Afgelopen zomer was ik voor het eerst in ruim tien jaar terug in Tomohon, een dorp (inmiddels een stad) in de Minahasa, een christelijk gebied in het noorden van het Indonesische eiland Sulawesi. Om vijf uur ’s ochtends werd ik uit mijn bed gebruld door de plaatselijke kerk. De kerk deed dat om de moskee voor te zijn.
Veertig jaar geleden, toen ik er als kind opgroeide, was dit ondenkbaar. Tomohon was christelijk gebied en het handjevol moslims hield zich koest. Nu zijn er meer moslims. Het gaat namelijk goed met de Minahasa en dus zijn er arbeiders nodig. Dat was vroeger al zo. Ons personeel kwam ook van het moslimdeel van Sulawesi.
De rivaliteit tussen christenen en moslims was hét gespreksitem. De taxichauffeur op het vliegveld was de eerste. “Wij Minahassers moeten meer kinderen maken, want anders worden we een minderheid”, begon hij te oreren zodra hij doorhad dat ik de taal sprak.
Ahok proces
Dezelfde rivaliteit speelt op een grotere schaal in het proces tegen Ahok, de Christelijk-Chinese gouverneur van Jakarta, die van blasfemie beschuldigd wordt. Vandaag wordt het proces tegen hem voortgezet.
Aanjager achter het proces is de FPI, een groep radicale moslimactivisten die bekend staat om het verstoren van bijeenkomsten en het vernielen van eigendommen als die niet islamitisch genoeg zijn (tenzij je ze betaalt om het niet te doen, uiteraard). De FPI was de aanjager achter een enorme demonstratie tegen Ahok, die uitgebreid de internationale pers haalde, in tegenstelling tot de iets kleinere pro-Ahok demonstratie een dag later.
Welke banden er precies zijn tussen de FPI en politie/leger is altijd schimmig geweest. Ze kreeg in elk geval de ruimte onder de vorige president van Indonesië, Susilo Bambang Yudhoyono, wiens zoon Agus nu in de race is voor het gouverneurschap van Jakarta. Reden genoeg om aan te nemen dat er meer speelt dan vermeende blasfemie. Kamp Ahok is overigens in de tegenaanval. De leider van de FPI in Jakarta wordt sinds vorige week gezocht (linkje in het Indonesisch) wegens bedreiging van vice-gouverneur Djarot Saiful Hidayat, een moslim. Ahok en Hidayat halen ook nog altijd de meeste campagnefondsen binnen.
Hoe dan ook, de kwestie Ahok domineerde de Indonesische sociale media in 2016. Indonesiërs weten uiteraard dat er veel meer speelt dan geloof, maar het is geen toeval dat op dit onderwerp de vlam in de pan slaat. Het is een strijd om de identiteit van het land.
Demografie
Indonesië is het land met het hoogste aantal moslims ter wereld. Het land heeft strikte wetten en er zijn gebieden, met name stukken van Aceh, waar de sharia is ingevoerd. Toch gaat het er niet goed met de islam. Wereldwijd groeit het aandeel moslims op de totale bevolking, maar in Indonesië niet. Daar daalt het naar verwachting met circa één procent tot 2050, terwijl het aandeel christenen toeneemt.
Belangrijkste reden is dat christenen het advies van mijn taxichauffeur ter harte nemen: ze maken meer kinderen dan de moslims. Daarnaast verlaten meer en meer Chinezen het Boeddhisme voor het Christendom. En er is het effect dat ook in Algerije en Iran zichtbaar is: gematigde moslims worden christen omdat ze het extremisme van hun geloofsgenoten zat zijn.
De Indonesiërs kunnen dus nog decennia vooruit met hun discussies over moslims en christenen. Naar mate de mobiliteit toeneemt zullen ze meer met elkaar te maken krijgen en dus elkaars overlast ervaren. Toen ik me bij een andere chauffeur beklaagde over de vroege wake-up call van de kerk, haalde hij zijn schouders op. Ik had wel gelijk dat het knettergek was, maar het hoorde nu eenmaal bij de huidige toestand van het land. Er was veel in de Indonesische identiteitscrisis dat me aan Nederland deed denken.
Reacties (9)
Nu even niet, schat. Ik heb godsdienstoorloghoofdpijn.
Mooi artikel.
Tot zo’n 20 jaar geleden leefden in Indonesië moslims en christenen vreedzaam samen maar dat is niet meer zo omdat Saoedi-Arabië zijn radicalere islam succesvol heeft geëxporteerd (Indonesië stond vroeger bekend als ‘mild’ en tolerant omdat de moslims er een softe, mystiekere vorm van islam beoefenden). Ook bv. homoseksuelen kunnen er al lang niet meer openlijk homo zijn, etc. Kortom, ook Indonesië is al lang niet meer het vriendelijke, tolerante moslimland dat het eens moet zijn geweest.
Volgens mij ontgaat iemand hier de essentie van het artikel in al zijn blinde islamofobie. Jammer!
Ik sluit me aan bij @2. Fijn stuk.
Nooit gedacht op Sargasso nog eens iets te lezen over Tomohon, de stad (100.000 inwoners, geloof ik, maar dat komt vooral omdat er allemaal losse dorpen aan vast zijn gegroeid) waarin ik net als jij een paar jaar van mijn jeugd heb doorgebracht – in mijn geval van 1982 tot 1985.
Die grapjas die je om vijf uur ’s ochtends wakker maakte met zijn Christelijke gezangen en preken (het moet dezelfde wel zijn als degene die mij vorig jaar uit mijn slaap wekte omdat de twee belangrijkste hotels in Tomohon in dezelfde straat zitten, vrijwel recht tegenover elkaar) is een particulier. De kerken zitten een kleine kilometer verderop, aan de hoofdstraat, dus je hebt er minder last van. Ook beginnen ze pas om een uur of acht.
Maar zijn gedrag past wel in een bepaalde trend. In Jakarta produceren de moskeeën langduriger en luidruchtiger lawaai dan ze in de jaren tachtig deden en de kleine Hindoeïstische altaartjes die Balinese boeren in hun rijstvelden oprichten, zijn inmiddels uitgebouwd tot halve tempels. In Indonesië wordt het eigen geloof tegenwoordig met aan het bespottelijke grenzende borstklopperij beleden.
Dat heeft, zoals je aangeeft, allerlei vervelende gevolgen, zoals de prominente positie van de FPI. Toch is er ook hoop: het aantal stemmen op zich Islamitisch noemende partijen is al jaren stabiel – en laag.
“Toch is er ook hoop: het aantal stemmen op zich Islamitisch noemende partijen is al jaren stabiel – en laag.”
Ik weet niet of ze bij Sargosso echt plesant zijn over een dergelijke opmerking.
Overigens is het klokkengebeier meer een grachtengordelprobleem.
Het wordt tijd dat ze daar vijfmaal daags met een islamietische gebeds- oproep te maken krijgen.
Wees welkom, je weet wel.
Het grachtengordeldier ontpopt zich dan wellicht langzaam maar zeker als de Gutmensch die nicht so Gut ist.
@0 Eigenlijk denk ik; wat vertel je eigenlijk. Dat je genoeg geld hebt om te reizen? Dat mensen verschillen? Een grijs gedraaide plaat? Word je gesubsidieerd om dergelijke dure reizen te ondernemen?
Waar ligt de oplossing voor Nederland met de nieuwkomer die alles al weet, de Islam.
Vragen, vragen, vragen.
@6 Dan zijn we elkaar net ontlopen: ik zat er tot 1979. De belangrijkste kerken zitten inderdaad aan de hoofdstraat, maar ik heb nogal wat kleinere (pinkster)centra in zijstraten zien zitten, dus ik ging ervan uit dat het er daar een van was.