Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Foto: Maarten (cc)

Over vrijheid en democratie

27 november 2018 , 14:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - En over ballonnen en symbolen….

De oproep van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff om demonstraties bij de intocht van Sinterklaas te verbieden is al door velen van de hand gewezen op zowel politieke als juridische gronden. Doorslaggevende kritiek op dit misplaatste populistische proefballonnetje: zo buig je in de praktijk voor de gewelddadige en racistische hooligans die in Eindhoven en elders voor overlast hebben gezorgd.

De partij voor vrijheid en democratie heeft het wel vaker moeilijk om de waarden waar zij voor zegt te staan in de praktijk te brengen. Dat bleek onlangs ook weer in de Amsterdamse Gemeenteraad waar VVD-raadslid Marianne Poot met haar CDA collega Boomsma vragen stelde over een anti-Israël demonstratie. De raadsleden stoorden zich met name aan het afspelen van een lied van rapper Ismo over een terroristische aanslag in Tel Aviv. Ismo is eerder veroordeeld voor haatzaaien tegen joden en homo’s. Niet zo’n gelukkige keuze dus van de de organisatoren van de demonstratie op de Dam op 4 november. Maar de vraag aan het college van B&W wat ze van de tekst vonden die daar ten gehore werd gebracht is natuurlijk aan de verkeerde partij gericht. Als zij menen dat Ismo met dit lied over de schreef gaat moeten zij een aanklacht indienen bij het OM.

Waan van de dag

Klimaatakkoord nog ver weg

25 november 2018 , 12:06 , door Jos van Dijk

Er komt dit jaar nog geen Nederlands Klimaatakkoord.

De onderhandelingen verlopen zo moeizaam dat naar alle waarschijnlijkheid een derde onderhandelingsronde in het voorjaar van 2019 nodig is. Dat zeggen diverse onderhandelaars tegen het FD (€)

Tientallen vertegenwoordigers van overheid, bedrijfsleven, vakbonden, brancheorganisaties en non-gouvernementele organisaties zoals actiegroepen onderhandelen sinds begin dit jaar aan zogeheten Klimaattafels over een Klimaatakkoord. Aanvankelijk zouden de handtekeningen eind dit jaar worden gezet, maar dat wordt niet gehaald. In december ligt er waarschijnlijk wel een ontwerpakkoord, maar dat vereist verdere uitwerking. ‘Er is dus een derde onderhandelingsronde nodig om tot een definitief akkoord te komen’, aldus een van de onderhandelaars.

Foto: Jeanne Menjoulet (cc)

Fransen hebben genoeg van Macron

23 november 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - De Franse president Emmanuel Macron beloofde bij zijn verkiezing te breken met de oude politiek. Zijn populariteit nadert inmiddels die van zijn onfortuinlijke voorganger Francois Hollande.

Als gastheer bij de plechtige herdenking van het einde van de Eerste Wereldoorlog was Emmanuel Macron vorige week zondag onder de Arc de Triomphe het middelpunt van een bijzonder gezelschap van alle wereldleiders van het moment, van Poetin tot Trump. Hij mocht een toespraak houden waarin hij zoals gewoonlijke grote woorden gebruikte. Maar in eigen land hebben ze na anderhalf jaar al schoon genoeg van hun president. Zaterdag lag het land plat door de demonstraties van honderdduizenden automobilisten die wegen blokkeerden uit protest tegen de verhoging van de brandstofprijzen. De wegblokkades houden nog steeds aan en hebben inmiddels twee doden en honderden gewonden gekost.

Het protest van de ‘gilets jaunes’, de ‘gele hesjes’, lijkt op de beweging van de „rode mutsjes”, bonnets rouges, die eind 2013 massaal mensen wist te mobiliseren tegen de toen ophanden zijnde invoering van een ecotaks voor het wegtransport. De tolpoortjes waren al geplaatst en het contract met de exploitant was al getekend toen de regering van François Hollande er toch van afzag. Dat kostte het land bijna een miljard euro. Voor Hollande was de draai politiek het begin van het einde, schrijft Peter Vermaas in de NRC. Misschien is dat de reden dat de huidige Franse regering nog niet wil wijken voor de demonstranten. Een andere overweging zou kunnen zijn dat Macron zijn opponent Marine Le Pen, die de brandstofprotesten met haar beweging Rassemblement National (RN) volop steunt, geen goedkoop succes gunt. Een gevalletje ‘uitstel van executie’?

Foto: Esther Vargas (cc)

Een twitterverbod voor Wilders?

13 november 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Het grondrecht op de vrijheid van meningsuiting is een van de meest bekende burgerrechten. Te pas en te onpas wordt het gebruikt als argument in allerlei maatschappelijke debatten. Ondanks het universele karakter van het recht staat de uitingsvrijheid bovenaan in het rijtje ‘Nederlandse’ waarden die we hoog moeten houden. Maar er heerst nog veel onbegrip over waar het bij dit grondrecht nu werkelijk om draait.

Twee weken geleden schreef ik over de medewerkers en studenten van de Universiteit van Amsterdam die een Canadese professor onder curatele wilden stellen. Met hun onhandige open brief miskenden ze de wederkerigheid van de uitingsvrijheid: ik tolereer uitingen ondanks de afkeer die ik voel en reken er op dat aan mij ook de ruimte gegund wordt om mijn standpunten naar buiten te brengen. En alleen de rechter bepaalt de grenzen.

Tolerantie was ook ver te zoeken bij de Friezen die vorig jaar de A7 blokkeerden om demonstranten tegen Zwarte Piet te verhinderen hun protest bij de intocht van Sinterklaas in Dokkum te laten horen. De ‘blokkeerfriezen’ kregen deze week taakstraffen opgelegd van 80 tot 240 uur. De rechtbank: ‘Het recht om te demonstreren is een grondrecht. Verdachten hebben het recht echter in eigen hand genomen. Eigenrichting kan in een democratische rechtsstaat niet worden getolereerd.’ Een van de actievoerders: ‘Als ze een straf opleggen is het om die linkse ratten in Den Haag tevreden te stellen.’

Foto: Martha de Jong-Lantink (cc)

Orthodox Oost-Europa verdeeld

9 november 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Kerk en staat zijn in de oosters-orthodoxe wereld nauwer verbonden dan in het westen. Het conflict tussen Rusland en Oekraïne kon dan ook niet zonder gevolgen blijven voor de kerkelijke organisatie.

Tot grote woede van het Kremlin tekenden president Porosjenko van Oekraïne en patriarch Bartholomeus van Constantinopel (Istanbul), leider van de oosters-orthodoxe kerk, vorige week zaterdag een overeenkomst die de weg vrijmaakt naar een onafhankelijke orthodoxe kerk in Oekraïne. De overeenkomst volgt op het besluit van de kerkelijke synode afgelopen maand waarmee de kerk in Oekraïne op historische gronden het recht werd gegund zich af te scheiden van de Russisch orthodoxe kerk. Dit besluit was voor patriarch Kirill, de geestelijk leider van de Russisch orthodoxen die nauwe banden heeft met het Kremlin, aanleiding de relatie met het Oecumenische patriarchaat van Constantinopel te verbreken. Daarmee was het eerste kerkschisma sinds 954, toen Constantinopel de banden met Rome verbrak, een feit. Het is een flinke tegenvaller voor president Poetin, die via kerkelijke relaties veel geïnvesteerd heeft in zijn populariteit in en buiten Rusland.

‘Ik ben er zeker van dat de onafhankelijkheid van de kerk in Oekraïne zal leiden tot de eenheid van alle gelovigen in het land’, zei Bartholomeus na de de ontmoeting met Porosjenko. Dat lijkt vooralsnog ijdele hoop. Volgens een opiniepeiling steunt een meerderheid van de gelovigen in Oekraïne de onafhankelijkheid. Maar er zijn ook nog genoeg tegenstanders. De verdeeldheid heeft al geleid tot een strijd om het gebruik van de kerk. De orthodoxe kerk is bovendien, behalve een spirituele gemeenschap, ook een commerciële onderneming: met onroerend goed (kerken, kloosters, landerijen) en bedrijven (hotels, sanatoria, banken, fabriekjes). Veel kerkelijke bezittingen in Oekraïne zijn in handen van het Moskouse patriarchaat. Een gevecht om macht en geld ligt in het verschiet.

Waan van de dag

Europese rechter: Nederlands natuurbeleid zwaar onvoldoende

7 november 2018 , 13:51 , door Jos van Dijk

Het Europese Hof in Luxemburg heeft vandaag het Nederlandse natuurvergunningenbeleid van tafel geveegd.

De uitspraak betekent dat duizenden natuurvergunningen voor bedrijfsuitbreidingen die sinds 2015 zijn verleend nooit hadden mogen worden afgegeven. Concreet gaat het om bedrijfsuitbreidingen van veehouderijen, diverse kolencentrales en biomassa-installaties. Ook het tracébesluit voor uitbreiding van de Ring Utrecht (A27) met de bijbehorende bedreiging van Amelisweerd is hiermee op losse schroeven komen te staan.

De rechtszaak is terecht gekomen bij het Europese Hof via de Raad van State. De rechtszaak is bij de Raad van State aangespannen door coöperatie Mobilisation for the Environment en vereniging Leefmilieu, in samenwerking met stichting Behoud de Peel. De Europese rechter is het met de drie organisaties eens dat de ambitie voor natuurbehoud in het vergunningenprogramma onacceptabel laag is, en dat de beloofde positieve effecten van de natuurherstelmaatregelen nog veel te onzeker zijn. Het is aan de Raad van State om deze uitspraak te vertalen naar een groot aantal rechtszaken die aangespannen zijn op -zoals nu blijkt- onterecht verleende vergunningen voor bedrijfsuitbreiding. Tegen een uitspreek van het Europese Hof is geen beroep mogelijk. De overheid moet nu aan de slag.

Waan van de dag

Oekraïense anti-corruptie activiste overleden na aanval met zwavelzuur

5 november 2018 , 20:27 , door Jos van Dijk

In veel steden in Oekraïne gaan nu mensen de straat op om te demonstreren naar aanleiding van de dood van Katerina Handzjoek.

Deze 33-jarige activiste, die corruptie aan de kaak stelde, lag drie maanden in het ziekenhuis na te zijn overgoten met een bijtend zuur.

Vijf jaar geleden begon in Kiev de Maidan-revolte tegen de grootschalige corruptie in het land en tegen de macht van de oligarchen. De opstand leidde uiteindelijk tot het aftreden van president Janoekovitsj. Onder de nieuwe president Porosjenko is er niets gedaan om een eind aan te maken aan de nog steeds heersende corruptie.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rana Ayyub wint Free Press Award

4 november 2018 , 11:00 , door Jos van Dijk

VERSLAG - Minister Stef Blok heeft vrijdag in het Vredespaleis in Den Haag de Free Press Award voor de moedigste en meest vasthoudende journalist van het afgelopen jaar uitgereikt aan de Indiase journaliste Rana Ayyub (Foto v.l.n.r. Stef Blok, Rana Ayyub en moderator Aldith Hunkar).

Rana Ayyub heeft zich onderscheiden door haar moed en vasthoudendheid. Ze onthulde de betrokkenheid van de regering-Modi bij buitengerechtelijke moorden die werden gepleegd op protesterende moslims. Sinds het verschijnen van haar boek over deze zaak wordt Rana via social media, haar telefoon en email continue met de dood en verkrachting bedreigd.

De Nigeriaan Kemi Busari kreeg de Newcomer of the Year-Hans Verploeg Award. Busari (22), ging undercover en onthulde fraude en afpersing bij het uitgeven van paspoorten. Zijn publicaties leidden tot een verbod op contante betaling bij de uitgifte van paspoorten.

De Nederlandse radiomakers Mijke van Wijk en Mirjam van Biemen wonnen de Best Report Award met hun documentaire over de Nederlander Tim Boekhout van Solinge die in het Braziliaanse Amazonegebied strijdt voor behoud van het tropische regenwoud.

Speciale gasten op de bijeenkomst in het Vredespaleis waren Paul Caruana Galizia uit Malta, zoon van een vorig jaar bij een bomaanslag omgekomen journaliste, en Martin Turcek uit Slowakije, collega van Ján Kuciak die in februari met zijn vriendin Martina Kušnírová in koelen bloede werd vermoord. De Nederlandse journalisten Jeroen Akkermand (RTL) en Paul Vugts (Het Parool) kwamen ook aan het woord.

Foto: Ministero Difesa (cc)

Italiaanse Vijfsterrenbeweging maakt beloftes niet waar

2 november 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - De nieuwe Italiaanse regering van Lega en de Vijfsterrenbeweging vertoont nu al trekjes van de oude politiek.

Het was vooral een belofte van de Vijfsterrenbeweging (M5Stelle): alles moet anders. Ze werden bij de verkiezingen begin dit jaar de grootste met 33% van de stemmen, maar konden alleen regeren in een coalitie met de rechtse Lega, die 17% van de kiezers achter zich kreeg. Er kwam een regering met vicepremiers van elk van beide partijen en een onafhankelijke premier, Giuseppe Conte. Inmiddels lijkt vice-premier Matteo Salvini van Lega (foto) het een stuk beter te doen dan zijn collega Luigi Di Maio van de Vijfsterrenbeweging. Salvini wint het niet alleen van Di Maio in populariteit (58% tegen 51%). De opiniepeilingen laten bijna een verdubbeling van de aanhang zien voor de Lega (31%) tegen een verlies voor de Vijfsterrenbeweging (27%).

Di Maio heeft het moeilijk en het rommelt in zijn beweging. Een van de verkiezingsbeloftes was sluiting van een extreem vervuilend bedrijf, Ilva. Di Maio hield het open. Twijfels over het nieuwe gaspijplijnproject TAP van de kant van milieuminister Sergio Costa (M5Stelle) zijn overruled door premier Conte . Tot grote woede van de tegenstanders in Puglia die zich verzetten tegen de aanlanding van de gaspijplijn uit vrees voor schade aan de natuur en het teruglopen van het toerisme. De steun van M5Stelle voor de regio werd ook ingegeven door de wens een einde te maken aan het gebruik van fossiele brandstoffen. Maar het TAP-project, dat gas uit Azerbeidzjan naar Europa moet vervoeren, is al in een te vergevorderd stadium om het nog te stoppen, volgens premier Conte. Het is bovendien van groot belang voor de gehele EU, als alternatief voor de gastoevoer uit Rusland via de Nord Stream pijplijn door de Oostzee.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

“Een referendum over het eindresultaat van de Brexit onderhandelingen is niet ondemocratisch”

30 oktober 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

Honderdduizenden demonstranten trok de anti-Brexit betoging in Londen zaterdag 20 oktober. Een van de eisen: een nieuw referendum. De reactie van het conservatieve pro-brexit parlementslid Jacob Rees-Mogg: ‘we have already had a People’s vote’

Een van de demonstranten, de student Jude Wilkinson geeft hem van repliek:

We haven’t. When the public voted, they did not know what the actual deal would look like, so to imply that they’ve endorsed any deal irrespective of its merits is ludicrous. To use the analogy of a protestor on BBC News, if you were engaged to someone and they turned out to be a psychopath just before the wedding, you would be well within your rights to cancel the whole affair.

It is deeply frustrating that the response to any form of democratic engagement is simply a dogmatic insistence that ‘the people have spoken’. As a young person today, it is maddening to have everything that I care so deeply about trampled by those who have a jihadist certainty of the merits of their own post-Brexit utopia.

The Tory right are like the Oliphaunts in Lord of the Rings – ancient, blundering creatures, impervious to nuance or compromise. And they are trampling us all in their wake.

Foto: Liam Lysaght (cc)

Ierland stemt over afschaffing verbod op godslastering

26 oktober 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Ierland kiest vandaag een nieuwe president. De kiezers mogen tevens hun oordeel geven over het voorstel om godslastering uit de strafwet te halen.

Het Ierse verbod op godslastering dat in de grondwet van 1937 is vastgelegd sloeg aanvankelijk alleen op de christelijke religie. Omdat dit niet in overeenstemming was met het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel is in 2009 een meer neutrale formulering aangenomen. De wet verbiedt de uiting van “grove beledigingen of belediging van zaken die door een religie als heilig worden beschouwd, waardoor verontwaardiging wordt veroorzaakt door een aanzienlijk aantal aanhangers van die religie”. In Europa bestaat elders ook nog steeds in een of andere vorm een verbod op godslastering, zoals in Duitsland, Oostenrijk, Finland, Spanje en Italië.

Vanwege de grondwettelijke vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van godsdienst bleef in Ierland een apart artikel dat godslastering verbiedt omstreden. In de afgelopen jaren is er slechts een keer sprake geweest van toepassing van het nieuwe wetsartikel. Dat was vanwege een klacht tegen de Engelse komiek Stephen Fry. Hem werd in een interview op de Ierse televisie gevraagd wat hij tegen God zou zeggen aan de hemelpoort. ‘Als God zou bestaan’, zou hij hem flink de les lezen, zei Fry:

Foto: Renaud Camus (cc)

Wij zijn ons

24 oktober 2018 , 08:00 , door Jos van Dijk

RECENSIE - Hoog tijd voor een beetje sociologische verbeeldingskracht.

Toen ik lang geleden aan de studie sociologie begon was de collegezaal bijna te klein. Sociologie was een van de populairste vakken in de jaren zestig en zeventig, de jaren van de dringend noodzakelijke maatschappijverandering, van de maakbaarheid, van de gelijkheid van kansen en van de torenhoge verwachtingen ten aanzien van de verzorgingsstaat. De universiteiten scheidden massa’s doctorandussen af die onmiddellijk geplaatst konden worden in de uitdijende ministeries voor welzijn, volksgezondheid, onderwijs en huisvesting. In de loop van de tijd ben ik de band met het vak en de vakgenoten wat kwijtgeraakt. Ik begreep wel dat ik het hoogtepunt had meegemaakt en dat het in de jaren tachtig snel bergafwaarts ging met de populariteit van de sociologie.

Dat de liefde niet geheel verdwenen is merkte ik bij het lezen van een alleraardigst boekje van Mark van Ostaijen (1984), een socioloog van een geheel nieuwe generatie, verbonden aan de Universiteit Tilburg en ook publicerend in landelijke dagbladen. Wij zijn ons; een kleine sociologie van grote denkers is een zeer publieksvriendelijk boek dat in deze tijd van ‘polarisatie, segregatie en individualisering’ aandacht vraagt voor de sociale kanten van ons gedrag. Van Ostaijen ergert zich aan de bovenmatige aandacht in de laatste jaren voor biologie en neurowetenschappen als eenzijdige verklaringsgronden voor menselijk gedrag. Wij zijn veel meer dan ons brein. ‘Wie we zijn en wat we doen kan beter begrepen worden als sociaal gedrag dan als individuele handeling.’ Het is tijd dat het eens klip en klaar gezegd wordt.