dossier

Israël/Palestina conflict

Alle artikelen die de afgelopen jaren op Sargasso verschenen zijn en betrekking hebben op het Israël-Palestina conflict.


Foto: Enric Borràs (cc)

Het CJO als onbedoelde sponsor van antisemitisme?

Het Centraal Joods Overleg stapte gisteren tevergeefs naar de rechter om een optreden van punkband Bob Vylan tegen te houden. Reden: de band zou in Paradiso leuzen als “dood aan de IDF” en, nog gevaarlijker, “fuck de zionisten, vind ze op straat.” geroepen hebben. Het CJO ziet hierin een oproep tot pogroms en wil daarom dat de tournee strandt.

Laten we helder zijn: zo’n uitspraak is levensgevaarlijk. “Zionisten” zijn geen herkenbare club met een ledenkaart om hun nek. Op straat is er geen badge die aangeeft of iemand zionist is of niet. In de praktijk is dit soort retoriek een sluiproute: “zionist” wordt de proxy voor “jood”. En daarmee komt de oude antisemitische logica terug. Wie zegt dat er gejaagd moet worden op zionisten in de straten van Amsterdam, legt een gevaarlijk lijntje terug naar de jacht op joden van een paar generaties geleden. [update: hier meer over wat daadwerkelijk gezegd is]

Maar wat doet het CJO? In plaats van dat gevaar te ontmaskeren en het onderscheid tussen kritiek op Israël en haat tegen Joden scherp te bewaken, kiest het CJO er voor om als Joodse organisatie op de bres te springen voor zionisten, in de hedendaagse betekenis dus: voor de staat Israël. Daarmee doet het eigenlijk precies hetzelfde: Israël en Joden worden in de ogen van het publiek gelijkgeschakeld. Waar Bob Vylan er ‘slechts’ van beschuldigd wordt “zionist” als codewoord voor “jood” te gebruiken, doet het CJO dat zelf zeker wel, en plaatst zo een dikke stempel “Israël” op de rug van iedere Joodse Nederlander door hun belangen aan elkaar te koppelen.

O jee, vijf zes Israëlische doden in Jeruzalem!

Kijk eens aan, het land dat een genocide pleegt krijgt overal de voorpagina als er vijf zes van haar burgers worden vermoord. Vergeef me mijn cynisme, maar dit soort situaties maken pijnlijk duidelijk hoeveel belangrijker we een Israëlische dode vinden dan een Palestijnse. Hoeveel Palestijnen zijn er vandaag al vermoord die nog niet eens een voetnoot zijn in dit conflict?

En hak m’n kop er maar vanaf, maar gezien de hoeveelheid onschuldige burgerslachtoffers in Gaza begrijp ik heel goed dat Palestijnen Israëlische burgers ook ‘fair game’ vinden. En om eerlijk te zijn vind ik dat inmiddels ook: een maatschappij die een genocide laat voortduren krijgt mijn medeleven niet.

Foto: Enric Borràs (cc)

Tony Blair adviseert Trump over toekomst Gaza

Het plan van Trump om Gaza na de oorlog te veranderen in een soort Riviera voor de rijken is inmiddels ondanks wereldwijde verbijsterde reacties verder uitgewerkt door de Amerikaanse regering. Het plan houdt in dat twee miljoen inwoners van Gaza vertrekken naar een ander land of naar omheinde gebieden binnen het grondgebied. De in puin gelegde enclave moet herbouwd worden tot een toeristische bestemming, en tot een centrum voor technologie. Minder bekend is dat ook de denktank van oud-Labour premier Tony Blair betrokken was bij de plannen. Vorige week was Blair in het Witte Huis om de plannen te bespreken met de Amerikaanse president. Diens schoonzoon en zakenpartner Jared Kushner was ook aanwezig. Kushner heeft al ervaring met een soortgelijk project. Hij gaat met zijn vrouw Ivanka op het Albanese eiland Sazan een luxe resort realiseren, het resultaat van een ‘vriendschapsgebaar’ van de Albanese premier Edi Rama aan Trump.

Begin juli werd bekend dat leden van Blairs denktank, Tony Blair Institute for Global Change (TBI), meewerkten aan Trumps Gazaplan. Het project wordt geleid door Israëlische zakenmensen en maakt gebruik van financiële modellen ontwikkeld door het Amerikaanse adviesbureau Boston Consulting Group (BCG). TBI zou een “Gaza Economic Blueprint” hebben ingebracht. Het instituut ontkende overigens betrokken te zijn geweest bij een in dia’s uitgewerkt plan dat aan Trump en rijke Arabische leiders zou worden voorgelegd. Onder de tien “megaprojecten” in het document vallen de snelwegen “MBS Ring” en “MBZ Central” – vernoemd naar de leiders van Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten – en een “Elon Musk smart manufacturing zone”. Bij de bespreking van het plan, vorige week, zou Blair tegen Trump hebben gezegd dat hij de hoop op een vredesakkoord nog niet moet laten varen. Blair verwees naar eigen onderzoek van zijn TBI onder Palestijnen waaruit gebleken zou zijn dat een meerderheid wel wat voelt voor een nieuw leiderschap voor Gaza in een constructie zoals van de Arabische Emiraten. Een soort nieuwe Golfstaat, dus. 

Foto: Enric Borràs (cc)

Israel is Gaza met precisie aan het liquideren en pakt intussen ook de Westoever keihard aan

ANALYSE - Francesca Albanese, de VN-waarnemer voor de mensenrechten in de bezette gebieden, probeert ons bij de les te houden. Ze herhaalt regelmatig twee dingen. Eén is dat, volgens het genocideverdrag, de landen van de wereld verplicht zijn op te treden tegen een genocide. We zouden – onder bescherming van de Algemene Vergadering van de VN – in actie moeten komen en een interventie plannen. Of anders zoveel schepen als mogelijk moeten bemannen en daarmee als een oversized hulpkonvooi naar Gaza varen. Het andere dat ze herhaalt, is dat op 17 september aanstaande, volgens een uitspraak van het Internationaal Gerechtshof van verleden jaar, de onwettige bezetting van Gaza en de Westoever zou moeten zijn beëindigd en Israel zou moeten overgaan tot het betalen van compensatie.

Haar voorstellen zijn gebaseerd op het internationaal recht. Haar eerste voorstel gaat terug op de ”Uniting for Peace” resolutie uit 1950. Ten tijde van de Koreaanse oorlog weigerde de Sovjet-Unie in actie te komen in de Veiligheidsraad, omdat de SU dan ook de Volksrepubliek China haar zetel zou moeten gunnen in de Raad. De overige leden grepen toen naar dit middel om de V-Raad te passeren en hun interventie in de oorlog te laten plaatsvinden onder de vlag van de VN. Ook haar voorstel voor een  maxi-flottilla naar Gaza is domweg wettig, omdat de Israelische belegering en afsluiting van Gaza net zo onwettig is als de bezetting van Gaza zelf. En de uitspraak van het hoogste rechtscollege, het ICJ, spreekt voor zichzelf, zelfs al werd hij dan gedaan in de vorm van een adviserende opinie.

Foto: Enric Borràs (cc)

De banaliteit van het kwaad en ‘verzet’ tegen de genocide

OPINIE - Tel Aviv stond vol met protesterende Israëli’s die roepen dat de oorlog in Gaza moet stoppen. Niet omdat er dagelijks dode kinderen vanonder het puin worden opgegraven. Niet omdat hele families zonder water, elektriciteit of medische zorg proberen te overleven. Niet omdat hun land een strak geregisseerde hongersnood creëert. Niet omdat een volk van de kaart wordt geveegd. Nee: omdat hun eigen gijzelaars bevrijd moeten worden, en omdat hun soldaten misschien niet heel blijven tijdens het uitvoeren van een genocide.

Het is de ultieme pervertering van slachtofferschap. De doden in Gaza worden niet herdacht, hun namen niet genoemd. De eigen soldaten als slachtoffer, terwijl deze over een ander volk razen als een bulldozer en rapport na rapport verschijnt over wandaden en oorlogsmisdaden van individuele soldaten die niet meer incidenteel zijn maar institutioneel.

En die gijzelaars, natuurlijk is het verschrikkelijk dat die vastzitten, maar de eenkennige ‘solidariteit’ van de Israëlische bevolking met hen is, gezien de slachting die mede in hun naam wordt aangericht, meer dan ongemakkelijk.

Wat deze protesten zo misselijkmakend maakt, is dat ze de illusie wekken van verzet, van moreel ontwaken. Maar het is een protest dat de dader tot slachtoffer verheft. Het is een huilbui van de kolonisator die zich even ongemakkelijk voelt bij het eigen geweld, maar alleen omdat de prijs in eigen land zichtbaar wordt.

Foto: Enric Borràs (cc)

Elke journalist ziet en hoort te veel in Gaza

Afgelopen zondagavond 10 augustus 2025, 23:35 lokale tijd, vloog er boven het Al-Shifa-ziekenhuis in Gaza een Israëlische drone. Onder de tentdoeken bij de ingang zaten verslaggevers te werken, verbonden aan Al Jazeera en lokale nieuwsdiensten. Daar werd Anas Al-Sharif, een 28-jarige journalist die de oorlog sinds het begin van dichtbij had gedocumenteerd, geraakt door een raket. Hij stierf samen met vier collega’s en twee anderen, onder wie zijn neef. Enkele minuten eerder had hij op X geschreven: “If these words reach you, Israel has succeeded in killing me and silencing my voice.”

Israël verklaarde later dat hij in werkelijkheid een Hamas-commandant was, betrokken bij raketaanvallen. Bewijs? Geen. Onafhankelijke verificatie? Afwezig. Het enige dat werd geleverd was een herhaling van een bekend script: dood een journalist, noem deze daarna een Hamas-strijder of -sympathisant, en vertrouw erop dat de internationale verontwaardiging wegslijt tussen de volgende nieuwsberichten over “veiligheidsoperaties” en “doelgerichte acties”, eh sorry, moordpartijen.

Wie de afgelopen jaren heeft opgelet, kent dit draaiboek. Van Shireen Abu Akleh tot de tientallen lokale verslaggevers die sinds 2023 in Gaza zijn omgekomen: het verhaal is altijd hetzelfde. Een kogel, een raket, een droneaanval. Daarna volgt de verklaring dat het doelwit “geen echte journalist” was. Soms wordt er een wazige foto of vaag document getoond, soms zelfs dat niet. Bijna nooit wordt er hard bewijs overlegd. En bijna altijd blijkt later uit onafhankelijke onderzoeken dat de claims niet of nauwelijks standhouden.

Foto: Enric Borràs (cc)

Tucker Carlson pro-Palestina? Ik ben in de war

Ik moet iets bekennen. Ik kreeg laatst van een kennis een interview van Tucker Carlson doorgestuurd en dacht: “Huh? Is hij… pro-Palestina?”.

De man die jarenlang de posterboy was van Fox News, die immigranten als existentiële dreiging afschilderde, instemmend knikte terwijl hij Poetin en Andrew Tate interviewde en Black Lives Matter demoniseerde als cultureel marxisme in de praktijk, zat ineens te brommen over Israël als agressor, over oorlogsmisdaden in Gaza en, jawel, over Amerikaanse medeplichtigheid bij de aanval op Iran.

Mijn links-progressieve brein stond even stil.

Niet omdat ik dacht dat Carlson plots de kant van Iran en onderdrukten had gekozen. Maar door de plotse realisatie hoe goed dit zogenaamd ‘pro-Palestina-geluid’ past in zijn oerconservatieve, isolationistische wereldbeeld. Wat op het eerste gezicht klinkt als empathie is blijkbaar meer een strategisch kanon in zijn oorlog tegen de ‘liberale elite’, en de steun aan Israël is daar onderdeel van.

Amerika voor alles, en dus: Israël niet meer

Carlson heeft al jaren een broertje dood aan wat hij ziet als het Amerikaanse imperium. Buitenlandse oorlogen, morele verplichtingen, miljardensteun aan verre bondgenoten, volgens hem allemaal verlengstukken van de ‘deep state’ en haar eeuwige kruistocht tegen de gewone Amerikaan.

Foto: Enric Borràs (cc)

Het Iron Dome: een schild tegen consequenties

In De Groene Amsterdammer schreef Margalith Kleijwegt een mooi stuk over hoe het is je als Jood in de diaspora te verhouden tot het geweld van de staat Israël en hoe die staat zich mede in jouw naam misdraagt. En het antisemitisme dat daarnaast nog immer aanwezig is.

Ik kon me in veel vinden, tot ik halverwege op een zin stuitte die me bleef steken. Kleijwegt noemt het recente PvdA-GL-congres waar werd opgeroepen tot een wapenembargo tegen Israël, inclusief het stoppen van de export van onderdelen voor het Iron Dome-systeem. Daarover schrijft ze dat met “het Iron Dome, een raketafweersysteem, […] onschuldige burgers worden beschermd”, met de ondertoon: hoe kun je daar nou tegen zijn?

Een terechte vraag, als je het systeem uitsluitend bekijkt als een soort raketvangend humanitair schild. En inderdaad, het Iron Dome redt levens. Israëlische levens om precies te zijn. Maar die constatering, hoe feitelijk ook, is slechts de helft van het verhaal.

Want dat Iron Dome beschermt niet alleen burgers. Het beschermt ook de mogelijkheid om een oorlog te voeren zonder echte politieke kosten. Geen slachtoffers aan eigen kant betekent geen straatprotesten, geen druk op de regering, geen verontwaardiging die verder reikt dan een boze tweet van een Europese minister die al met één been in het bedrijfsleven staat. Het Iron Dome haalt niet alleen raketten uit de lucht, het haalt ook urgentie en reflectie uit het Israëlische debat. En leidt daarmee uiteindelijk tot méér doden, niet in Israël, maar bij de ander.

Foto: Enric Borràs (cc)

“Maar 2,7%”? Genocide is geen rekensom

Er is een bepaald soort mens dat zich bij de koffieautomaat of in de reaguurderspanelen aan de onderkant van het internet buigt over de dood in Gaza alsof het om een spreadsheetprobleem gaat. Je kent het type: moreel zelfverzekerd, gewapend met een toetsenbord, en vastbesloten om het woord genocide af te serveren zolang de doden niet op industriële schaal worden geproduceerd.

“Het is geen genocide,” zeggen ze dan, “want er is ‘maar’ 2,7 procent van de bevolking omgekomen.” Alsof het pas écht genocide mag heten als de teller boven de 10, 50 of misschien liever nog 99 procent komt. Alles daaronder is blijkbaar gewoon een pittige militaire operatie met wat menselijke bijvangst.

Zo’n redenering is niet alleen moreel failliet, maar ook historisch blind. Het meet de vernietiging van een volk alsof het gaat om korting op een pak koekjes. Alsof het geen genocide mag heten zolang het percentage op papier ‘laag’ genoeg blijft. De werkelijkheid is dat genocide geen kwestie is van aantallen, maar van intentie. En die intentie druipt van elke puinberg in Gaza af.

Volgens het Verdrag inzake Genocide, dat ooit werd opgesteld om herhaling van de Holocaust te voorkomen, gaat het niet alleen om massamoord. Genocide betekent ook het opzettelijk toebrengen van lichamelijke of geestelijke schade, het vernietigen van leefomstandigheden. Je weet wel, precies datgene wat op dit moment doelbewust met Gaza wordt gedaan.

Foto: Enric Borràs (cc)

Gaza begint aan het catastrofale ”vijfde stadium” van ondervoeding

Tenminste 21 kinderen zijn de laatste drie dagen in Gaza overleden aan de gevolgen van ondervoeding, zo deelde dr Mohammed Abu Samiya, de directeur van het Shifa hospitaal in Gaza-stad mee. Het aantal patiënten met ondervoeding dat zich gemeld heeft bij het ziekenhuis groeit met de dag. Er is weinig voor ze te doen. Abu Salmiya verwacht dat het dodental snel gaat oplopen, Een dag eerder werd gemeld dat er 18 mensen wegens ondervoeding waren overleden.

Het dodental als gevolg van de honger ligt al boven de 100, van wie 80 kinderen. Langzamerhand is iedereen in Gaza wel doordrongen van de feiten. Iedereen is hongerig en futloos. De directeur van Unicef zei dat ze uitsluitend hongerige en dorstige kinderen had ontmoet tijdens een kort bezoek. Er was gisteren op al-Jazeera een video te zien waarop een groep journalisten gezamenlijk een glaasje water dronk met wat zout tegen het flauwvallen. AFP meldde op twitter dat ze in tientallen jaren journalistiek de nodige collega’s hadden verloren, maar nog nooit één van hen door een hongersnood. Honderdduizenden lopen het risico in het vijfde en laatste stadium van de hongersnood te geraken. Dat is het stadium waarbij niets meer helpt, zelfs eten niet meer.

Foto: Enric Borràs (cc)

De oorlog die maar niet te winnen is: IDF vs. het spook van Hamas

Het is inmiddels ruim negen maanden geleden dat de Israëlische krijgsmacht (IDF) zijn militaire operaties in Gaza intensiveerde met het uitgesproken doel: Hamas uitschakelen. En wat hebben we tot nu toe geleerd? Dat het misschien makkelijker is om een stad steen voor steen te vernietigen dan een idee uit te roeien. Gaza is grotendeels veranderd in een maanlandschap, maar het IDF weet het zeker: de overwinning is nabij. Alleen nog even dit ziekenhuis, die school, dat vluchtelingenkamp of dat waterpunt bombarderen.

Ondanks dat experts zeggen dat Hamas militair inmiddels eigenlijk niet meer bestaat trekt Israël nog steeds alles uit de kast om dat spook aan te vallen. Straaljagers, tanks, cyberoorlogsvoering, psychologische operaties, witte fosfor, de menukaart van een hypermoderne ‘democratie’ in ‘oorlog’. Maar Hamas? Bestaat nog steeds. Of beter gezegd: blijft altijd bestaan.

En daar begint het ongemakkelijke deel van het gesprek. Want als een van de best gefinancierde en best getrainde legers ter wereld er maanden over doet om een niet-statelijke actor met zeer beperkte middelen uit te schakelen, wie is er dan precies incompetent?

Misschien is het de beruchte asymmetrie van de oorlog: Hamas hoeft alleen maar te overleven om te winnen. Israël moet alles vernietigen om niet te verliezen. Spoiler: dat lukt dus niet. Je kunt een stad met bulldozers platwalsen, maar je krijgt die ene man met een raketbuis in een tunnel niet te pakken. En zelfs als je hem te pakken krijgt, staat er twee dagen later een andere in zijn plaats, met meer haat, minder scrupules en betere social media-skills.

Foto: Enric Borràs (cc)

Dood aan Bob Vylan (of de Israëlische strijdkrachten)!

Het Britse duo Bob Vylan ligt momenteel onder vuur. In tegenstelling tot Gaza niet letterlijk natuurlijk, en ook niet vanwege het misbruiken van auto-tune of wangedrag op backstage fruitbuffetten, maar vanwege een maatschappijkritische uitspraak tijdens hun optreden op Glastonbury:

“Death to the Israeli Defense Force.”

Bam. Duidelijk. Boos. Mening. En dus: aanleiding voor een onderzoek én een reeks annuleringen. Want, stel je voor, iemand spreekt zich uit tegen een leger dat al maanden de lijst van aangetoonde oorlogsmisdaden aanvoert alsof het de Top 40 is.

Moreel kompas met losse schroeven
De BBC, die het optreden live uitzond, betreurt inmiddels dat ze niet tijdig de stekker uit de uitzending hebben getrokken. Niet omdat het IDF deze week weer een school platbombardeerde, daar kun je als staatsomroep natuurlijk niet elke dag op reageren, anders blijf je 24/7 bezig, maar omdat iemand durfde uit te spreken dat het misschien niet zo’n goed idee is om een leger dat zich aan collectieve bestraffing, etnische zuivering en willekeurige luchtaanvallen schuldig maakt, met rust te laten.

In de redactieburelen moeten ze het druk hebben gehad. “Hebben we beelden van verminkte kinderen uit Rafah?” “Ja, maar die hebben we al twee weken niet meer laten zien, mensen klikken of zappen dan weg.” “Oké, maar dat statement van Bob Vylan, daar moeten we wél op reageren.”  “Goed idee! Dat is pas écht grensoverschrijdend.”

Volgende