De opvolger van de multinational

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Multinationals zijn natuurlijk ontzèttend 2005. De nieuwe corporate entity is de Globally Integrated Enterprise. Zo noemt Samuel Palmisano, IBM’s CEO, de opvolger van de multinational. In het meest recente nummer van Foreign Affairs  beschrijft hij het karakter van deze bedrijven.

Multinationals, tekent hij aan, zijn ontstaan uit protectionisme, tariefmuren en andere handelsbarrieres die ontstonden na de Eerste Wereldoorlog. Vanwege de handelsbelemmeringen hadden multinationals ‘afdelingen’ in veel landen: ze zaten zodoende dicht bij ‘hun’ markt, en hadden geen last van tariefmuren. Met de toenemende globalisering hebben we de afgelopen twintig jaar grote stromen geld, goederen, en informatie op gang zien komen.  Bovendien maakten ICT-ontwikkelingen communicatie en management eenvoudiger. Zo konden bijvoorbeeld gestandaardiseerde technologieën worden geïntroduceerd. En daarmee ontstaat een ander soort bedrijfsorganisatie.

Multinationale bedrijven hoeven niet meer te produceren vlak bij hun afzetmarkt. De hierarchische structuur zoals die eerst bestond, verliest zijn nut. Bedrijven doen hoe langer hoe meer aan outsourcing: belangrijke delen van hun operations besteden ze uit. Niet alleen salarisadministratie, verkoop of klantenservice, maar ook Research & Development en andere specialisaties. 

Dat vergt andere soorten management. Het gaat nu om zeer complexe operaties die op verschillende plaatsen door verschillende dienstverleners worden utigevord, maar die wel moeten worden geïntegreerd. En de uitbesteede taken zijn  echt kerntaken. Communicatie met opdrachtnemers wordt van doorslaggevend belang. Bedrijven raken zeer sterk met elkaar verweven.

Wat voor uitdagingen biedt dit nu? Op de eerste plaats wordt de vraag naar kennisintensief werk groter. Dan gaat het niet alleen om hoog-opgeleidden, die specifieke management-vaardigheden moeten beheersen. GIE’s zijn zo goed als hun management, dat al die componenten bij elkaar moet houden en er één geheel van moet maken.

Maar het gaat ook, en wellicht zelfs méér, om lager-opgeleidden. Specifieke vaardigheden moeten getraind worden: ook lager-geschoolde banen worden steeds kennis-intensiever. Er komt dus meer vraag naar scholing op latere leeftijd, ook voor relatief lageropgeleiden. Was vroeger gewasopbrengst, steenkool of ijzererts de belangrijkste grondstof voor bedrijven, nu wordt human capital de allerbelangrijkste grondstof.

Nu bedrijven meer en hechter samenwerken, wordt ook de kwestie van intellectuele eigendomsrechten belangrijk. Ook Palmisano signaleert dat de bescherming van intellectual property rights is doorgeschoten, en dat flexibeler regelingen moeten worden getroffen, die het makkelijker maken gebruik te maken van elders ontwikkelde concepten. Hier sluit hij aan bij Henry Chesbourgh’s boek ‘Open Innovation’, overigens zonder het uitdrukkelijk te noemen. Het is belangrijk dat de producten van kennis, onderzoek en creativiteit toegankelijk worden voor iedereen. Anders is nieuwe innovatie niet mogelijk.

Vertrouwen wordt des te belangrijker, omdat bedrijven zulke diepgaande samenwerkingsverbanden aangaan. Overigens was dat, na de affaires bij Worldcomm, Enron en Ahold, natuurlijk al langer een issue. Internationale standaarden -door het bedrijfsleven zelf ontwikkeld- worden belangrijker.

Tenslotte klaagt Palmisano over het korte-termijn denken op de aandeelhoudersmarkten. Het ontwikkelen van partnerschappen kost tijd, en aandeelhouders zouden daarom meer geduld moeten hebben. Interessant om te zien dat een CEO van een US-based bedrijf het Angelsaksisch model ter discussie stelt. Hoe wil hij ‘zijn’ aandeelhouders verlokken tot meer loyaliteit? Dan zal hij ze toch iets moeten bieden – om te beginnen een lange termijn-visie en daarnaast een wij-gevoel.

Als Palmisano gelijk heeft, wordt het lobbywerk voor -zeg maar- milieubewust en sociaal produceren steeds ingewikkelder. Bedrijven worden immers minder ‘grijpbaar’ doordat hun structuur complexer is geworden. Anderzijds is het een interessante paradox dat ‘GIE‘s’ in toenemende mate belang hebben bij stabiliteit en duurzame lange-termijn-structuren: gezamenlijke waarden en standaarden; lange termijn financiele investeringen; meer investering in onderzoek en in menselijk kapitaal. Dat zou een aanknopingspunt kunnen zijn voor overheden om hun positie ten opzichte van bedrijven te versterken. Nu nog een toefje ecologische duurzaamheid – of meer dan een toefje.

Reacties (14)

#1 Agricola

Multinationals [….] zijn ontstaan [….] na de Eerste Wereldoorlog.

Kleine historische kanttekening: De VOC, opgericht ruim 300 jaar voor WO I, wordt doorgaans beschouwd als de eerste “echte” multi-national.

~ GBA.

  • Volgende discussie
#2 Voorbijganger

@agricola

En wat dacht je van dat bedrijfje van Benny16/Paparazi?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Maria

‘Er komt dus meer vraag naar scholing op latere leeftijd, ook voor relatief lageropgeleiden. (…) nu wordt human capital de allerbelangrijkste grondstof.’

Is de wens hier de vader van de gedachte, of is het echt aan te tonen? Mijn vrees is dat de aandeelhouder eerder gericht zal zijn op: automatiseren en het personeel de deur uit!

Als Palmisano echt aan zou kunnen tonen dat duurzaam ook winstgevend is voor de aandeelhouders, dan zullen de aandelen vanzelf stijgen, toch?

Als hij/zij het niet kan aantonen, zou de maatschappij de aandeelhouders kunnen belonen met lintjes, eremetaal, prijzen enz. als ze kiezen voor duurzaam en dus voor meer werk, bloeiende samenleving, enz. Of zijn er andere creatieve sturingen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Kalief

Als niet meer dicht bij de afzetmarkt hoeft te worden geproduceerd zal de logistiek ook wel belangrijker worden. Zeker als je de gedecentraliseerde bedrijfsprocessen er ook bij betrekt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Agricola

@ Voorbijganger 2: qu’est qui?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Henk

Nou nou ik kon niet eens de moeite opbrengen om het af te lezen.

Met zoveel goed opgeleide chinezen zou ik niet de mens centraal stellen, het wordt gewoon slavenarbeid de komende 20-jaar

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 King

@Henk
En dan zijn die chinezen nog niet eens goed opgeleid. Het zijn de indiers waar je bang voor moet zijn!;)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 brechtje

@ Maria: in een rechts blad met zo’n rechtse bal als een IBM-CEO had ik gedacht dat Palmisano inderdaad zou zeggen: meer automatiseren. Maar het is niet zo dat je steeds meer mensen de deur uit kunt zetten als je automatiseert. Naarmate je het lopende band-werk automatiseert, komen er weer nieuwe banen bij, bijvoorbeeld om die machines af te stellen en in de gaten te houden (waarvoor hogere opleiding vereist is). Voor de kwaliteitscontrole en de marketing. De productiviteit gaat wel behoorlijk omhoog natuurlijk.

Maar er blijven banen bijkomen. Het outsourcen van veel banen heeft de VS juist weer banen opgeleverd – op een hoger niveau.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Voorbijganger

@Argicola- huidige CEO van ’s werelds eerste en oudste multinational, opgericht door ene Petrus zo’n twee millenia geleden

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Agricola

ah.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 arieT

Ik denk dat Palmisano aardig weergeeft wat er tegenwoordig gebeurt. En inderdaad, voor de GIE’s is stabiliteit van belang, net als de mensen. In mijn optiek gaat dit ook zeker iets betekenen voor de huidige organisatie van overheden. Die hebben momenteel gewoon geen gepast antwoord op de flexibiliteit van de GIE’s. Ook het feit dat hij iets roept over aandeelhouders en hun korte termijn visie vind ik een goede ontwikkeling. Voor GIE’s is duurzaamheid kennelijk van belang.

Het enige is dat we een gepast antwoord moeten vinden op de te verwachten moeilijkheden voor mensen die het hogere scholingsniveau niet aankunnen. Maar ik ben ervan overtuigd dat hier, ondanks het outsourcen van bepaalde activiteiten naar andere landen, werk genoeg blijft voor degenen die willen werken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 JSK

Ik weet het niet. Je kan natuurlijk lager-opgeleiden constant kunnen “omscholen”, maar wat doe je met diegenen die nu al geen diploma hebben?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 arieT

@JSK: ja, goed punt. Alsnog bijscholen? Het hangt er denk ik ook vanaf wat zo iemand allemaal kan en of er voor die persoon passend werk is te vinden. Waarbij passen dan meer gaat, misschien helaas, over de mogelijkheden van iemand en minder over de wensen van de persoon in kwestie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Pep

Interessant stuk van Palmi.
Hoewel natuurlijk volledig uit eigenbelang geschreven is de stelling dat bedrijven van multi nationaal naar ‘ongrijpbaar internationaal’ gaan wel juist denk ik.
Ondertussen worden ze steeds gevoeliger voor de ook internationaal steeds mondiger en makkelijker te mobiliseren kritiek. Klassieke voorbeeld de Brent en Shell natuurlijk.

  • Vorige discussie