De benzineprijzen schieten de laatste tijd omhoog, en wie krijgt daarvan in toenemende mate de schuld? Uiteraard de overheid, aangezien zij een niet onaanzienlijk deel incasseert in de vorm van belastingen. Er wordt hard geschreeuwd om teruggave van het Kwartje van Kok.
Minder aandacht wordt er geschonken aan de oliemaatschappijen. Maar minstens zo opvallend als de toenemende overheidinkomsten op benzine is het feit dat in een branche waarvan de grondstoffen steeds duurder worden, tegelijkertijd hogere winsten worden gemeld. Helemaal gek wordt het als je de reden hoort van deze winsttoenames: de stijgende olieprijs.
Stel je eens voor dat een computerfabrikant zou melden dat zijn winst is toegenomen wegens een hogere prijs van de onderdelen. Daar zou vreemd op neergekeken worden. Maar hoe je het ook wendt of keert, er lijkt iets fout te gaan in een nogal belangrijk onderdeel in ons kapitalistische systeem: de oliemaatschappijen concurreren niet of nauwelijks op prijs, terwijl deze tijden daar juist om vragen.
Nu lijkt het erop dat ook een aantal consumenten het licht heeft gezien en het geld niet bij de overheid wil gaan halen, maar bij de maatschappijen. Hoe ik dat weet? Ik kreeg een kettingbrief per mail. Goed, ik heb een tyfushekel aan kettingbrieven, maar toch krijg ik ze en toch lees ik ze. Doorsturen doe ik ze nooit, maar dit initiatief verdient wel wat aandacht, vind ik. De meegemailde powerpointpresentatie staat vol met feitelijke fouten, maar de boodschap is interessant: boycot een paar maatschappijen voor een tijdje, en dwing ze zo tot het verlagen van de prijzen.
Een stukje gedwongen concurrentie, zeg maar. Waarschijnlijk kansloos, maar misschien, heel misschien zou het kunnen werken, en wordt ook die markt wat gezonder….
Reacties (20)
Olieprijzen worden niet bepaald door de oliemaatschappijen, maar door een kartel met de naam OPEC. Hartstikke illegaal, maar wat wil je er tegen doen? Zelfs al zou een rechter je gelijk geven, denk je dan echt dat ze daar in Wenen wakker van liggen?
@1: Klopt, maar het lijkt erop dat de oliemaatschappijen de hogere kosten + nog wat extra’s doorberekenen aan de klanten. Hoe verklaar je anders die belachelijke winsten?
Ik kan me niet herinnereen dat in Nederland een consumentenboycot ooit is geslaagd. Wellicht hebben “we” het toch nog veel te goed en kiezen eerder voor eigen gemak (in dit geval de dichtsbijzijnde benzinepomp, ongeacht het merk).
Nee, je moet eerst een groot publiek aan je zien te binden met een Flappie en ‘lenen, lenen, betalen, betalen” voor je een biermerk aan de afgrond kan krijgen.
Misschien zitten er in het GC-team nog een paar gevatte cabaretiers die Shell naar de filistijnen kunnen helpen?
Kunnen we dan trouwens niet eerst een buitenlandse maatschappij verkloten? :-)
@2
Ze worden zelf niet met hogere kosten geconfronteerd om de zaak uit de grond te halen. Aangezien de prijs van olie toeneemt, dus de waarde als het uit de grond komt, neemt de winst toe. Dat is logisch.
De prijs wordt overigens niet direct bepaald door de OPEC, maar OPEC heeft grote invloed op het aanbod en kunnen daarmee de prijs sturen. Het verdwijnen van hun aanbod kan niet eenvoudig opgevangen worden (het in productie nemen van nieuwe velden duurt ff, zo je ze al kunt vinden), ergo prijs stijgt.
Op dit moment stijgt de vraag en als het aanbod niet meestijgt is het logisch wat nu gebeurt.
De vraag is echter: als je volledig verticaal geintegreerde oliemaatschappijen hebt, die voor bedrag x de olie uit de grond kunnen halen, waarom ze dan prijzen hanteren die gerelateerd zijn aan de olieprijs?
Het valt volgens mij wel weer te begrijpen als je een oliemaatschappij voor het gemak opsplitst in twee delen: 1) exploratie en productie van olie 2) verwerken van olie tot benzine en distributie.
De winsten zitten in deel 1. De kosten zijn al gemaakt of onafhankelijk van de olieprijs, dus een hogere prijs is meer inkomsten en dus winst.
Tenzij ze de olie onder de marktprijs zouden verkopen aan het andere deel van de maatschappij. Maar waarom zouden ze dat doen als ze tegen de marktprijs vele andere kopers hebben?
De enige ratio zou kunnen zijn, dat helft 2 via de goedkope olie zijn prijzen lager kan houden dan de concurrentie en op die manier marktaandeel kan veroveren. Waarschijnlijk weegt dat, omdat marges toch gewoon laag zijn, en de prijselasticiteit en verschuiving in marktaandeel niet vreselijk hoog, echter niet op tegen wat ze in helft 1 kunnen verdienen.
Het probleem van de prijs van benzine zit dan vnl in de concurrentie van benzine met andere mogelijkheden voor gebruik van olie
Maar goed, dan is er toch wél ruimte om op prijs te concurreren?
En waarom handelen we dan in vaten olie, als die toch al fixed price zijn? Dan is de hele markt toch gewoon een zeepbel, waar de prijs is gebaseerd op de waan van de dag?
En waarom passen de maatschappijen dan hun prijzen aan als ze niet meer kosten hebben?
Alleen het opraken van olievelden kan de prijs dan doen oplopen.
@6
Maar goed, dan is er toch wél ruimte om op prijs te concurreren?
Ja. Maar dat is het punt niet. Het punt is dit: waarom zou je als oliepomper je olie onder de marktprijs willen overdoen aan je distributienetwerk, als je tegen die marktprijs voldoende kopers van ruwe olie kan vinden?
De benzineprijs is hoog, omdat je met olie meer kan doen dan alleen benzine maken.
Het zou alleen zinvol zijn om onder de marktprijs je olie door te verkopen als je vervolgens, via een lagere benzinepris, zoveel extra inkomsten genereert, dat dit je “subsidie aan jezelf” goed maakt. Dat is uiterst twijfelachtig.
En dat heeft misschien weer te maken met het Nederlandse reguleringsbeleid waardoor er op en aan snelwegen slecht een beperkt aantal benzinepompen mogen staan?
niet tanken bij de groten, zoals in die emailbericht wordt aangegeven, zal werken als het massaal wordt nagevolgd. zie supermarkten. Dus ik hoop dat mensen deel gaan nemen aan die actie
@1 OPEC bepaalt de prijs niet. In het verre verleden verlaagden de OPEC-landen de productie als de prijs onder $18 kwam. als de prijs boven $25 ging verhoogden zij de productie. dat was de strategie van opec om de prijs te beheersen. maar dat was lang geleden.
Volgens mij hoef je geen briljante econoom te zijn, om te weten dat daar waar schaarste heerst de prijs om hoog gaat. In dit geval kunnen we naast de schaarste ook de toename van de vraag, speculanten en maatschappijen zelf bij tellen . Want hoe kan Shell zo veel geld verdienen. De afgelopen jaren hebben ze geen enkele actie ondernomen op het gebied van bedrijfsvoering, ze hebben geen nieuwe olievelden ontdekt en of in productie genomen. Eigenlijk zouden de VS en EU en misschien samen met Japan de grote oliemaatschappijen moeten beboeten wegens markverstoring en ze moeten een paar oliespeculanten de gevangenis in gooien. Dan gaat de prijs van zelf omlaag
@9: Een stijgende vraag zorgt inderdaad voor een stijgende prijs. Voor een dalende moet je dan geen mensen in het cachot gooien, maar de vraag naar olie laten dalen. Bv. door zuinigere auto’s te kopen, minder kilometers te gaan maken of minder energie te verbruiken…
Zie de uitleg van 2 milieu-economen op hun weglog.
De Volkskrant van dit weekend had een artikel over de stijgende vraag naar auto’s met A, B en C label. Ook de aankondiging van GM dat de productie van de Hummer wordt beperkt past in dat beeld.
Met de opkomst van goedkope auto’s in China en India zal de vraag naar benzine wereldwijd nog wel een tijdje stijgen, dus de prijs ook. Zie bv. hier.
Aan de andere kant is het te midden van al het gejammer over stijgende grondstofprijzen goed om de weddenschap tussen Simon en Ehrlich in gedachte te houden. Ehrlich, de Malthusiaan pur sang, verloor want de prijzen van de gekozen grondstoffen daalde ipv te stijgen. Zie hier.
Een stijgende vraag zorgt alleen voor een stijgende prijs als het goed schaarser wordt. En van schaarste is vooralsnog geen sprake.
De prijsschommelingen op de markt hebben dan ook niets met de schaarste te maken, maar met overreacties op gebeurtenissen en geruchten.
Blijft de vraag: waarom is er geen prijsconcurrentie?
Heeft een oliemaatschappij wel eens geprobeerd een ander uit de markt te drukken?
@11
Lang lang geleden.. kon standard oil de relatief hoge prijzen vragen waar deze een monopolie positie had, en quitte of verlies draaien waar deze dit niet had om de concurrentie uit de markt te drukken.
Dit leidde tot een de facto monopolie, welke later werd opgebroken in o.a. de huidige private Amerikaanse olie giganten.
Waarom er geen prijsconcurrentie is weet ik eigenlijk niet echt, maar ik wil ondertussen ook wel eens precies weten wat er in dat wereldje omgaat.
Ik neem aan dat sinds prijsconcurrentie slecht is voor iedereen behalve de consument, en private petroleum bedrijven zich kunnen verschuilen achter het continue marktingrijpen/prijszetten van de OPEC en andere genationaliseerde aanbieders , ze ondertussen zelf onderling prijsafspraken kunnen maken, tot een punt is bereikt waar een marktleider een gooi doet naar een monopolie?
Air France/KLM had goede cijfers omdat ze een goede brandstofdeal had gesloten. Ik neem aan dat energiemaatschappijen en rederijen dat ook wel kunnen. Misschien ben je als automobilist gewoon te nietig?
Ik vraag me af of een organisatie als de ANWB niet met oliemaatschappijen zou kunnen onderhandelen voor een lagere olieprijs voor haar leden.
@14: Doen ze ook al.
@11: Waar haal je vandaan dat er geen schaarste op de oliemarkt is en geen prijsconcurrentie? Dat benzine overal in Nederland even duur is wil niet zeggen dat er geen prijsconcurrentie is. Het kan net zo goed een teken zijn van een zeer goed werkende markt die zeer concurrerend is. Een aanwijzing dat dat het geval is zit hem in het introduceren van speciale soorten brandstof als V-Power. Die is beter dan normale brandstof, dus kan de prijs wat hoger zijn en de marge dus ook.
@ 13: KLM/Air France heeft haar branstofprijs gehedged, dwz dat ze voor de prijsstijging van olie op de termijnmarkt al contracten voor levering van brandstof had gekocht. Daardoor heeft KLM/Air France minder last van de hogere olieprijs.
Het principe werkt heel simpel: stel brandstof kost 1 euro de liter en je denkt dat er 50% kans is dat de prijs van brandstof gaat stijgen naar 2 euro de liter en 50% kans dat de prijs daalt naar 0,50 euro. Je weet dat je volgend jaar 1000 liter brandstof nodig hebt. Dan kun je kiezen: wachten tot volgend jaar en dan 2000 euro betalen of nu alvast brandstof kopen met levering over een jaar. De verwachte prijs volgend jaar is uit te rekenen door de verwachte prijzen te vermenigvuldigen met de bijbehorende kans: 0,5*2+0,5*0,50=1,25. Onzekerheden en risico’s kun je in de formule meenemen. Daar wordt de berekening iets ingewikkelder van, maar het principe wijzigt niet.
Als de prijs stijgt boven de 1,25 ben je spekkoper, als de prijs daalt baal je. Het voordeel voor KLM/Air France is dat ze weten wat ze kwijt zijn aan brandstof, en de brandstofleverancier weet nu al hoeveel opbrengsten hij volgend jaar heeft. Best handig als je ziet hoeveel geld er nodig is voor het ontginnen van een olieveld.
Vergelijk het maar met de keuze voor al dan niet een vast rentetarief voor je hypotheek. Vast geeft zekerheid over je maandlasten, variabel geeft kans op voordeel van lagere rente (of nadeel van hogere…). Voor een individuele automobilist is handel op de termijnmarkt wat lastig, al bestaan er al wel dergelijke contracten voor elektriciteit (bv. 3 jaar vast tarief per kilowattuur).
@11: Hoe verklaar je dan dat de winsten met de toegenomen olieprijs ook stegen, ipv onder druk kwamen te staan?
@17
Die discussie hebben we toch vorige week al gehad:
Verticaal geintegreerde oliemaatschappijen en olie dat ook voor andere dingen te gebruiken is dan alleen opstoken.
Maar die was wat mij betreft niet overtuigend…
Hoeveel % wordt niet gebruikt om te stoken?
@19
kan ik niet vinden. Grootste deel wordt wel gebruikt als energiedrager, maar dat hoeft niet alleen benzine te zijn. Kerosine, scheepsolie, energiecentrales etc…