Jona Lendering, auteur op Sargasso

Closing Time | History Teachers

11 juni 2021 , 21:00 , door Jona Lendering

Laten we eerlijk zijn: het is eigenlijk wat slap om een bekende melodie te gebruiken voor een didactisch verantwoord liedje. Maar omdat het vandaag 2343 jaar geleden is dat Alexander de Grote in Babylon overleed, geef ik u de History Teachers, die grossieren in dit soort liedjes. Het origineel is van The Knack en stukken beter.

De History Teachers zelf zijn wel eens meer in vorm geweest, zoals toen ze zongen over Nefertite, in hun liedje over de Griekse filosofen, toen ze de Mahabharata onherstelbaar verbeterden, in hun gladiatorenballade, toen ze Constantijn de Grote onder handen namen, in hun liedjes over Karel de Grote en Jeanne d’Arc en vooral in hun hilarische Viva Roma V.

Foto: Bob Leckridge (cc)

De ondergang van de geesteswetenschappen

2 juni 2021 , 08:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Ach ja, de geesteswetenschappen. Deze week is het de Martin-Luther-universiteit in Halle-Wittenberg en dit keer zijn het classici wier instituut wordt bedreigd. Twee weken geleden waren de archeologen in Sheffield de pineut. Er is een petitie hier en er is een petitie daar. U moet ze maar even tekenen, als u denkt dat het nog zin heeft.

Die laatste acht woorden zijn insinuerend. Natuurlijk heeft het wél zin er wat van te zeggen als universiteiten iets waardevols mollen. Dat ik die acht woorden toevoeg, is echter om diezelfde reden. Het is zinvol te noteren dat het geen verrassing is. Een jaar of zes geleden documenteerde ik in een stukje “Ex oriente nox” hoe het traditionele onbegrip voor de humaniora steeds vaker overging in sloop.

Ik had niet de verwachting of hoop dat het iets zou uithalen. De geesteswetenschappen zijn te verdeeld om nog gered te worden. Illustratief is dat maar weinig classici de petitie over archeologie in Sheffield onder de aandacht brachten en dat weinig archeologen de petitie voor de classici in Halle-Wittenberg delen. Zo gaat het altijd in de geesteswetenschappen. Wie wordt bedreigd, kan alleen terugvallen op zijn allernaaste collega’s. Ook in Nederland. Toen de Vrije Universiteit de studierichting Nederlands ophief, maakten vooral de neerlandici reuring. Ze hadden meer bijval verdiend van andere geesteswetenschappers.

Foto: (deze foto alleen gebruiken voor de recensie) copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Qassem Soleimani en de oorlogen van Iran

16 mei 2021 , 12:00 , door Jona Lendering

RECENSIE - Arash Azizi’s boek The Shadow Commander heet een biografie te zijn van Qassem Soleimani, de in januari 2020 door een Amerikaanse drone gedode commandant van de Iraanse Quds-brigade. Het is echter geen biografie. Hoewel we wel iets horen over zijn jeugd in Kerman en vernemen dat hij, anders dan valt te lezen in ’s mans officiële biografie, geen zwarte band haalde in karate, is het boek arm aan persoonlijke details. Pas op een van de laatste pagina’s verneemt de lezer dat Soleimani getrouwd was, een dochter had en woonde in een van de noordelijke wijken van Teheran. Het boek gaat in feite over Irans buitenlandse politiek.

Buitenlands interventies

Simpel gezegd: de islamitische republiek heeft bovengemiddeld veel invloed in Libanon (via Hezbollah), Syrië (waar het Assad in het zadel houdt), Iraq (waar het diverse milities steunt) en Jemen (waar het een Stellvertreterkrieg voert met Saoedi-Arabië). De raketten die Hamas afschiet op Israël zijn van Iraans ontwerp. Bij dit alles was Soleimani een sleutelfiguur. Hij en niet Assad overtuigde Poetin te interveniëren in Syrië. Hij was het die opdracht gaf tot de moord op oud-president Saleh van Jemen. En hij lijkt Assad te hebben gesuggereerd vatbommen te gebruiken tegen zijn eigen burgers.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

De ongrijpbare David Bowie

7 mei 2021 , 12:00 , door Jona Lendering

RECENSIE - In een wat overmoedige bui kocht ik Bowie. De getekende biografie, van Michael Allred en Steve Horton, ingekleurd door Laura Allred. Als de kop die ik dit stukje meegeef de indruk wekt dat het drietal Bowie presenteert als ongrijpbaar genie dat zijn fans steeds een stap vóór was, dan vrees ik dat ik u moet teleurstellen. Ze hebben überhaupt geen grip. Misschien is dat een compliment aan Bowie, dat hij zelfs na zijn dood iedereen te slim af is, maar uiteindelijk is dit boek geen bevredigende lectuur.

Vertaling

Het komt misschien ook doordat ik in mijn haast de Nederlandse vertaling had gekocht. Die is op zich prima – laat daarover geen misverstand bestaan – maar schept ook afstand tot een wereld die u nu eenmaal kent in het Engels. U moet op Mars hebben geleefd als u niet weet hoe de woorden

Van alle shows die we tot nu toe hebben gespeeld zal deze ons het langste bijblijven omdat het niet alleen de laatste van de tour is…

eigenlijk hebben geklonken en als u niet weet wat erop volgde. P. Moretti laat die oplawaai gelukkig onvertaald, maar in feite is het omzetten in het Nederlands, hoe respectabel ook, een obstakel. U kent Bowie, u kent zijn universum, u kent het in het Engels.

Foto: © Sargasso logo Quack?!

Woede op zoek naar een aanleiding

1 mei 2021 , 12:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Een kennis die ik al maanden niet in het echt heb gezien, gaf onlangs op de sociale media aan blij te zijn weer naar kantoor te kunnen en collega’s te kunnen zien. Eindelijk was er voor hem uitzicht.

Ik dacht: “heb je soms het empathische vermogen van een pinda?” En ik dacht ook: “je bent al die tijd doorbetaald, je kon je werk blijven doen, je hebt geen inkomen hoeven inleveren – was het nu teveel gevraagd je blijdschap iets te temperen, rekening te houden met de mensen die niet zijn gevaccineerd, te denken aan degenen die de klappen hebben opgevangen?” Ik werd onredelijk kwaad.

Of beter: ongericht kwaad. Het beleid rond de corona heeft me verschillende redenen gegeven om boos te zijn maar ik heb me lang weten te onttrekken aan de negativiteit. Toen iemand me echter onder de neus wreef dat voor hem alles al normaliseerde, trok ik het even niet. De opgehoopte ergernis had een doel gevonden om zich op te richten.

Pseudowetenschap

Dit is, volgens mij, een reden waarom mensen pseudowetenschap omhelzen. Ze weten heus wel beter maar hun woede zoekt naar een aanleiding. Men voelt zich miskend, bijt op een punt waar het kan en toont zo dat men bestaat. Om die reden zijn de beeldspraken ook zo heftig. Mensen weten heus wel dat vaccinatie geen holocaust is en dat het misplaatst is Jesse Klaver dood te wensen, maar met zulke hyperbolen bewijst men dat men er is.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Wat Hugo de Jonge niet snapt

18 april 2021 , 12:00 , door Jona Lendering

ANALYSE - Het is misschien wel de klassiekste van alle fouten die de voorzitter van een vergadering kan maken: overleggen over de onderwerpen waar iedereen van heeft gehoord en waar iedereen iets van denkt te weten. In plaats van vergaderen over de belangrijkste onderwerpen.

Anders gezegd: bij vergaderingen moet het belangrijke nogal eens wijken voor het bekende. Als u het na wil lezen kunt u terecht in het korte artikel van B.J. Puvathingal en D.A. Hantula, “Revisiting the Psychology of Intelligence Analysis: From Rational Actors to Adaptive Thinkers” in: American Psychologist 67/3 (2011/2012).

Daarmee heb ik eigenlijk alles al gezegd wat de titel van dit stukje belooft. Minister Hugo de Jonge leest het avondblad, kijkt naar het nieuws, gaat naar bed met Met Het Oog Op Morgen en zal ongetwijfeld elke ochtend beginnen met de knipselkrant die zijn ambtenaren voor hem hebben voorbereid. Hij doet zijn best geïnformeerd te zijn en reageert op zaken die in het nieuws komen.

Zoals demonstranten op het Amsterdamse Museumplein. Zoals jongvolwassenen die aangeven mentaal overbelast te zijn. Zoals vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Zoals onderzoekers die zeldzame bijwerkingen ontdekken bij vaccins. En De Jonge reageert naar eer en geweten en met compassie: hij moet iets voor de mensen doen. Stoppen met vaccinatie tot we zeker weten dat AstraZenica en Janssen veilig zijn. En snel iets leuks organiseren voor de jongvolwassenen, om de demonstranten de wind uit de zeilen te nemen en te verhinderen dat het bedrijfsleven nog meer klappen krijgt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Closing Time | ABBA

5 april 2021 , 21:00 , door Jona Lendering

Welbeschouwd is het nogal smakeloos de veldslag bij Waterloo – 40.000 doden – te gebruiken als metafoor voor een vrouw die overgeeft zich aan een nieuwe geliefde. Maar “the history books on the shelf” spreken duidelijke taal: ABBA won er het songfestival mee, op 6 april 1974, morgen zevenenveertig jaar geleden.

Closing Time | Foo Fighters (sort of)

25 maart 2021 , 21:00 , door Jona Lendering

VIDEO - Italië en rock, het is een ongelukkige combinatie. Dat ligt niet aan de Italianen, die er ook niets aan kunnen doen dat hun taal zoveel klinkers heeft. Wat ze ook proberen, het zal altijd klinken als opera.

Dat wil niet zeggen dat er iets verkeerd gaat als duizend muzikanten, la più grande rock band del mondo, op een veld in Cesena besluiten ‘Learning to fly’ van de Foo Fighters te spelen. Het is aanstekelijk vrolijk, en het zal je niet snel gebeuren dat je in vogelvluchtperspectief tweehonderd drummers tegelijk ziet. Het is alweer zes jaar oud maar het swingt als een trein.

Closing Time | Iggy Pop

17 maart 2021 , 21:00 , door Jona Lendering

De verkiezingen zijn voorbij en er zijn kiezers die vandaag hun stem hebben uitgebracht op iemand met evident nationaalsocialistische opvattingen. Je zult maar met met zo’n kiezer getrouwd zijn. De heer Pop kan ervan meepraten.

Quack?! | Educatieve almachtsfantasieën

18 februari 2021 , 16:00 , door Jona Lendering

ANALYSE - Als een kandidaat-Kamerlid, Sidney Smeets van D66, je vraagt wat een volgend kabinet zou kunnen doen op het gebied van onderwijs, cultuur en wetenschap, dan probeer je een antwoord te geven. Hier dus wat almachtsfantasieën – wat zou ik doen als ik een regeerakkoord zou schrijven?

Om te beginnen: erkennen dat er een probleem is en dat dit een algemeen maatschappelijk probleem is. Er zijn talloze organisaties die wijzen op allerlei belangrijke kwesties, maar de kern van de zaak is onderschatting van het belang van kennis. Dit uit zich op allerlei manieren. Het kan gaan om talkshows die pseudowetenschappers ongestoord laten kletsen, het kan gaan om het gemak waarmee het kabinet bepaalt dat de musea twee weken dicht moeten, het kan gaan om universiteiten die hun inzichten verbergen achter betaalmuren, het kan gaan om een minister-president die geen sociologische verklaringen wil horen voor iets dat nou net een sociologisch vraagstuk is.

Minachting voor kennis is de kern van de zaak. Als een kabinet dat erkent, kan het maatregelen nemen.

Samenhangend beleid

Maatregel 1A: doop het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap om tot “ministerie van kennis en toekomst”. Dat oogt als kosmetische verandering, maar je toont zo dat kennis geen ergerlijke kostenpost is maar een renderende investering.

Quack?! Bad information drives out good

3 februari 2021 , 08:00 , door Jona Lendering

ACHTERGROND, BRIEF - Beste Marcel,

In onze reeks over de vraag hoe de media – Sargasso incluis – moeten opereren in dat wonderlijke grijze gebied tussen snoeiharde pseudowetenschap via desinformatie en misinformatie tot de welwillende verspreiding van verouderde inzichten, hebben we een aspect nog niet behandeld dat misschien relevant is. Het mechanisme waarmee bad information drives out good. Ik zal het illustreren met een voorbeeld uit mijn eigen praktijk. Zoals je weet leg ik de culturen uit van de Romeinen, Grieken, Joden, Babyloniërs en Egyptenaren.

Ouwe meuk

Dat is ouwe meuk, zou je denken, waar je je geen buil aan kunt vallen. Helaas zijn er grote groepen mensen voor wie de Oudheid nog altijd actualiteit bezit . Zij kunnen hels worden om sommige wetenschappelijke conclusies. Denk aan Armeens erfgoed in Turkije, denk aan de etniciteit van de oude Macedoniërs, denk aan de Tempelberg. Of denk aan de afrocentristen die claimen dat de oude Egyptenaren zwart waren en dat de Grieken de zwarte erfenis hebben gestolen. Sargasso’s Daan Nijssen schreef er eens over.

Uit eigen land is er een anekdote over een archeoloog die een nare nasmaak overhield aan een avond in Leeuwarden, waar hij had verteld dat de huidige Friezen zich weliswaar associëren met de antieke Frisii, maar dat er geen sprake is van continuïteit. Als een wetenschapper ooit de verspreiding van misinformatie wil onderzoeken, heeft hij met de oudheidkunde de perfecte proefopstelling.

Foto: Verloren Oudheid

Het wereldrijk van het Tweestromenland

26 januari 2021 , 08:00 , door Jona Lendering

INTERVIEW - Vandaag verschijnt het boek Het wereldrijk van het Tweestromenland van Daan Nijssen. Het is een geschiedenis van het antieke Nabije Oosten, een thema dat enerzijds belangrijk en boeiend is, maar anderzijds lastig. Veel van die namen, plaatsen en volken zijn ons immers vreemd. Nijssen, die online al publiceerde op zijn eigen blog en op Sargasso en die dus weet wat hij doet, heeft het kunststukje toch geflikt: een leesbaar boek over een van de grootste oude beschavingen.

Als de gezondheidssituatie beter was geweest, zou er vandaag een presentatie zijn geweest in het Rijksmuseum van Oudheden, maar zo heeft het niet mogen zijn. Het alternatief is per livestream; u leest er hier meer over en kunt zich daar aanmelden. Per e-mail heb ik hem geïnterviewd.

Je hebt een boek geschreven over het Midden-Oosten in de eerste helft van het eerste millennium v. Chr. Wat maakt deze periode zo interessant?

In de periode waarover ik schrijf verenigden de koninkrijken Assyrië, Babylonië en Perzië grote delen van het Midden-Oosten onder hun heerschappij. Waar het Midden-Oosten in het begin van deze periode nog een lappendeken was van onderling strijdende koninkrijken, stadstaten en stammen, was het aan het einde van deze periode omgevormd tot een politieke eenheid onder leiding van één grootkoning.