Paul Teule

120 Artikelen
11 Waanlinks
229 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Paul Teule (Amsterdam, 1981) studeerde economie en filosofie. Deed van alles en nog wat. Werkt nu als docent aan de UvA en EUR en als (freelance) onderzoeker.
Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Alleenstaanden aller landen, verenigt U!

COLUMN - Singles schijnen ons uit de crisis te kunnen ‘daten’, aldus datingsite Lexa.nl. Echt overtuigd worden we niet. Integendeel. 

‘Nederlandse singles stimuleren economie,’ blijkt uit onderzoek van datingsite Lexa.nl. Singles gaan namelijk op dates en dat is goed nieuws voor cafés, restaurants, bioscopen, maar ook voor kappers, beautysalons, kledingwinkels en parfumproducenten. Nederlandse singles geven per jaar maar liefst 223 euro uit aan afspraakjes, en meer dan de helft past dit afspraakjesuitgavenpatroon niet aan de crisis aan, want crisis of geen crisis, ‘de behoefte aan intimiteit’ blijft, aldus een deskundige. Eindelijk eerherstel voor de van oudsher genegeerde alleenstaande, want als je goed bent voor de economie, dan hoor je er pas echt bij, toch?

Maar de conclusie van dit onderzoek klopt niet. Ten eerste beslaat 223 euro maal 2.6 miljoen alleenstaanden – 580 miljoen euro – ongeveer één promille van ons gezamenlijke inkomen. Als dat ‘stimuleren’ is, wens ik de dames en heren van Lexa veel succes op hun dates. En ten tweede is de vergelijking met niet-alleenstaanden helemaal niet gemaakt. En dat zou ik als Lexa ook niet gedaan hebben, want alleenstaanden leggen het af, met name tegen gehuwden.

Uit Amerikaans onderzoek van het Marriage & Religion Research Institute blijkt dat gehuwden meer inkomen hebben en meer vermogen opbouwen dan samenwonenden of alleenstaanden. Jonge getrouwden mannen schijnen tot 30 procent meer te verdienen dan hun alleenstaande leeftijdsgenoten – de zogenaamde ‘huwelijksbonus’ (marriage premium). Als dat voor Nederland zou gelden, spreek je van 1.7 miljoen getrouwde mannen die 8000 euro per jaar meer verdienen, wat met 13.6 miljard euro toch wel zoden aan de dijk zet. Dat geld kan fijn besteed worden aan verzekeringen, het huis, of, als er kinderen in het spel zijn, aan speelgoed of kinderopvang. Ook mooi: kinderen van gehuwden hebben een grotere opwaartse economische mobiliteit.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Federer’s voorrijkosten

Vorige week woensdag zag ik op het ABN AMRO-tennistoernooi voor het eerst Roger Federer in actie. Hij versloeg de Sloveen Grega Zemlja gemakkelijk in twee sets. De wedstrijd duurde nog geen uur. In het interview vlak na de wedstrijd was Federer voorkomend als altijd. Hij vond het geweldig om weer terug te zijn in Rotterdam, waar hij zich altijd meteen thuis voelt door de fans, de sfeer in het Ahoy-stadion, de bijzonder samenwerking met de sponsor, en natuurlijk de uitstekende organisatie van zijn goede vriend Richard Krajicek. Voor Federer is het echt één van de ‘speciale toernooien’ waar het altijd ‘aantrekkelijk’ is om te spelen.

Dit weekend kwam ik er (pas) achter dat het Federer 1 miljoen euro aan startgeld had bedongen. Het zou een gat in de begroting hebben geslagen, en ABN AMRO – nog steeds een staatsbank – en Ahoy zouden hun reserves hebben moeten aanspreken. Het zal Krajicek ook de nodige nachtrust hebben gekost. Maar voor minder zou Federer niet komen. Met terugwerkende kracht verloren Federers woorden hun warmte. Zo ‘speciaal’ zijn wij als fan, toernooidirecteur en vriend, of sponsor dus niet.

Je kunt zeggen, zoals het AD deed: Federer doet het niet voor het geld, want zo’n bedrag kan hij namelijk overal krijgen. Het feit dat hij voor ABM AMRO kiest, zegt dus iets over de band die hij met het toernooi heeft. Maar dat is een drogreden: Federer hoeft helemaal geen startgeld te vragen, en kan ‘gewoon’ komen tennissen. De winnaar krijgt 310.000 euro, dus het is niet alsof je het pro deo doet.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Een Rawlsiaans walhalla

COLUMN - Het is goed toeven onderaan de Nederlandse samenleving. John Rawls zou trots zijn.

Er zijn zorgen over het Nederlandse onderwijs: docenten zijn lager geschoold en vaker onbevoegd. Dat stond afgelopen zaterdag in een nieuwe aflevering van de reeks ‘Hoe goed is Nederland?’ in de Volkskrant, die deze keer onze onderwijsprestaties keer. Maar er zijn ook opstekers: het percentage universitair geschoolden in de beroepsbevolking steeg van 2,7 procent in 1980 naar 9,4 procent in 2010. Een meer dan verdrievoudiging in één generatie. Zei er iemand volksverheffing?

Maar mijn oog bleef pas echt haken bij de onderwijsprestaties in wiskunde, wetenschap en lezen van de Nederlandse scholier. Wat blijkt? Onze 1 procent slechtst presterende leerlingen zijn de beste slechtst presterende van de wereld. En uit een berekening van het CPB (pdf, p.8) zijn de zwakste leerlingen ook de enige die hun toetsscores aan het verbeteren zijn. Dit ten nadele van onze studenten met het meeste koppie-koppie – die doen internationaal eigenlijk niet mee. Nederland doet dus eigenlijk wat de politiek filosoof John Rawls rechtvaardig vond: de samenleving zo inrichten dat de minst bedeelden er het best van afkomen.

Nederland doet dit door veel meer geld uit te trekken voor scholen met leerlingen van lagere sociaaleconomische afkomst en voor zorgleerlingen. Voor kinderen van laagopgeleide ouders zijn twee keer zoveel middelen beschikbaar. De hoogbegaafden moeten hier op een houtje bijten. Toch is geld niet alles: Finland en Japan besteden  gemiddeld even veel per leerling als Nederland maar scoren over het algemeen hoger.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Gaat het geweldig?

COLUMN, RECENSIE - Bij Sargasso is er zo nu en dan ruimte voor optimisme. Het recente boek van journalist en optimist Michiel Bicker Caarten, ‘Het gaat geweldig’, kan hier ook eigenlijk niet onbesproken blijven.

Bicker Caarten’s stelling: als je gewoon naar de feiten kijkt, gaat het eigenlijk hartstikke goed met de wereld. Nog nooit was er zoveel democratie, nog nooit was er zo weinig oorlog en zo weinig ander geweld. De bevolkingsgroei zal afnemen, we zullen alle monden kunnen blijven voeden en alle auto’s kunnen blijven voltanken. En klimaatverandering lossen we uiteindelijk ook wel op. Bicker Caarten heeft veel cijfers bijeengesprokkeld, wat zijn boek tot een open, sympathiek dataverslag maakt. Maar soms laten zijn cijfers ook pessimistische conclusies toe.

De grote lijnen zien er hoopvol uit. In 1900 waren er slechts 25 (rammelende) democratieën, nu zijn het er rond de 120. Het aantal vrije landen schommelt rond de recordhoogte van 90, het percentage vrije burgers nam sinds 1980 toe van 36% naar 43%. Het aantal internationale conflicten lag in de jaren ’50 op gemiddeld zes per jaar, nu is dat gemiddeld één. Het gemiddeld aantal doden per conflict daalde van 20.000 naar 3000 per jaar. De wereld werd sowieso minder gewelddadig. En het aantal ondervoede mensen nam af van 13,7% in 1997 tot 12,4% nu.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Financieel analfabetisme

COLUMN - Het SNS-debacle maakt pijnlijk duidelijk dat maar weinig mensen wat van financiën snappen.

Waarschijnlijk zullen de houders van ‘achtergestelde obligaties’ gewoon mee moeten betalen aan de oplossing voor het SNS Reaal-debacle. Dat zou betekenen dat 2500 particulieren een deel van hun vermogen zullen verliezen. ‘Achtergesteld’ betekent dat je als laatste aan de beurt bent om je geld terug te krijgen, een risico waar je een hogere rente voor krijgt. Maar nu beweren de beteuterde geldschieters dat ze niet op de hoogte waren van dit risico en dat ze verkeerd zijn voorgelicht. Het is tekenend: consumenten weten te weinig van geld om met goed fatsoen losgelaten te kunnen worden op de financiële markt.

Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar ‘financiële geletterdheid’. Er zijn naar schatting 2,5 miljoen Nederlanders die je financieel laconiek, of zelfs financieel analfabeet kunt noemen. Maarten van Rooij liet bijvoorbeeld zien dat de gemiddelde Nederlander zodra het over obligaties, aandelen en risico gaat het spoor eigenlijk bijster is – met grote consequenties van dien: verkeerde beslissingen, te hoge premies, te weinig vermogensopbouw, schuldproblematiek.

Gaan we de oceaan over dan wordt het plaatje nog grimmiger. Annamaria Lusardi van het Amerikaanse Financial Literacy Center ontdekte dat bijna tweederde van de Amerikanen niet kan rekenen met rente, en, bijvoorbeeld, niet begrijpt dat een creditcardschuld niet afneemt als je alleen de rente betaalt. Veel Amerikanen snappen niet wat voor hypotheek of pensioen ze hebben. En het wrange is: Amerikanen weten niet eens dat ze zo weinig weten. De gemiddelde Amerikaan geeft zichzelf een vijf voor financiële kennis op een schaal van één tot zeven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Negatieve reclame

COLUMN - Waarom zien we eigenlijk niet veel meer negatieve reclame?

Het gaat lekker met die campagne van Wakker Dier tegen de plofkip. Vanaf 1 januari worden radio, TV, krant, social media bestookt met als doel Albert Heijn en Jumbo de plofkip te doen vervangen door kip met minimaal één ‘Beter Leven’-ster, net zoals McDonald’s en Johma dat al gaan doen. Het is Wakker Dier’s grootste campagne ooit, en de oorlogskas schijnt bomvol te zitten, dus het zou moeten lukken. Het woord ‘plofkip’ is in ieder geval definitief toegetreden tot ons vocabulaire.

Ik heb me altijd afgevraagd waarom er niet veel meer negatieve reclames zijn in Nederland. En dan bedoel ik reclames waarin de feitelijk negatieve kanten van een product worden belicht door een concurrent of door een ideële organisatie, zoals Wakker Dier. Zouden we als consument niet veel betere keuzes maken?

Wat Wakker Dier doet, mag gewoon. In 2010 bepaalde de Reclame Code Commissie nog dat Wakker Dier over de kiloknallers van C1000 op de radio mocht zeggen: ‘geen stro, geen daglicht, geen ruimte, geen fratsen.’ De kritiek van Wakker Dier was feitelijk voldoende onderbouwd. Ook andere klachten werden afgewezen, omdat de boodschap van Wakker Dier gewoon klopte.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Duurzaamheid is geen religie

COLUMN - Het Groene Geloof is onzin. Juist in ons huidige, ‘onduurzame’ economische systeem speelt geloof een veel grotere rol.

Afgelopen weekend presenteerde Trouw haar ‘ontdekking’: duurzaamheid is een religie. Twee Trouwredacteuren hadden flink zitten grasduinen in teksten van de Duurzame 100 en andere groene voortrekkers en vonden daarin religieuze zinsneden als ‘het eren van de Aarde’ en ‘heilige opdracht’, en christelijke elementen als de apocalyps, anti-materialisme en boetedoening. Ze stelden zelfs een ‘catechismus’ op, een beknopte geloofsleer die de kernvragen van het Groene Geloof zou samenvatten. Het is op zich best een mooie tekst, maar het heeft weinig met religie te maken.

Jaren geleden – ik weet niet meer waar – hoorde ik een definitie van religie die me sindsdien bij is gebleven: religie is een communicatiesysteem met bovennatuurlijke elementen. Trouw noemt duurzaamheid een religie zonder God en Jezus (voorzover je die kunt scheiden natuurlijk), een ‘seculiere religie’. Dat kan dus niet. Dan blijft alleen het communicatiesysteem over, en dan zijn Facebook, popmuziek, de Tweede Kamer en misschien zelfs de Postcodeloterij ook religies.

Je zou nog kunnen zeggen: ja, maar duurzaamheid is net zo dogmatisch als geloof. Dat is misschien soms zo, maar dat is in ieder geval niet de bedoeling. De wetenschap moet maatgevend zijn. Als biologisch eten of windenergie niet duurzaam blijken te zijn, zouden we het niet moeten willen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Wat is er mis met demotie?

COLUMN - Demotie van oudere werknemers zou mogelijk moeten zijn. In andere landen gebeurt het al.

Deze week stak de term ‘demotie’ weer de kop op. Capgemini wil dat oudere werknemers tot wel 10 procent van hun salaris inleveren. Hun loon zou hun marktwaarde ontgroeid zijn, en jong talent zou er te bekaaid vanaf komen. Capgemini is niet de enige, veel andere werkgevers spelen met het idee. In steeds meer CAO’s worden afspraken over de mogelijkheid van salarisverlaging gemaakt.

Vakbonden zijn boos, omdat de ‘oudere werknemer zou worden vernietigd’, en omdat de top van Capgemini zelf niet wil inleveren. Dat laatste lijkt me terecht, maar dat eerste niet. Het is toch eigenlijk bizar dat we in Nederland niet al lang korte metten hebben gemaakt met die rare automatische periodieke salarisverhoging, en dat lonen maar een kant uit lijken te kunnen: omhoog. Waarom kunnen de lonen niet meebewegen met de conjunctuur?  En wat is er mis met op latere leeftijd een stapje terug – of beter: opzij – zetten?

Hoogleraar arbeidsverhoudingen Paul de Beer zei het mooi in het AD van dinsdag: als je de lonen ‘mee laat ademen’ met de conjunctuur, stabiliseer je de werkgelegenheid. ‘Als iedereen in een bedrijf bijvoorbeeld 10 procent van het loon inlevert, heeft dat hetzelfde effect als ontslag van één op tien.’ In feite is dit ook wat Capgemini zegt: de conjunctuur zit tegen, en vooral de marktwaarde van oudere werknemers is gedaald, dus kun je ook niet aan je salaris blijven vasthouden. Logisch toch?

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Loterij

COLUMN - Weer de loterij niet gewonnen? Geeft niks, het gaat om de voorpret.

Men zegt: de loterij is niets meer dan een belasting op mensen die slecht zijn in wiskunde. Wie naar de winkansen kijkt, kan niet anders dan dit beamen. Van elke euro die er in de Staatsloterij in gaat, komt er na belasting net iets meer dan 60% uit, (p. 50 en verder, pdf alert) en gaat er 25% naar de schatkist. De kans dat je bij de Staatsloterij ‘wint’ (vaak een paar knaken of een tientje) is weliswaar 50%, maar de kans dat je een groot bedrag binnenhaalt, is miniem. De kans op 10.000 euro is 1 op 98.000, de kans op 25.000 euro of 100.000 euro is nog eens vijf keer zo klein. En die geluksvogel die ergens in Groningen zijn of haar lot kocht voor de Oudejaarstrekking van eergisteren en 30 miljoen opstreek, had een kans van 1 op 4,9 miljoen – een mens wordt tien keer vaker door de bliksem getroffen. En dan keert de Staatsloterij nog relatief veel uit.

Maar eigenlijk is een loterij vooral een belasting op mensen die slecht zijn in het voorspellen van hun eigen geluk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Vrijhandel

Paul Teule blijft toch met nog wat vragen zitten na het lezen van Karel de Guchts nieuw boek.

Politici horen boeken te schrijven, vind ik. De Belgische liberaal Karel de Gucht, oud-minister van Buitenlandse Zaken, en nu eurocommissaris voor Handel, geeft het goede voorbeeld. Van zijn hand verschijnt zo nu en dan een polemisch epistel, vaak gericht tegen nationalisme. Zijn nieuwste boek, Vrijheid. Liberalisme in tijden van cholera, neemt ook nationalisten zoals Bart de Wever op de korrel, maar moet ook korte metten maken met de economische broer van het nationalisme: het protectionisme. De Gucht weet gezien zijn huidige post als geen ander hoe het ervoor staat met de wereldhandel en waarom die zo vrij mogelijk zou moeten zijn. Maar hij laat helaas niet het achterste van zijn tong zien.

De Gucht beargumenteert de noodzaak van vrijhandel volgens het boekje. Met een hat tip naar David Ricardo dist hij de theorie van de ‘comperatieve voordelen’ nog eens op. Handel loont omdat elk land doet waar het relatief, ten opzichte van zichzelf(!), het beste in is.

Doemscenario

Dan haalt hij het bekende doemscenario van stal: in de Grote Depressie van de jaren ’30 van de vorige eeuw, schoten landen in een protectionistische kramp. Amerika, bijvoorbeeld, hief met de Smoot-Hawley Tariff Act astronomische importtarieven op honderden producten. Gevolg: de wereldhandel stortte in van 35 miljard naar 12 miljard dollar. Op G20 toppen verzekeren wereldleiders elkaar dat ze nu niet dezelfde fout zullen maken, maar de Gucht ziet dat er sinds 2008 meer dan 500 protectionistische maatregelen zijn genomen die de eigen markt beschermen. ‘Aan de exquise tafel van de G20 worden de schotels met hypocrisie gekruid,’ aldus de Gucht.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Huishoudelijk werk

Een pleidooi voor het belang van huishoudelijk werk.

De Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen (het NVVH-Vrouwennetwerk) bestaat deze week honderd jaar. Ze heeft in die eeuw veel voor de huisvrouw betekend. Het vrouwenkiesrecht kwam er (1919) en de bizarre Wet handelingsonbekwaamheid werd geschrapt (1956), waardoor getrouwde vrouwen mochten blijven werken en een bankrekening konden openen zonder toestemming van manlief. De NVVH was ook een soort Radar avant la lettre – ze liet producten testen en had een eigen keurmerk.

De NVVH lijkt gezien haar vergrijzende en dus dalende ledenaantallen niet nog een eeuw mee te gaan. En dat is jammer. ‘De huisvrouw’ bestaat weliswaar niet echt meer, maar huishoudelijk werk wel en daar moet iemand voor blijven opkomen. Huishoudelijk werk wordt namelijk nog steeds behoorlijk ondergewaardeerd, vooral in Nederland.

Het meeste huishoudelijke werk is onbetaald, draagt dus niet bij aan ons bruto binnenlands product (bbp), en is daardoor geen volwaardig, ‘officieel’ onderdeel van onze economie. Ik heb nog even opgezocht in de internationale voorschriften omtrent bbp-berekeningen waarom dit zo is. Op pagina twaalf staat dat het ‘economic analysis, decision-taking and policymaking’ zou bemoeilijken. Een rare reden: een sector die, als je de uren die erin gaan vermenigvuldigd met het minimumloon eigenlijk 20-30% van onze economie beslaat, is toch juist heel relevant voor beleidsmakers, lijkt me. En juist de overgang van huishoudelijke ‘productie’ naar marktproductie is heel interessant, zeker als je wilt weten of we er echt op vooruitgegaan zijn.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Welkom thuis, maakindustrie!

COLUMN - Steeds meer bedrijven brengen (een deel van) hun productie terug naar thuishaven Amerika. Hoe komt dat?

Apple gaat vanaf 2013 een deel van zijn Mac-computers in de Verenigde Staten laten maken, zo bleek uit een interview met topman Tim Cook. Cook zei met trots dat er maar liefst 100 miljoen dollar mee gemoeid is. Dat is natuurlijk een schijntje als je per jaar 40 miljard dollar winst maakt, en nog eens 120 miljard dollar op de bank hebt staan. Maar het past in een bredere trend. Steeds meer bedrijven, van Ford, Catterpillar tot General Electric (GE), halen een deel van hun productie ‘terug’ naar het thuisland. Outsourcing is uit, insourcing is in. Maar waarom eigenlijk? 

De reële lonen in China zijn de afgelopen tien jaar verdrievoudigd, de lonen in heel Azië zijn ongeveer verdubbeld. In de Westerse wereld zijn de lonen nagenoeg hetzelfde gebleven. En de verschillen worden kleiner. De Boston Consulting Group verwacht dat uitwijken naar China – gezien ook de hoge Amerikaanse arbeidsproductiviteit – nauwelijks nog voordelig is. Het jachtseizoen op de lage lonen is dus bijna gesloten.

Hierdoor gaan de kosten van het produceren op afstand tellen. Dat zijn ten eerste de kosten van het ondernemen ter plaatse. De VS staan bijna bovenaan op de “ease of doing business”- ranglijst van de Wereldbank. China, Brazilië, India of de Filipijnen bungelen ergens onderaan. Een elektriciteitsaansluiting, laat staan een gebouw neerzetten, heeft nogal wat voeten in de aarde.

Vorige Volgende