Echt een stukje voor een regenachtige zondagavond.
De laatste jaren wordt er nogal veel gesproken over vernieuwing in de politiek. De oude politiek zou niet meer voldoen. Alles moest op de schop.
Maar als je dan goed je oor te luister legt, stelt de discussie over de vernieuwing van de politiek eigenlijk heel weinig voor.
Een deel van de uitingen gaat eigenlijk over verandering van beleid. Hier geen geld aan uitgeven, die mensen het land uitzetten, zo snel mogelijk zo veel mogelijk windmolens bouwen, etc…
Een ander deel van de uitingen gaat over het veranderen van de houding van alle politici. Ze zouden meer open moeten worden, ze zouden meer moeten luisteren naar het volk, ze zouden meer integer moeten zijn, ze zouden moeten doen wat ze beloven tijdens verkiezingen, ze zouden moeten zeggen wat ze denken en doen wat ze zeggen.
En dan is er nog dat deel van de gesprekken dat gaat over beperkte aanpassingen van het politieke systeem. Een deel van de 2e kamer kiezen middels districten, een gekozen minister-president, dat soort dingen. Maar die veranderen het systeem niet. Je blijft zitten met een 1e en 2e kamer en een regering. Het is slechts nuanceren, bijschaven.
Maar dit is allemaal natuurlijk slecht geneuzel in de marge. Hoe kan je nou een echte discussie hebben over politieke vernieuwing als er geen echt vernieuwende en aansprekende ideeën voorbij komen? We praten hier over een politiek systeem dat al meer dan 150 jaar in min of meer dezelfde vorm bestaat. De wereld is volledige veranderd in die tijd. Daar hoort toch ook een heel nieuw systeem bij, of niet soms?
Laten we dan ook maar proberen een heel nieuw systeem te bedenken dat aansluit bij de wensen van deze tijd.
Dat lukt natuurlijk niet in één keer. Maar het helpt wel als er eerst eens wat interessante mogelijke alternatieven op tafel komen.
Hier een schets van een alternatief van mijn hand. Het pretendeert niet compleet te zijn. Het is slechts een ruwe schets om een indruk te geven van mogelijk echt andere politieke systemen.
Uitgangspunt voor dit idee is de debiele discussie over het referendum. In NL hebben we kennelijk twee varianten van stemmen. De ene is iedere vier jaar stemmen voor een partij die daarna in jouw naam alle duizenden voorstellen gaat beoordelen. Alsof je op voorhand zeker weet dat ze in alle gevallen jouw mening zullen representeren (zoals menigeen je graag wil laat geloven). De andere variant is dat iedereen die kan meestemmen moet meebeslissen over 1 onderwerp. Alsof iedereen daar ook daadwerkelijk een gefundeerde mening over kan hebben.
Tussen de twee varianten zit niets, noppes, nada. Een beetje een alles of niets keuze.
In mijn ogen moet het mogelijk zijn een systeem te ontwerpen waar de deelname aan het beslissingsproces variabel is. Afhankelijk van het onderwerp en het belang doen er meer of minder mensen mee.
Zo kwam ik tot de volgende schets genaamd Flexibele Geleide Democratie.
Ieder jaar is er een verkiezingsweekend. Er moet namelijk veel meer gekozen worden.
Het strategische orgaan van het land bestaat uit twee onderdelen. Het vaste deel bestaat uit 25 mensen. 7 van deze mensen worden ieder jaar gekozen. De mensen brengen twee stemmen uit. Eentje voor wie ze vinden dat weg moet dat jaar en eentje voor wie ze vinden dat er in moet. Goede wijze mensen kunnen op deze manier jaren blijven zitten, slechte keuzes kunnen binnen een jaar gecorrigeerd worden.
De taak van de raad bestaat uit het bepalen van alle lange termijn afwegingen die er in het land gemaakt moeten worden. Is er bijvoorbeeld noodzaak voor een nieuw energiebeleid? Moet er een nieuw stelsel voor ziektekosten komen? Moet de infrastructuur op de schop?
De raad mag echter niet beslissen over deze onderwerpen. Ze mogen slechts gezamenlijk vaststellen welke onderwerpen opgepakt moeten worden.
Bij ieder onderwerp moeten ze vervolgens bepalen hoeveel mensen hierover moeten meebeslissen. Laten we zeggen een getal ergens tussen de 50 en 5000. Moeilijke en specialistische onderwerpen met een lage maatschappelijke impact vragen minder inbreng dan vergaande keuzes die mensen direct raken.
(Let op, alle stemmingen van de raad hierover zijn openbaar en herleidbaar naar de personen. Anders heb je volgend jaar niets om te kiezen).
Als het getal is bepaald, worden de mensen toegewezen. Eenderde wordt ingebracht door de politieke partijen. Ieder jaar mag je daar nog op stemmen. Puur om de verhouding tussen de partijen te kunnen bepalen. Eenderde van de mensen worden door de raad geselecteerd uit de groep mensen die zich op persoonlijke titel hebben aangemeld om te mogen meebeslissen. En ten slotte wordt eenderde van de mensen willekeurige gekozen uit de samenleving. Net als bij het jury-systeem in de VS heeft iedere burger de plicht om hier aan mee te doen.
Deze groep mag vervolgens, ondersteund door niet stemmingsbevoegde deskundigen, beslissen. De exacte wijze van besluitvorming vraagt nog wat uitwerking. Maar het is wel handig als het online kan.
En het gehele proces is voor iedereen toegankelijk. Dus de media en bloggers kunnen gezellig op hun eigen plaats er een mening over geven.
Alle besluiten moeten vervolgens omgezet worden naar beleid. Hier gebruiken we nog steeds een ministerraad voor. Deze ministerraad komt echter niet tot stand op de oude wijze. Alle ministers worden direct op hun post gekozen. Ieder jaar in het verkiezingsweekend wordt een kwart van de ministers opnieuw gekozen. Ook dit gaat weer door het uitbrengen van een Af-stem (wie moet weg) en een keuze stem. Let op, dat betekent dat voor alle ministeries een stem uitgebracht moet worden.
Kandidaten voor de ministersposten kunnen door politieke partijen geleverd worden, maar het kunnen ook vrije individuen zijn.
Naast de ministers wordt 1 keer per 2 jaar een nieuwe minister president gekozen om deze groep voor te zitten en het land te vertegenwoordigen.
De ministers zwaaien vervolgens de scepter over de ministeries die de operationele uitvoering doen van het beleid dat zij opstellen.
Ik laat voor het gemak de provincies en gemeentes even buiten beschouwing.
Zou dit niet een spannende, betrokken democratie opleveren?
Maar dat is niet de vraag die ik hier wil neergooien. De vraag is of het überhaupt mogelijk is een beter democratisch stelsel te construeren.
En zo ja, wat daar dan de uitgangspunten voor zijn.
Hoe zit het bijvoorbeeld met de Trias Politica? En hoe kan zeker gesteld worden dat besluiten tijdig genomen worden? En hoe zet je een systeem op dat voorkomt dat er alleen maar korte termijn beslissingen genomen worden met het oog op de volgende verkiezingen, maar met desastreuze gevolgen 10 jaar in de toekomst?
Reacties (14)
In plaats van dat we ons eerst gaan afvragen of er wel iets moet veranderen aan het politieke systeem, en of al die mensen die schreeuwen dat dat moet niet gewoon hysterisch reageren op wat opgeblazen muggen. Het systeem, dat al 150 jaar goed gewerkt heeft, is ook nu lang zo slecht nog niet. Volgens mij kan de democratie in Nederland nog best verbeterd worden, maar dan niet aan de kant van de staat, maar aan de kant van de burgers.
ik vind dat mensen moeten kunnen stemmen op waar hun belastinggeld aan moet worden uitgegeven.
Man, wat een uitputting. Verandering is meer dan cosmetica, al zullen er vele ‘politici in jouw ‘systeem’ dat vanzelf, uiteraard ontkennen.
Het komt aan om bvb. vandaag liberalen aan hun eed te houden en zich aan hun verantwoordelijkheden en beloftes te verplichten. Vive la republiek..het wordt onleesbaar klein geschreven. Nooit geen absolute Monarchie meer ! Democratie ! Zo luidde de Fransen en de bloedige Revolutie is sindsdien in een kramp gechoten en heeft zich een dwangbuis aangemeten.. het is rigide als de Inquisitie..enfin hypocrisie heeft ook zo zijn grens.
Tot op heden zijn het abjecte leugenaars..het duurt al min. 150 jaar (tussenfases uit het verleden tena gesproken )
Kijk, wil je minder socialisten en kapitalisten, dan lijkt me dat een goed begin. Minder burocratie ook, geen Kabinet der Koningin, geen Hofstaf.. etc.
Verder is je voorstel een Utopie, waarvoor mijn compliment.
Interessante voorzet voor een discussie. Hoe voorkomen we een te hoog Idols gehalte trouwens?
Ik zie met de huidige politiek twee problemen:
1) De waan van de dag. Dat zou te voorkomen zijn door de tweede kamer te verbieden te discussieren over onderwerpen die afgelopen maand door Nova behandeld zijn. Maar heeft als nadeel dat echte accute zaken niet meer besproken kunnen worden.
2) Gebrek aan lange termijn visie. Er wordt niet verder gekeken dan de volgende verkiezingsperiode. (Zalm is daar een schokkend voorbeeld van, eerste helft de door hem ongewenste instellingen doodbezuinigen, tweede helft sinterklaas spelen, ongeacht de economische situatie) Oplossing zou kunnen zijn om mensen voor 25 jaar te verkiezen, maar dan weet je zeker dat je ze na 25 jaar nooit meer weg krijgt.
Zo maar wat losse opmerkingen:
ze zouden meer moeten luisteren naar het volk
Als het volk het met elkaar eens was, hadden we geen politiek nodig.
Tussen de twee varianten zit niets, noppes, nada. Een beetje een alles of niets keuze.
In California hebben ze daar iets op gevonden. Het parlement koos daar voor het homo-huwelijk. Gouverneur Arnie verklaarde doodleuk dat je zo iets belangrijks niet aan de politici of aan de rechters kon overlaten. Er moet dus een referendum komen. Waarom dat er dan eerst een gouverneur en een parlement gekozen moet worden, is mij niet duidelijk. En misschien zijn die rechters ook wel gekozen, ik weet niet hoe dat geregeld aan de westkust. Wel duidelijk is dat het roepen om een referendum geen oplossing is voor vermeende troebelachtigheid van de politiek. Het maakt het alleen maar erger.
Goede wijze mensen kunnen op deze manier jaren blijven zitten, slechte keuzes kunnen binnen een jaar gecorrigeerd worden.
Dit kan alleen maar gepareerd worden door een citaat:
Goed,’ legde hij uit, ‘is wat de meerderheid denkt.
Slecht is wat de minderheid denkt.
Maar als de meerderheid iets slecht vindt is het slecht;
zelfs als het goed is.’
Marten Toonder Praw! Der hemeldonderweder, blz. 119, Het monster Trotteldom
In tegenstelling tot veel ander zaken is in de democratie geen objectieve benadering van goed en fout meer mogelijk, het is 100% subjectief. Het hindert iedere discussie die je over dit onderwerp voert.
En ten slotte wordt eenderde van de mensen willekeurige gekozen uit de samenleving. Net als bij het jury-systeem in de VS heeft iedere burger de plicht om hier aan mee te doen.
De laatste keer dat ik dit hoorde heb ik hartelijk gelachen. Dit kwam niet omdat het voor kwam in een humoristisch programma. Geert Wilders beweerde in ‘Dit was het nieuws’ dat we best jury-rechtspraak in Nederland konden invoeren, en dat mensen in het land (zo heet dat bij populisten) daar best toe in staat waren. Eerder die week was er in de USA een oud-lid van de KKK veroordeeld voor een moord in 1964, na 40 eerder door een jury te zijn vrijgesproken. Omdat 1 lid wel wist dat meneer Killen het had gedaan, maar dat zij het niet over haar hart kon verkrijgen een dominee te veroordelen. Een treffender illustratie van het ongelijk van Geert ben ik nadien niet meer tegen gekomen.
Mijn samenvatting: democratie is niet ideaal, in geen enkele variant. Dit komt omdat mensen mogen kiezen, zonder ook maar enige verantwoording te hoeven afleggen. Als het tegen valt dan kunnen ze vrij kankeren op alles en iedereen zonder dat iemand kan zeggen: jij hebt toch hier voor gekozen. Er is geen systeem denkbaar dat dit oplost.
Mijn samenvatting: democratie is niet ideaal, in geen enkele variant. Dit komt omdat mensen mogen kiezen, zonder ook maar enige verantwoording te hoeven afleggen. Als het tegen valt dan kunnen ze vrij kankeren op alles en iedereen zonder dat iemand kan zeggen: jij hebt toch hier voor gekozen. Er is geen systeem denkbaar dat dit oplost.
Een oplossing is de keuze van mensen inperken.
Zoals een moeder voor een kind bepaald wat goed is, moet ed overrheid dat voor haar burgers doen.
Wat dan ‘goed’ is kan worden bepaald door een groep onafhankelijke wetenschappers.
@aalfje: Waaruit leid je af dat het systeem 150 jaar goed heeft gewerkt?
Permanente staatsschuld, een vervuild land, armoede, criminaliteit, meedoen in oorlogen, Indonesie, etc….
Als alles goed is, zou je daar geen last van hebben.
Niet dat ik de illusie heb dat alles goed zal komen, maar wel dat het beter moet kunnen.
@Nove: Dank voor het compliment. Maar het is niet zozeer een utopie, als wel een gedachten experiment. Om de hersenspieren eens los te schudden op weg naar het bedenken van een echt goed systeem.
@Toni: Eens. En dan is de vraag, hoe bouw je een systeem dat daar geen last van heeft.
@ALO: Mijn stukje was een voorbeeld. Ik ga niet de losse elementen verdedigen, dat schiet zijn doel voorbij.
“Er is geen systeem denkbaar dat dit oplost.”
Dat denk ik ook niet. Maar is er een systeem dat beter werkt, dat is de vraag en uitdaging.
@technimad: Verlicht despotisme?
Zo, en nu ga ik naar mijn hutje op de hei om mijn leesachterstand in te halen. Tot over een paar dagen.
een goede analyse is vaak de halve oplossing.
In een democratie heerst de Bevolking. toch ?
In Nederland is dat niet het geval.
immers, waarom kan het dan zijn dat we al gedurende twintig jaar geen enkel groot probleem is opgelost, maar erbij gecreerd ?
Dus meer participatie en macht door en voor de bevolking.
En een kwalitatief goede democratie wordt pas bereikt als burgers (kiezers) meer zakenkundig zijn.
Betere vorming van burgers betreffende het democratisch bewustzijn is daarom een noodzaak.
Politiek/bestuurlijk rijbewijs.
Je krijgt pas stemrecht, indien o.a. de kennis omtrent politiek en bestuur voldoende is. Vergelijk het maar met een rijbewijs.
Zo simpel is het.
Ik moest wel snel aan Amerika denken, waar mensen en ideeën snel op hun merites worden beoordeeld, met vervolgende gevolgen.
Dat kan goed of kwaad uitpakken, en het gebeurt soms lang niet vaak genoeg, maar het veranderen van beleid en mensen als er aanleiding toe is wordt daar wel meer in praktijk gebracht dan hier.
Het voelt wel verfrissend aan om zo’n tussentijdse bijsturing (op meer democratische wijze, met de beste bedoelingen) in Nederland toe te gaan passen.
Het ligt niet aan wet of strafmaat als deze niet worden opgelegd, en net zo min ligt het aan het stelsel als onze politici geen democratie nastreven.
Aan ons kiesstelsel zie ik niet zo veel mankeren, maar des te meer aan de manier waarop politici met de uitslag omgaan:
na de verkiezingen wordt er weliswaar een meerderheidscoalitie gevormd, maar alleen van de onderlinge overeenkomsten tussen de betrokken partijprogramma’s kan op dat moment gezegd worden dat zij een meerderheid vertegenwoordigen. In plaats van een regeerakkoord gebaseerd op die overeenkomsten, is het gebruik om naar rato ministersposten te verdelen, en programmapunten en stokpaardjes toe te wijzen. Dit levert haast per definitie een versnipperd minderheidsbeleid op en verklaart waarom vaak niemand zich hierin herkent.
Het regeerakkoord wordt daarna tot overmaat van ramp besloten met de afspraak dat de betrokken fracties in het parlement de personen en de stokpaardjes de hand boven het hoofd zullen houden, teneinde iedere parlementaire controle met hun meerderheid effectief de nek om te draaien.
Zo zijn wij iedere dag weer getuige van parlementariërs die, tegen hun eigen mening, mandaat en wettelijke plicht als volkvertegenwoordiger in, alleen maar een contract nakomen. De oppositie kan zich slechts opwinden over zoveel onrecht en heeft (net als de meerderheid van de bevolking) het nakijken.
In Den Haag zelf noemt men dit “machtspolitiek”, en dat is beslist geen democratie.
Met genoegen heb ik je discussie voorzet gelezen. Enerzijds zet je een aantal interessante waarnemingen op een rijtje anderzijds kies je tegen geneuzel in de marge.
Helaas kan ik van je voorstellen niet enthousiast worden.
Ik heb drie verschillende soorten bezwaren.
De eerst soort is min of meer strategisch. Je stelt een zeer ingrijpende verandering voor maar geeft eigenlijk geen aanwijzing of overweging over een weg daar naar toe. Ik heb geen problemen met ingrijpende wijzigingen. Mijn eigen voorstellen op dit terrein (onafhankelijke(r) politici en getrapte verkiezingen) zijn tenslotte ook zeer ingrijpend. Het probleem zit hem in het feit dat het eigenlijk niet mogelijk is stapjes te zetten in de richting van wat jij voorstaat. Voordat er iets verandert in de goede richting moet een ruime meerderheid overtuigd worden van de juistheid van deze plannen. In wezen stel je een alles of niets keuze voor: helemaal bij het oude blijven of een totaal ander systeem.
De tweede soort zou je inhoudelijk-analytisch kunnen noemen. Je ontwerpt een systeem waarbij ALLE kiezers een enorme hoeveelheid informatie zouden moeten verwerken. Informatie over heel veel beschikbare kandidaten voor verschillende politieke functies. De kiezers moeten niet alleen verschillende ministers kiezen ze moeten ook nog de strategische raad kiezen en evalueren. Ik denk wel dat een vernieuwende beweging op en gegeven moment meer mensen kan aantrekken waaronder ook wel enige goede kandidaten ik denk zelfs dat de niet op schandalen gerichte belangstelling voor de politiek wel weer kan groeien maar al te veel stel ik me daar ook niet van voor. Voor een deel is de afgenomen belangstelling voor politiek ook ingegeven door een houding van “ze zoeken het maar uit.. zo’n vaart zal het wel niet lopen…” een houding die op zijn beurt weer voor een belangrijk deel ingegeven wordt door het comfortabele leven dat veel mensen leven in Nederland. Verder weten heel veel mensen, ondanks dat vaak het tegendeel geroepen wordt, toch wel dat veel politieke vraagstukken gewoon zeer ingewikkeld zijn. Zo ingewikkeld dat mensen daar gewoon volledig voor vrijgesteld dienen te worden. Mensen die jou vertegenwoordigen. De meeste mensen willen helemaal niet over alle politieke besluiten zelf het laatste woord hebben. Ik denk dat wel veel mensen af en toe eens willen horen hoe hun vertegenwoordiger nu te werk gaat. Dat die vertegenwoordiger ook helder is over de gesloten compromissen etc.
De derde soort bezwaar is misschien nog wel fundamenteler. Je stelt aan het slot de vraag: “Zou dit niet een spannende betrokken democratie opleveren?”. Gelukkig voeg je nog wel het woord “betrokken” toe, maar evengoed heb ik grote problemen met gerichtheid op spannende democratie of spannende politiek. Ik kan het woord spannend in dit verband niet lezen zonder onmiddellijk te denken aan de rol van de media die in steeds ernstiger mate zich richten op infotainment. Ik vind dit zo’n belangrijk onderdeel van de problemen waar we mee te maken hebben met de politiek van vandaag de dag dat ik zelfs pleit voor een Platform Voor SAAIE en Verstandige Politiek.
In het rapport “de staat van de democratie” van de ROB dat je eerder besprak de site van de virtuele partijstaan natuurlijk ook wel een aantal interessante overwegingen. Bij het verhaal over cultuurveranderingen versus structuurveranderingen bedacht ik dat dit toch al heel lang gezegd wordt maar dit blijft ook altijd een afweging. Kom je niet zo veel verder mee. Bepaald pijnlijk vind ik hun verhaal waarin ze ingaan op het verval van politieke partijen maar uiteindelijk voorstellen dat als een ware baron van Munchausen het toch de politiek partijen moeten zijn die “gewoon” wat moeten veranderen en dan komt het wel goed. Terwijl uitgebreid wordt vastgesteld in het rapport zelf dat veel van hun voorstellen al vaker gedaan zijn maar “alleen” niet zijn opgevolgd. Dan moet je toch de vraag stellen waarom dat niet gebeurde. Doe je dat wel dan kom je in mijn ogen onherroepelijk uit bij de (on)logica van het partij-wezen. Fractiediscipline, partijdiscipline, partijbelang boven (alle) andere belangen, scoren = andere partijen onderuit halen etc etc. Ik maak dit uitstapje omdat ik een punt uit dat rapport apart naar voren wil halen dat sowieso wat meer aandacht zou mogen krijgen en aansluit bij de benaderingswijze in de Flexibele Geleide Democratie. Ik heb het over de strategische adviesraden. Volgens de schrijvers van het rapport doet de kamer daar veel te weinig mee. Ik heb geen reden ze op dit punt niet te geloven maar het valt me op dat ze ook daarbij zich niet afvragen wat hier de reden van kan zijn. Ik heb daar weinig twijfel over: adviezen worden in het partijpolitiek gekrakeel gezogen waardoor er weinig nuttigs overblijft. Alle leden van het parlement zijn strikt ingedeeld in oppositie en regeringsondersteuners. Op elk onderwerp. Het slechtste onderdeel van dit voorstel vind ik dan ook het idee om de rol van partijen nog te versterken. Dat gebeurt met name door het voorstel om bij allerlei onderwerpen “partijen” (hoe regelen die dat trouwens?) mensen te laten aanwijzen. Wie worden er trouwens betaald?
De kern van de politieke problemen wordt gevormd door de rol van de politieke partijen. Wanneer je voorstellen ontwikkeld om cultuur of structuur in de politiek te veranderen moet je volgens mij zo nauwkeurig mogelijk aangeven hoe deze zich verhouden tot het partijwezen: wordt de rol van de partijen versterkt, worden de partijen zelf anders of wordt de rol van de partijpolitiek teruggedrongen.
wOOt !
@fritzie #9: Hoe bepaal je of iemand ter zake kundig is om te stemmen?
@Har #10: Ik denk dat er wel degelijk een relatie is tussen de inrichting van het systeem en het gedrag van de politici. Om de vier jaar gekozen worden en dan vaak nog puur op partijkleur, helpt niet echt bij het verantwoorden. En dat weten de politici maar al te goed.
En ik denk ook niet dat dit systeem goed werkt trouwens. Los van hoe de politici zich gedragen.
150 kamerleden die kilo’s papier per dag moeten verwerken om over te beslissen, zie ik niet als een goed systeem.
@Frans #12: Het is inderdaad ook belangrijk om de weg naar een nieuw systeem in ogenschouw te nemen. Maar ik wil dat niet blokkerend laten zijn in het vinden van een nieuw systeem. En bovendien ben ik wellicht wat optimistischer ingesteld. Een kleine revolutie op zijn tijd is mogelijk, leert de geschiedenis ons. Doet even pijn, maar dan heb je ook wat. Wie weet kan dat deze keer ook.
Bij het tweede punt zou ik willen zeggen dat een deel van waar de tweede kamer nu over besluit naar het niveau van de ministers wordt verplaatst en dat die over de hele linie worden afgerekend. De tweede kamer moet zich nu wel in heel veel details verdiepen. En dat wil ik niet bij de Raad en de beslisgroepen neerleggen. Daar moeten alleen de hoofdlijnen aan de orde komen.
Het derde punt zie ik toch anders. Ik denk dat “saaie” politiek alleen maar meer afstand schept. Maar je hebt wel gelijk als je aangeeft dat de rol van de media hierin goed moet zijn. Maar misschien moeten die dan onder het nieuwe systeem ook wel onderworpen worden aan bepaalde spelregels.
En verder ben ik het, los van dit voorstel, behoorlijk eens met het door jou aangestipte probleem aangaande de partijen. Daar moeten we misschien apart eens een keer iets zinnigs over roepen.