Kleurrijke revolutie in Macedonië

De politieke crisis is compleet in Macedonië nadat het parlement de verkiezingen van 5 juni heeft geannuleerd.

ELDERS - Woensdag besloot het hooggerechtshof in Skopje dat de ontbinding van het parlement ongrondwettig was en dat de voorbereidingen voor de verkiezingen gestopt moesten worden. Het in ere herstelde parlement besloot daarop de verkiezingen uit te stellen. Intussen voerde de conservatieve regering nog een ministerswissel door ten gunste van de regerende nationalistische partij VMRO DPMNE. Dit is de enige partij die de verkiezingen wilde doorzetten. Alle andere partijen weigerden er aan mee te doen nadat president Ivanov in april 56 politici die waren beschuldigd in een afluisterschandaal  ontsloeg van gerechtelijke vervolging. Ze vrezen een éénpartijstaat en geloven niet meer in eerlijke verkiezingen. Uitstel van verkiezingen was ook al bepleit door vertegenwoordigers van de EU en de VS. EU-Buitenlandvertegenwoordiger Federica Mogherini en EU-commissaris voor uitbreiding Johannes Hahn verklaarden dat ze alleen een oplossing voor de crisis kunnen accepteren als alle partijen er aan meewerken.

Buiten de oorlogvoerende politici om, is op straat een burgerbeweging ontstaan die dagelijks met verfbommen demonstreert voor radicale politieke verandering. De beweging heeft het vooral gemunt op de vele recent door de regering gebouwde monumenten die de grootsheid van ’s lands verleden moeten aantonen maar volgens de demonstranten symbolen zijn geworden van de grijze dictatuur waarin het land verkeert.

De beweging achter de ‘Kleurrijke Revolutie’ heet Protestiram (Ik protesteer) en doet sterk denken aan gelijksoortige basisbewegingen als Occupy, de Indignados uit Spanje waaruit Podemos is ontstaan en Nuit debout, de nieuwe protestbeweging in Frankrijk. De beweging heeft een horizontale structuur, zonder leiders en groeit via de sociale media. De eerste protesten na de aankondiging van het ‘pardon’ voor de aangeklaagde politici waren gewelddadig. Daarna is er bewust gekozen voor meer symbolische en creatieve acties. Op 5 mei kleurden de demonstranten het water van een grote fontein in Skopje rood ter herinnering aan de moord door de politie, vijf jaar geleden, op een jongen die de aangeklaagde politici in de doofpot wilden stoppen. Ze maakten ook een gigantische witwasmachine die symbool staat voor de regeringspartij. En ze kleurden het koperen hek van de Vrijheidsbrug uit protest tegen de excessieve kosten van het project.

Volgens een bekend scenario wijst de regerende elite alle protesten af als door het buitenland geïnspireerde pogingen het land te destabiliseren. Dat was ook al het verweer van toenmalig premier Gruevski toen het afluisterschandaal vorig jaar werd ontdekt. EU-diplomaat Vanhoutte, die afgelopen zomer naar Skopje was gestuurd om te bemiddelen in de daaropvolgende politieke crisis, reageerde geschokt op wat hij aantrof. Er heerst een ware angstcultuur, zei hij bij zijn vertrek in maart. Mensen zijn bang voor ontslag en gevangenisstraf. De vrijheid wordt onderdrukt en de gevangenissen zitten vol mensen die zich tegen de regering hebben verzet. Voor verkiezingen is het land echt nog niet klaar. De kiescommissie ontdekte dat bijna 300.000 van de 1,8 miljoen geregistreerde kiezers waarschijnlijk vals zijn. Hij gaf toe weinig bereikt te hebben. Het land kan volgens hem alleen met buitenlandse interventies weer op de rails gezet worden. Het enige resultaat van zijn bemiddeling was de oprichting van een bureau voor de vervolging van de betrokkenen bij het afluisterschandaal. Maar hij had zijn hielen nog niet gelicht of de president, die ook nauwe banden onderhoudt met de regeringspartij, ontsloeg alle politici van vervolging.

De oppositie eist nu het intrekken van het ‘pardon’, het aftreden van de regering en de president, een technische overgangsregering die binnen een jaar eerlijke verkiezingen voorbereidt en een Speciaal Hof voor berechting van alle aangeklaagde politici. En dit alles onder de leuze: No justice, no peace, zegt Liljana Popovska van de Demokratska Obnoca na Makedonija (DOM), een kleine partij die is geassocieerd met de Europese Groene Partij. Ze zegt ook dat er bij alle interne politieke strubbelingen weinig aandacht is voor de vluchtelingencrisis waarin het land geen onbelangrijke rol speelt.