Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Waan van de dag

Politico maakt lijst van veertig belangrijkste Europarlementsleden

9 maart 2017 , 10:45 , door Jos van Dijk

Politico heeft een lijst gemaakt van de veertig voornaamste Europarlementsleden in 2017.

Op de lijst staan drie Nederlandse parlementsleden: Kati Piri (PvdA) op 11, Bas Eickhout (GroenLinks) op 19 en Sophie in ’t Veld (D66) op 34.

We’ve thought hard about who is setting the agenda, who stands out from their peers, who drives trends both within the legislative arena and in the wider EU political debate — where MEPs often play an ambassadorial role.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een nieuw Europees Verdrag

7 maart 2017 , 11:40 , door Jos van Dijk

Vorige week publiceerde de Europese Commissie vijf scenario’s voor de toekomst van Europa. De Britse schrijver Paul Mason voegt er een zesde aan toe voor een Europa gebaseerd op democratie en sociale rechtvaardigheid. Want

the whole problem is the EU’s unwillingness to promote equality and social justice

Hij stelt een nieuw Europees Verdrag voor dat aan alle parlementen van de lidstaten ter ratificatie moet worden voorgelegd.

At the heart of the new TEU shall be embodied the principle: equalisation upwards of all social rights and living standards. On signature of the new TEU, all states will be required to pass through their national parliaments legislation to raise their statutory minimum wage to XX EUROS per hour (TBC).

Within five years all signatories shall be required to adopt uniform workplace rights, partnership arrangements with trade unions and common minimum standards of welfare provision — for example: state subsidised childcare from the age of 18 months as in SWEDEN; six months statutory maternity pay at full pay; laws to eradicate bogus self-employment.

Mason’s linkse antwoord op de huidige EU in het kort:

Harmonised minimum wage
Harmonised social welfare systems
Converged labour market regulations
New tools to exclude states which flout the rule of law
New tools to prevent the emergence of fascist parties
New tools to prevent offshore tax evasion
A pan-EU industrial strategy with preference for EU-first
The rapid assimilation of refugees and migrants

Foto: strassenstriche.net (cc)

Een ongewenste campagne

6 maart 2017 , 14:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - De Turkse campagne voor Erdogan’s grondwetswijziging komt de Nederlandse campagnevoerders voor de Tweede Kamerverkiezingen slecht uit.

Premier Rutte vindt het ongewenst dat zijn Turkse collega Cavusoglu naar Nederland komt om campagne te voeren voor het referendum in Turkije over een nieuwe grondwet. In Nederland woont een kwart miljoen Turken met stemrecht. Bij de parlementsverkiezingen in november 2015 bracht minder dan de helft een stem uit, maar de overgrote meerderheid van de stemmen ging wel naar de AK-partij van Erdogan. De Turkse president wil geen enkel risico lopen. Volgens een peiling van onderzoeksinstituut Gezici wijst 58 procent van de Turken de invoering van het presidentieel systeem af.

Cavusoglu is niet van plan zijn bezoek aan Nederland af te zeggen. ‘Wij gaan waarheen wij willen en praten met onze staatsburgers.’ Fijntjes voegde hij daaraan toe: ‘Waar is de democratie of de vrijheid van meningsuiting waarover jullie zeggen ons iets te willen leren? Hoe zit het met de vrijheid van vergadering?’ Vice-premier en PvdA lijsttrekker Lodewijk Asscher reageerde daarop verontwaardigd: ‘Zijn staatsburgers wonen in Turkije, en daar kan de vrijheid van meningsuiting een stuk beter.’ Hij vindt het verkeerd om Turkse Nederlanders steeds ‘aan hun haren terug te slepen’ en noemde de uitspraken van de Turkse minister een gotspe. D66-lijsttrekker Pechtold zei zich voor 100 procent bij de woorden van Asscher aan te sluiten.

Foto: Sebastian Ziebell (cc)

Denemarken verspilt minder voedsel

3 maart 2017 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Over een succesvolle actiegroep en de verhouding tussen populisten en sociaaldemocraten.

Selina Juul, een Russische immigrante, bestookte met succes alle grote supermarkten om iets te doen tegen de enorme verspilling van voedsel in Denemarken. Met haar actiegroep Stop Spild Af Mad wist ze een groot supermarktconcern te bewegen voordeelaanbiedingen in grote hoeveelheden te vervangen door aanbiedingen per stuk. De supermarkt Rema 1000 moest elke dag zo’n 80-100 bananen weggooien maar reduceerde die verspilling met 90% na de actie ‘take me I’m single’.

Denemarken loopt met de acties van Juul voorop in de strijd tegen voedselverspilling. In Kopenhagen is een warenhuis geopend waar uitsluitend overschotten van supermarkten worden verkocht tegen 30-50% van de prijs.

De Europese Commissie meldt dat er in de Europese Unie per jaar 88 miljoen ton voedsel wordt weggegooid met een geschatte waarde van 143 miljard euro. Volgens een VN-rapport gaat wereldwijd een derde van het voedsel verloren bij producenten en consumenten. De Guardian meldt dat de Britten een kwart van alle meloenen weggooien, bijna een kwart van het brood meer dan een derde van alle sla. In Nederland worden melk en melkproducten, brood, groenten, fruit en sauzen, oliën en vetten het vaakst weggegooid. In totaal wordt hier volgens cijfers van enkele jaren geleden 14% van al het voedsel weggegooid, dat is 50 kilogram per persoon per jaar. In de verkiezingsprogramma’s van Nederlandse politieke partijen voor de aanstaande Kamerverkiezingen vinden we het onderwerp in heel algemene bewoordingen terug bij D66, Denk en de Piratenpartij. De ChristenUnie en de Partij voor de Dieren maken er echt een punt van.

Waan van de dag

Europees parlement wijst ‘link tax’ af

2 maart 2017 , 09:35 , door Jos van Dijk

Het Europees Parlement gaat vooralsnog niet akkoord met een voorstel van de Commissie om Google te laten betalen voor links naar nieuwssites.

Uitgevers hadden aangedrongen op betaalde links naar nieuws om kranten te redden. Tegenstanders vrezen dat doorvoering van dit plan er toe zal leiden dat internetgebruikers volledig afgesloten zullen worden van toegang tot de ‘oude media’. En dat zal de kranten uiteindelijk de kop gaan kosten.

Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

Openbaarheid van bestuur in de verkiezingsprogramma’s

1 maart 2017 , 08:00 , door Jos van Dijk

ANALYSE - Openbaarheid is niet de sterkste kant van de Nederlandse overheid. Met de nieuwe, eigentijdse wetgeving op dit gebied wil het maar niet vlotten. Wat beloven de partijen op dit punt in hun verkiezingsprogramma’s?

In de zomer van 2012 dienden de Kamerleden Voortman (GroenLinks) en Van Weyenberg (D66) een initiatiefwetsontwerp in voor een nieuwe wet op de openbaarheid van bestuur. Het was de voortzetting van een initiatief van voormalig Kamerlid Mariko Peters uit 2011 dat grote bezwaren ontmoette bij toenmalig minister Donner (Rutte I). De nieuwe wet is op 19 april vorig jaar door de Tweede Kamer aangenomen en ligt nu nog steeds bij de Eerste Kamer. Opnieuw stribbelt de regering tegen. Een quick scan over de implicaties van de wet in opdracht van minister Plasterk (Rutte II) voorspelt hoge kosten. “Het ministerie van BZK en de VNG draaien de Wet open overheid (Woo) langzaam maar zeker de nek om”, zeggen gemeenteraadsleden van GroenLinks en D66.

De reserves tegen grotere openbaarheid van bestuur klonken al door in het behoudende advies van de Raad van State bij het initiatiefwetsontwerp. Het bestuur kiest voor zijn eigen belangen (veel werk, hoge kosten, vervelende burgers buiten de deur houden) en niet voor de rechten van burgers. Dat wringt in tijden waarin alle politici braaf hun zorgen uiten over de toenemende onvrede van burgers met de overheid. De politiek zou daar nu wat kunnen aan doen door de burger tegemoet te komen met meer openheid, minder achterkamers en de inzet van meer moderne middelen om verantwoording af te leggen.

Foto: Jennifer Moo (cc)

Vrijheid van meningsuiting in de verkiezingsprogramma’s

28 februari 2017 , 08:00 , door Jos van Dijk

ANALYSE - Dankzij “Wat zegt mijn partij?” kunnen we alle partijprogramma’s op trefwoord doorzoeken. Ik heb de proef op de som genomen met een onderwerp dat niet meer weg te denken is uit het politieke debat.

Nog niet zo lang geleden was de vrijheid van meningsuiting in Nederland zo vanzelfsprekend dat er nauwelijks woorden aan vuil gemaakt werden. Elders waren er nog genoeg beperkingen op de uitingsvrijheid maar hier mocht je alles zeggen. Dat beeld is sinds de eeuwwisseling behoorlijk gekanteld. Verruwing in de onderlinge communicatie is een hot topic, evenals discriminatie en haatzaaien. In de debatten over de al dan niet bedreigde Nederlandse normen en waarden wordt steevast verwezen naar de vrijheid van meningsuiting. Als dit onderwerp zo belangrijk is zou je ook verwachten er iets over terug te vinden in de verkiezingsprogramma’s.

In de afgelopen jaren is de vrijheid van meningsuiting weliswaar veelvuldig aan de orde geweest in de Tweede Kamer, maar dat heeft niet geleid tot grote veranderingen in de wetgeving. Na veel gedoe is een in onbruik geraakt strafrechtartikel dat ‘smalende godslastering‘ verbood in 2013 afgeschaft. Maar niet zonder (mislukte) pleidooien om alsnog via een omweg nieuwe beperkingen op dit gebied in te voeren. Een recente poging van ex-PVV’er Bontes om groepsbeleding uit het strafrecht te halen is gestrand. Er is mogelijk wel een meerderheid te vinden voor het schrappen van het verbod op majesteitsschennis. Maar daarvoor moeten we de komende verkiezingen eerst even afwachten.

Foto: Aleksandr Zykov (cc)

Nieuwe spanningen op de Balkan

24 februari 2017 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - De Balkan blijft onrustig. Nu dreigen Servië en Montenegro meegesleept te worden in een oplaaiend oost-west conflict. En de oorlog in Bosnië en Kosovo is nog lang niet uitgewoed.

Vorig jaar oktober werd bij de parlementsverkiezingen in Montenegro een staatsgreep van de Servisch gezinde oppositie onschadelijk gemaakt. De coupplegers zouden het hebben gemunt op de westers gezinde premier Djukanovic en zouden van plan zijn geweest de overwinning van zijn partij bij de verkiezingen met geweld ongedaan te maken. Aanleiding was het omstreden besluit van Djukanovic om zijn land lid te maken van de NATO. Montenegro wees onmiddellijk naar Servië, maar Belgrado ontkende uiteraard alle bemoeienis. De voormalige Servische politiecommandant, Bratislav Dikic, die bij de mislukte coup werd gearresteerd beweerde dat de politie hem stiekem heeft opgescheept met het bewijsmateriaal, een telefoon en de sleutels van een huis vol wapens.

Aanvankelijk waren er geen aanwijzingen dat Rusland iets te maken had met de coup. Maar afgelopen zondag stelde openbaar aanklager Katnic Rusland alsnog verantwoordelijk voor de poging de pro-westerse regering van Djukanovic omver te werpen. Een voormalige militair attaché op de Russische ambassade in Polen, Eduard Shishmakov wordt nu verdacht van betrokkenheid bij de couppoging in Montenegro. Shishmakov, ook bekend onder de naam Shirokov, zou een medewerker zijn van de Russische militaire inlichtingendienst. In 2014 is hij wegens spionage in Polen het land uitgezet. Russische woordvoerders verklaren de beschuldiging van inmenging absurd en onderdeel van dezelfde campagne die hun land zwart moet maken met verhalen over inmenging van hackers in verkiezingscampagnes elders.

De misleiding van Baudet

23 februari 2017 , 11:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Het Forum voor Democratie van Thierry Baudet wil ons doen geloven dat de aartsvaders van de Europese samenwerking bewust hebben aangestuurd op een ondemocratische superstaat. Daar valt nog wel wat op af te dingen.

Onlangs hoorde ik een vertegenwoordiger van Forum voor Democratie roepen dat de Europese Unie vanaf haar geboorte al een ondemocratisch instituut was. De oprichters zouden bij de vorming van de EEG in de jaren vijftig democratie in Europa bewust hebben uitgesloten. Er werd geen bron bij gegeven maar ik vermoed dat deze stelling ontleend is aan een artikel van lijsttrekker Baudet, ‘de antidemocratische wortels van de EU’. Hierin fantaseert Baudet er een eind op los over de begindagen van de Europese samenwerking aan de hand van Burnham’s Managerial Revolution en Orwell’s 1984. Kort samengevat zegt hij dat Schuman en Monnet in de jaren vijftig moesten afzien van hun ideaal van de Verenigde Staten van Europa en dat ze daarom een soort sluipende ontmanteling van de soevereiniteit van de lidstaten hebben bedacht. Van het een komt het ander. Het is een bekende kritiek van de eurosceptici die waarschuwen voor de ‘superstaat’ Europa. Het stap voor stap toewerken naar meer gemeenschappelijke besluitvorming is op zich geen onjuiste typering van het proces van Europese samenwerking in de loop der tijd. Maar termen als ‘sluipend’ maken er ten onrechte een conspiratief project van. Er is geen enkel bewijs voor het bewust buitenspel zetten van de democratie zoals Baudet suggereert met kwalificaties als ‘leugenachtige woorden’ en verwijzingen naar dystopische dictatoriale samenlevingen.

Foto: EU2016 NL (cc)

“Wat een voorzichtig gedoe!”

18 februari 2017 , 14:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Scholen worstelen met integratieproblemen bij leerlingen. Volgens een recent onderzoek herkent meer dan de helft van de docenten en schoolleiders in de grote steden het beeld van mislukte integratie en scheiding van culturen. In de vier grote steden zegt gemiddeld 14% van de basisschoolleraren en 13% van de leraren in het voortgezet onderwijs dat bepaalde onderwerpen (homoseksualiteit, de coup in Turkije en de populariteit van de PVV) niet in de klas besproken kunnen worden. Voor de overgrote meerderheid van de scholen geldt dit overigens niet. Wat Kamerleden er niet van heeft weerhouden om woorden als ‘dramatisch’, ‘heftig’ en ‘ronduit zorgelijk’ in de mond te nemen.

Ex-docente Wendy Vianen verwijt de schoolleiding een gebrek aan steun. In een uitzending van ‘Dit is de Dag’ op Radio 1 van 14 februari zei ze dat schoolleiders bepaalde thema’s tot taboe verklaren. ‘Ik kreeg van de schoolleiding te horen dat ik beter niet kon vertellen dat ik ervaring heb als agent.’ Praten over de recente coup in Turkije werd expliciet verboden. Petra van Haren, voorzitter van de Algemene Vereniging van Schoolleiders vond dat leraren het probleem vooral onder elkaar en met de schoolleiding moeten uitpraten. Je moet je schoolpopulatie en de verschillen tussen leerlingen goed kennen.Scholen willen ruimte bieden voor verschillende identiteiten, volgens Van Haren.

Waan van de dag

Het beste antwoord van Europa op de Brexit….

17 februari 2017 , 15:58 , door Jos van Dijk

…is zelf het initiatief te nemen voor een ‘soft Brexit’ die de eenheid van Europa zo weinig mogelijk schaadt.

Aldus Jon Bloomfield, Honorary Research Fellow at the College of Social Sciences at Birmingham University.

Want, zegt hij:

[Trumps] official slogan is ‘Make America Great Again’ but the reality is that he intends to Make America Supreme Again. An effective EU with a Europeanised Germany at its heart is one of several obstacles standing in his way. A fragmented Europe of small nation states is his strategic goal. Farage and Brexit have paved the way; he hopes that Wilders, Le Pen and Grillo will follow.

Foto: Nikodemus Karlsson (cc)

Met de trein naar Helsinki

17 februari 2017 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - De Baltische landen kiezen voor grensoverschrijdend railvervoer volgens Europese standaarden. Een nieuwe stap in het afscheid van Rusland. En een voorbeeld voor de rest van Europa.

Estland, Letland en Litouwen hebben een overeenkomst gesloten voor Rail Baltica. Deze nieuwe spoorweg loopt van Warschau via Kaunas en Riga naar Tallinn en moet in 2025 gereed zijn. Het wordt een spoorweg volgens standaard Europese breedte. Het eerste deel van de Pools-Litouwse grens tot Kaunas is al klaar. Daar rijden voorlopig nog dieseltreinen. Op termijn wordt het hele traject geëlektrificeerd. De spoorweg moet een bijdrage leveren aan de integratie van de Baltische staten. Rail Baltic geeft de drie voormalige Sovjet-republieken ook een betere aansluiting met hun Europese partners. De EU levert een belangrijke financiële bijdrage aan het project.

De nieuwe, grensoverschrijdende treinverbinding doorbreekt het traag op gang komende Europese spoorwegbeleid. Nationale belangen remmen nog steeds de totstandkoming van een gemeenschappelijk Europees spoorwegnet. De trein raakt in de concurrentie met auto en vliegtuig steeds verder achterop. Landen willen ten op zichte van elkaar niets toegeven op het gebied van technische voorschriften, toezicht en veiligheid. Zelfs een gemeenschappelijk taalgebruik stuit op bezwaren. Maar aan de Oostzee hebben ze daar kennelijk geen boodschap aan.