Geen bal op tv | Charlotte Mutsaers en de kinderporno in de kist van Hugo de Groot

COLUMN - Mijn kinderen waren met hun opa en oma naar Slot Loevestein geweest. Ze hadden daar gehoord hoe Hugo de Groot gevangen was genomen en was ontsnapt door in een boekenkist te kruipen, om zo uit de gevangenis gesmokkeld te kunnen worden. Mijn dochter wist te vertellen dat Hugo de Groot in die boekenkist in slaap was gevallen.

Afgelopen zaterdag las ik dat de broer van Charlotte Mutsaers deze kist gebruikte om zijn pornoverzameling in te bewaren. Dat vertelde Charlotte Mutsaers in een interview met de Volkskrant, naar aanleiding van het verschijnen van haar nieuwe boek Harnas van Hansaplast, over haar broer Barend die in 2001 overleed. Ik wilde het aan m’n kinderen vertellen, maar had nog geen zin om uit te leggen wat porno precies is. Laatst moest ik ook al uitleggen wat een hoer was. En waarom dat precies een scheldwoord is, terwijl, als je sec uitlegt dat een hoer geld krijgt voor seks, dit niet direct duidelijk is. Het klinkt als een eerzaam beroep. Afijn, ik liep vast. En ging over tot de orde van de dag.

Barend Mutsaers was 51 geworden. Hij leidde een teruggetrokken bestaan. Verslaafd aan Fisherman’s Friend en masturberen. Hij waste zijn kleren nooit. Als iets vies was, trok hij iets nieuws uit de kast. Hij had een nieuw pyjamajasje aan toen hij dood werd aangetroffen te midden van zijn porno. 

Tussen de porno zat ook kinderporno, tot de schrik van Charlotte Mutsaers. ‘Misschien krijg ik er moeilijkheden mee’, dacht ze toen ze dat ontdekte. En meteen daarop dacht ze: ‘Misschien kan ik er geld aan verdienen.’ Even later in het interview vertelde ze dat ze de porno had verkocht aan een verzamelaar. Of dat inclusief de kinderporno was, stond er niet bij. Wat precies de aard van de kinderporno was, las ik ook niet. Als je heel goed las, zag je dat ze in het midden liet of dit nu echt gebeurd was of alleen in het boek. Maar wie leest er vandaag de dag nu heel goed? Ik vroeg me in ieder geval wel af of het nou zo verstandig was om dit te vertellen. In deze tijden.

En inderdaad, diezelfde dag nog sloeg op Twitter de Spaanse Inquisitie toe. Het hoofd van Charlotte Mutsaers moest rollen. Twee dagen later probeerde ze zich in DWDD verdedigen. Ik heb het niet gezien, want ik kijk niet graag naar Matthijs van Nieuwkerk die namens het volk recht probeert te spreken. Van alle hoofden die hij heeft, is zijn rechtsprekende hoofd het meest ergerniswekkend. Met dat naar binnen gezogen bovenlipje.

Ze had willen spelen met de grens tussen feit en fictie, Charlotte Mutsaers. Schrijvers klagen weleens dat hun hoofdpersoon verward wordt met de schrijver. Als je ook al in interviews fictie gaat bedrijven, wordt het natuurlijk nog een moeilijker verhaal. Wat nog niet wil zeggen dat je het niet moet doen. Mutsaers leek geschrokken over de heftigheid van de reacties. Maar misschien was die schrik ook wel fictief. Wie zal het zeggen? Ik weet zo langzamerhand niks meer zeker.

Afgelopen zondag had Tegenlicht een uitzending gewijd aan de nabije toekoemst van de mensheid. Nog even, meende de Israëlische historicus Yval Noah Harari, en Google kent ons beter dan wij onszelf kennen. Nog even en we hoeven zelf geen keuzes meer te maken. Nadat we God bij het grofvuil hadden gezet, werd het gevoel de belangrijkste autoriteit bij het maken van belangrijke keuzes. Maar dat gevoel wordt op zijn beurt langzaamaan vervangen door data. Door ons surf-, zoek-, koop- en like-gedrag te analyseren, kennen Google, Facebook, Apple en Amazon onze wensen, onze verlangens, onze angsten, onze tekortkomingen en onze gevoeligheden beter dan wij ze zelf kennen.

Op het eerste gehoor klinkt mij dat als muziek in de oren. Ik heb namelijk een hekel aan kiezen en beslissen. Ik haat het om op een tweesprong in het leven te komen. Bij elke keuze die ik maak, zie ik vooral wat ik niet kies. Het liefst laat ik voor me kiezen. Dus ergens zou ik het wel fijn vinden als Google mij vertelde of ik iets wel of niet zou moeten doen. Maar toen ik er wat beter over nadacht: ik betwijfel of ik mij altijd bij de keuzes van Google zou neerleggen. Het wantrouwen is groot. Want wie zegt mij dat Google zich écht om me bekommert? Waarom zou Google mij de keuze laten maken die het beste voor mij is? Uiteindelijk wil Google geld verdienen. En als Google meer geld kan verdienen als ik A in plaats van B kies, dan zal de verleiding groot zijn voor Google om mij A te laten kiezen. Misschien is dat een prima keuze, maar misschien ook niet. En dan zal ik mij hoogstwaarschijnlijk nog steeds concentreren op wat ik niet kies.

Data is dus hard bezig onze nieuwe God te worden. En net als zijn Oudtestamentische voorganger, hoeft dit helemaal geen godheid te zijn die het beste met ons voorheeft. Want wat als je toch niet kiest wat Google had aanbevolen? Dan wordt Google hoogstwaarschijnlijk boos. Leer mij die kunstmatig intelligente entiteiten kennen. Ik word al zenuwachtig als ik besluit een iets andere route te nemen dan mijn TomTom mij aanraadt. Ik meen altijd een ingehouden verontwaardiging in haar stem te horen als ze zegt dat ik moet proberen om te draaien. HAL in 2001: A Space Odyssey is ook zo’n computer die met een ijzingwekkend kalme rancune orde op zaken stelt als de mensen iets te eigenwijs worden. Afgelopen zomer heeft mijn TomTom me al een doodlopend steegje op het platteland in Frankrijk geleid toen ik haar aanwijzingen negeerde.

Daarom is het zaak zoveel mogelijk zand in de benzinetank van de datavreters te gooien voordat ze te machtig worden. Zaai verwarring en gij zult vrijheid oogsten. Of je daar de nagedachtenis van je eigen broer voor moet bezoedelen en of het verstandig is om te beweren dat je kinderporno hebt doorverkocht, is een andere vraag. Twee van Mutsaers vileinste scherprechters op Twitter waren bevriende schrijvers: Jamal Ouariachi en de fictieve Nobelprijslaureaat Louis Nanet, ontsproten aan het brein van David Pefko.

Wie Louis Nanet volgt (en dat doe ik) weet dat hij zelf niet vies is van iets te jonge meisjes. Dus waarom uitgerekend Louis Nanet het nodig vond om Charlotte Mutsaers aan het kruis te spijkeren, begreep ik niet zo goed. Tenzij het hem ook te doen is om onze nieuwe goden op een dwaalspoor te brengen. We tuimelen van de ene morele crisis in de andere, het eigen gelijk en de daaraan gekoppelde heilige verontwaardiging regeren en wat een pure leugen is voor de een is de absolute waarheid voor de ander: of je gelooft alles of je gelooft niks van wat je ziet, een tussenweg is er niet. Om jezelf hiertegen te wapenen, kun je het beste maar gaan spelen met de werkelijkheid. Rare maskers opzetten om de goden op een dwaalspoor te brengen.

Charlotte Mutsaers is vandaag jarig trouwens. Facebook gebood me om te laten weten dat ik aan haar dacht. Ik twijfel nog of ik het gebod zal negeren.