Het cynische businessmodel van asielopvang (2)

In ons vorig artikel: De Turkije-deal en Tunesië-deal (staat even in de wacht) zijn niet de enige vormen van koehandel met asielzoekers. Het recente ‘migratieakkoord’ dat 27 EU-lidstaten sloten mag daar ook toegerekend worden.

Vandaag deel 2: Koehandel met asielzoekers in Nederland.

Het EU-migratieakkoord geeft eveneens ruimte voor handel over de ruggen van asielzoekers. In het akkoord is afgesproken dat alle landen een aantal migranten overnemen van ‘aankomstlanden’ (denk aan Griekenland en Italië). Maar als een land dat niet wenst te doen, dan kan het worden afgekocht door 20.000 euro te betalen voor elke migrant die niet wordt overgenomen.

Vluchtelingen, asielzoekers, migranten als wisselgeld: ook in Nederland lijkt dat ‘businessmodel’ een stevige trend te worden. Dat is uitgelokt door de Spreidingswet. In de memorie van toelichting staat dat gemeenten die snel duurzame opvang creëren een ‘specifieke uitkering’ kunnen krijgen, die ze naar eigen kunnen besteden:

De uitkeringen kunnen door de gemeente besteed worden aan een ander doel dan de opvang van asielzoekers en zijn een aanvulling op de reële compensatie van de extra kosten voor gemeenten voor het mogelijk maken van de opvangvoorzieningen voor asielzoekers

Een perverse prikkel die in het advies van de Raad van State is bekritiseerd:

De verdelingsprocedure en de ingebouwde financiële prikkels hebben bovendien een competitief element in zich en dragen niet bij aan de solidariteit tussen gemeenten die de regering op het oog heeft

De NOS zocht uit hoe die procedure er uit gaat zien. Een gemeente die binnen drie maanden een opvang met meer dan honderd plekken voor langer dan vijf jaar aanbiedt, kan een bonus van 5000 euro per plek krijgen.

Dus ja, niet gek dat er listige gemeenten zijn die brood zien in dit cynische businessmodel van het kabinet. Een paar voorbeelden.

Enschede

Zoals meer gemeenten stelde in Enschede een meerderheid van de gemeenteraad een limiet aan het aantal plaatsen. Maar daarnaast eiste men ook extra agenten of 7,9 miljoen euro voor de gemeentelijke jeugdzorg. Staatsecretaris Van der Burg ging daar niet mee akkoord maar zegde wel toe dat het COA gaat bekijken wat er voor de omgeving van het latere asielzoekerscentrum gedaan kan worden. Wat dat ook moge inhouden. (Bron: AD)

Onbegrijpelijk dat Van der Burg niet akkoord ging. Die 7,9 miljoen euro staat gelijk aan bonussen voor 1580 duurzame opvangplaatsen voor langer dan vijf jaar.

Zaanstad

Voor verlenging van de bestaande opvangplekken en uitbreiding met een nieuwe locatie vraagt de gemeente Zaanstad ‘hulp’ van het Rijk bij andere ontwikkelingen in de gemeente Zaanstad. Bijvoorbeeld bij de bouw van flexwoningen.

Burgemeester Jan Hamming en wethouder wonen Harrie van der Laan: ‘Als wij een rol kunnen spelen in menswaardige opvang van vluchtelingen en asielzoekers dan moeten we daar verantwoordelijkheid voor nemen. Tegelijkertijd hebben veel Zaanse inwoners ook een woning nodig. Wij denken dat afspraken met het Rijk ervoor kunnen zorgen dat we aan beide crises kunnen werken.’ (Bron: Zaanstad.nl)

Alphen aan den Rijn

Wethouder Gerard van A van de gemeente Alphen aan den Rijn is stellig: “Voor wat hoort wat”. Dus asielopvang ja, maar dan wel in verschillende dorpen tijdelijke woningen, voor maximaal vijftien jaar, om Oekraïense vluchtelingen én eigen inwoners te huisvesten. (Bron: Alphens.nl)

Almere

De gemeente Almere wil onderhandelen over opvang van kansarme asielzoekers in de oude gevangenis in Almere Buiten. In ruil voor meer agenten en hulp bij huisvesting van statushouders. (Bron: Omroep Flevoland)

Deze gemeenten sorteren dus voor op de ‘beloningsclausule’ van de Spreidingswet. Ze oormerken als het ware de bonussen. Ongetwijfeld zullen ze zelf dit niet als businessmodel, maar als ‘beleidskeuzes’ zien.

Handjeklap

Los van de perverse prikkel die van de Spreidingswet uitgaat, onderhandelen gemeenten ook onderling. Handjeklap op de asielmarkt. De gemeente Almelo wil met andere Twentse gemeenten ‘vluchtelingen ruilen’. Men wil zodoende een eigen invulling geven aan de taakstelling voor huisvesting van statushouders.

Een soortgelijke deal heeft de gemeente Sliedrecht voor ogen:  ‘Met deze extra plaatsen bieden we omliggende gemeenten de mogelijkheid om hun taakstelling rond de opvang van asielzoekers in te vullen, onder de strikte voorwaarde dat die gemeenten dan een deel van de taakstelling voor de huisvesting van statushouders van Sliedrecht overnemen’, stellen burgemeester en wethouders.

Solidariteit onder voorwaarden

Andere varianten van gemeentelijke voorwaarden vinden we in Gorinchem (afbouw aantallen), Malden (eisen aan de kwaliteit van de opvang: ‘menswaardige en veilige huisvesting’). In Den Bosch stel men als voorwaarden voorzieningen in de buurt, zoals onderwijs, een bushalte en een supermarkt. En dat de asielzoekers hun tijd in de opvang kunnen gebruiken om snel te integreren in de samenleving.

Die laatste twee voorbeelden zijn wel de meest humane deals. Maar verder is solidariteit een cynische businessmodel geworden.

Lees ook:

Het eerste deel Het cynische businessmodel van de asielopvang.
en
Asielopvang in alle gemeenten: Plan Kan – eerlijk zullen we alles delen.