Morgen start de klimaatzaak van Milieudefensie c.s. tegen Shell. De rechtszaak draait om de bijdrage van Shell aan klimaatverandering. Je kunt de zaak morgen via een livestream volgen.
Milieudefensie, 17.379 mede-eisers en 6 andere organisaties (ActionAid, Both ENDS, Fossielvrij NL, Greenpeace Nederland, Jongeren Milieu Actief en de Waddenvereniging) willen dat Shell 45 % minder CO2 uitstoot in 2030 en dat de CO2-uitstoot in 2050 is gereduceerd naar netto nul.
Shells klimaatambities
In de dagvaarding, die al in april 2019 aan Shell is aangeboden, verwijzen Milieudefensie c.s. naar de klimaatambitie die Shell formuleerde in 2017: de relatieve CO2-uitstoot met 20% terugbrengen in 2035 en halveren in 2050. Dit jaar stelde Shell hun klimaatambities bij: het bedrijf wil de CO2-uitstoot in de eigen productieketen naar 0 krijgen in 2050 en de netto-uitstoot van gas- en olieproducten die het verkoopt, zoals benzine, moet in 2050 met 65% zijn afgenomen.
Volgens Milieudefensie c.s. is deze ambitie nog steeds niet voldoende om te voldoen aan de klimaatdoelen (voorkomen opwarming met 1,5 graden Celsius). Slechts een klein deel van de uitstoot komt uit eigen productie (18%). Bovendien richt Shell zich nog steeds, zoals in 2017, op relatieve uitstoot. Dat zou kunnen betekenen dat Shell extra gaat investeren in hernieuwbare energie en opslag van CO2 (waarvoor Shell overheidssubsidie heeft aangevraagd), zonder iets te veranderen aan de productie en handel van olie en gas.
Milieudefensie c.s. eisen dan ook dat “Shell minimaal en per direct zijn CO2-emissies gaat reduceren met 45% in 2030 (tov 2010) en terug zal brengen naar netto nul in 2050.”
Schending zorgplicht
Milieudefensie c.s. volgen in deze rechtszaak in grote lijnen dezelfde argumenten die Urgenda formuleerde in hun klimaatzaak tegen de Nederlandse Staat: Shell schendt zijn juridische zorgplicht en het bedrijf brengt mensenrechten en levens in gevaar. Shell handelt daarmee onrechtmatig.
“Vanwege de grote rol die Shell speelt in het veroorzaken van klimaatverandering, heeft Shell een maatschappelijke zorgplicht om klimaatactie te ondernemen. Door jaarlijks tientallen miljarden te blijven investeren in meer olie en gas en door de uitstoot niet te terug te dringen, brengt Shell de internationale klimaatdoelen, en daarmee de inwoners van Nederland in gevaar”, aldus de dagvaarding van Milieudefensie c.s.
Om te onderbouwen dat Shell zich schuldig maakt aan ‘onrechtmatige gevaarzetting’ moet niet alleen duidelijk zijn dat het gevaar heel groot is, maar ook dat Shell voldoende op de hoogte is van het probleem en dat Shell op alternatieve wijze kan handelen. Het is bekend dat Shell al ruim 30 jaar weet dat CO2-uitstoot bijdraagt aan gevaarlijke klimaatverandering. Ook kan Shell significant bijdragen aan de energietransitie door te investeren in hernieuwbare energie in plaats van fossiele energie – dat beweren ze ook al geruime tijd met hun ‘greenwashing’ campagnes.
Schending mensenrechten
Milieudefensie c.s. betoogt verder dat klimaatverandering behalve klimaatschade ook “een groot gevaar [vormt] voor de mensenrechten, waaronder het recht op leven, gezondheid en basisbehoeften.” Shell heeft zich vrijwillig aangesloten bij internationale verdragen waarin bedrijven verklaren zich aan de mensenrechten te houden.
Uit een overzicht van nieuwe klimaatzaken wereldwijd sinds mei 2019 – meestal tegen overheden (80+%), maar ook tegen bedrijven – blijkt dat eisers zich steeds vaker beroepen op mensenrechten. Volgens onderzoeker Joana Setzer is de klimaatzaak van Urgenda tegen de Nederlandse Staat, die ook in het buitenland op de voet werd gevolgd, hierin een drijvende kracht.
Net als de klimaatzaak van Urgenda kan deze rechtszaak een voorbeeld stellen voor actiegroepen elders in de wereld. Dat kan volgens Setzer ook gebeuren als de zaak niet succesvol is, zo laten andere klimaatzaken zien. Wereldwijd worden er momenteel 40 klimaatzaken tegen ‘Carbon Majors’ gevoerd, waarvan 33 in de VS.
Tijdlijn
Op 1, 3, 15 en 17 december 2020 zijn de vier hoorzittingsdagen. De uitspraak wordt enkele maanden later verwacht.