst in een museale omgeving. Naast Dreamlife krijg je ook nog een selectie uit Moti’s filmoeuvre te zien. “Het leukste cadeau in het donker”, ontdek je dit najaar in Museum de Pont in Tilburg.

Wie is Melvin Moti?

Melvin Moti (Rotterdam, 1977) ging na de middelbare school naar de Academie voor Beeldende Vorming in Tilburg (nu Fontyns Hogeschool voor de Kunsten). Hier kreeg hij o.a. les van wijlen animatiefilmer Gerrit van Dijk. Na Tilburg vervolgde Moti zijn studie in Amsterdam bij De Ateliers (1999-2001). Melvin Moti is bekend door zijn korte, vaak abstracte en verstilde films. Moti is gefascineerd door het fenomeen ‘onderbewustzijn’. In 2006 kreeg hij de Charlotte Köhler Prijs en in 2015 de ABN AMRO Kunstprijs. De jury noemde Moti ‘een van de meest eigenzinnige en talentvolle Nederlandse kunstenaars van zijn generatie’.

 

“We stellen ons als ‘cognitieve wezens ’graag boven de schepping.
Maar hoeveel weten we eigenlijk?”

Melvin Moti (2020)

Waarop is Dreamlife gebaseerd?

Melvin Moti baseerde Dreamlife op het waargebeurde verhaal van de Franse wetenschapper Michel Siffre (Nice 1939). https://en.wikipedia.org/wiki/Michel_Siffre  Deze avonturier en wetenschapper trok zich in 1972 zes maanden terug in een grot. Hij was afgesloten van de buitenwereld, verstoken van tijd én van het licht dat dag en nacht van elkaar scheidt. In deze situatie deed Michel Siffre onderzoek naar het menselijke bioritme.

Welke personages zien we in Dreamlife?

Er komen vier personages voor in Dreamlife: de hoofdpersoon Emile, onderzoekers Anne en Vince en Jerry. Anne en Vince hebben twee kampen opgezet. Boven de grond staat het ‘base camp’ voor de twee wetenschappers. In de grot hebben ze voor Emile het ‘cave camp’ gebouwd. Dit is een kopie van het kamp dat speleoloog Siffre in 1972 heeft opgezet voor zijn grotonderzoek in Texas. Jerry is de verrassing die Anne en Vince voor Emile in petto hebben. Jerry is een muis. Siffre ontdekte in zijn kamp opeens een muis, het werd zijn huisdier. Moti gebruikt dit element om Emile een tegenspeler te geven waar hij alles tegen kan zeggen en waarmee hij zijn emoties kan delen.

Hoe is de Dreamlife opgezet?

Melvin Moti verbindt wetenschappelijke en bovennatuurlijke fenomenen met historische verhalen en ideeën over kunst. Hij laat gelaagde vertellingen zien waarmee hij vat probeert te krijgen op immateriële zaken als tijd en ruimte. Hij probeert onze waarneming in een breder perspectief te plaatsen. Deze fascinaties komen ook terug in Dreamlife. Na een sfeervolle introductie van de Melkweg zien we Emile afdalen in een grot. Hij installeert zich in zijn cave camp. Hij zet alles in het werk om verslag te doen en grip te houden op zijn waarneming en psychische gesteldheid in de grot. Emile sport, bewaard zijn urine in testbuisjes en seint dagelijks een levensteken (60 tikken) naar Anne en Vince in het base camp. Als op een dag er geen tikken meer komen, stelt Anne voor om pols hoogte te nemen. Vince twijfelt, want de grot betreden betekent het einde van hun onderzoek.

Wat is Moti’s plan met deze film?

De extreme woon- en werksituatie in de ondergrondse ruimte eisen zijn tol van Emile. Je ziet dat hij langzaam last krijgt van hallucinaties. De grens tussen droom en werkelijkheid lijken te vertroebelen en Emile tuimelt samen met Jerry en de kijker in een mysterieus zwart gat, á la Alice in Wonderland. Als dat gebeurt, heeft Moti zijn kijkers waar hij ze wil hebben. Op een geraffineerde manier doorspekt Moti het verhaal met verschillende ideeën over lichaam en geest en de paniek die optreedt wanneer die van elkaar losraken. Vragen borrelen op als:

• Waar zit ons bewustzijn?
• Hoe heeft onze persoonlijkheid zich gevormd?
• Hoe vrij zijn we eigenlijk en weten we wel zeker dat ons leven niet één grote droom is?

Bizar toeval

In een duizelingwekkend verhaal van negentig minuten volg je Emile. Je ziet hoe hij in volledige isolatie elk besef van tijd verliest. Ondertussen neemt Moti ons mee in een steeds beklemmender wordende diepte. Deze film is begin dit jaar in première is gegaan, vlak vóór het moment waarop we zelf door de intelligente lockdown de gevolgen van isolatie hebben ervaren. Terugkijkend is dat best een bizar toeval. Recent onderzoek van psychoanalytici toont aan dat er tijdens de lockdown heftiger wordt gedroomd. Het ontbreken van een uitlaatklep is blijkbaar een stimulans voor ons brein. Een ander gegeven is dat mensen die langdurig in het donker zitten (zoals sommige gevangenen) lichtvlekken waarnemen: hun brein wordt hyperactief. Moti’s film The Prisoner’s Cinema (2008) over dit neurowetenschappelijke fenomeen, vormde jaren geleden al de aanleiding voor Dreamlife.

De extra’s in deze tentoonstelling

Naast de films zijn er enkele foto’s, onder meer van de slapende surrealist Robert Desnos (1900 – 1945). Desnos zag in een droom de sleutel naar het onderbewuste en naar kunstenaarsboeken. Er hangen ook verschillende tekeningen van merels. Hiervan vertelt Moti dat een neuro onderzoeker de hersenactiviteit van slapende merels heeft onderzocht. Hij ontdekte dat de vogels in hun droom dezelfde melodieën produceren als die zij overdag ‘zingen’.
De tentoonstelling in De Pont laat zien hoe bepaalde ideeën die in de film naar voren komen, in verschillende vormen in Moti’s werk verankerd zijn. Naast de film Dreamlife kun je in De Pont twee korte films van Moti zien: The Prisoners Cinema uit 2008 en Eigenlicht (The inner self in outer space) uit 2012.

Dreamlife van Melvin Moti is t/m 10 januari 2021 te ervaren in Museum De Pont in Tilburg.
De 90 minuten durende film wordt drie maal per dag vertoond om 11.45 uur, 13.30 uur en om 15.00 uur.

Ook te zien bij De Pont museum:

Sneak preview

‘De route wordt opnieuw berekend’, is een collectie-presentatie uit de rijke en gevarieerde Pont Collectie. In deze collectie-presentatie ben je getuigen van dertig jaar verzamelen vanuit het turbulente tijdperk waarin we ons nu bevinden. De nieuwe museumdirecteur Martijn van Nieuwenhuyzen, maakt de balans op met een nieuwe collectie-opstelling vol oude vertrouwde hoogtepunten, nieuwe aankopen en zelden vertoonde stukken. Hij zet zo de collectie op scherp. De route wordt opnieuw berekend is t/m 3 januari 2021 te (her)ontdekken.

Hamza Halloubi

Van de Marokkaanse kunstenaar Hamza Halloubi, zijn er actuele ‘inserts’, zoals een achttal films te zien in de presentatie Affiliations. Enkele van deze films zijn voor de collectie van De Pont aangekocht. Affiliations van Hamza Halloubi is t/m 3 januari 2021 te zien.

Outbreak van de Wobby.club

Het Tilburgse collectief Wobby.club heeft een lange muur in het museum bewerkt met een aantal door hen uitgenodigde kunstenaars. Deelnemende artiesten aan dit project in De Pont zijn: Jeroen de Leijer, Marjolein Schalk, S.L. Trumpstein, Ralf Kokke, David Noro, Bobbi Oskam, Rogier Roeters, Indre Svirplyte, Andrew Tseng en Nina van de Ven.

Tränenmeer

Raphaela Vogel (Neurenberg, 1988)  is aanwezig met haar (video) installatie Tränenmeer (2019). Tränemeer is een mix van geluid, sculptuur en video. De Pont beschrijft het als een voorbeeld van hedendaagse ‘ontgrensde’ kunstpraktijk. De beelden zijn gefilmd met een drone.

© video en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen en videostills met dank aan Museum De Pont, Melvin Moti, alle genoemde kunstenaars en bruikleengevers.