“Investering in onderzoeksjournalistiek, óók op parlementaire redacties, is dan ook meer dan ooit nodig. Natuurlijk moet er gepost worden voor de deuren van de formatie. Dat is noodzakelijke verslaggeving. Maar hoeveel van die journalisten hadden onderwijl iets kunnen uitzoeken”
Aldus Joost Oranje bij zijn toespraak bij het ontvangen van de Anne Vondelingprijs voor politiek journalistiek.
Zijn betoog ging over de erbarmelijke manier waarop de pers en politiek veel te laat aan de gang gegaan zijn met de waarheidsvinding rondom de oorlog in Irak.
Eerst twee punten over de quote zelf. Ja, dat zou beter zijn, die tijd nuttig besteden. Maar nee, volgens mij is “posten voor deuren van de formatie” geen “noodzakelijke verslaggeving”. Dat is hijgjournalistiek. Levert niets op, maakt iedereen onrustig en kost alleen maar tijd en geld.
Dan over zijn betoog. Het heeft een enorme blinde vlek. Het gaat er vanuit dat alleen pers en politiek bezig zouden zijn met de waarheidsvinding. En als iets duidelijk maakt dat dit niet langer het geval is, is het wel de Irak oorlog. De waarheid omtrent de meest duistere zaken rondom die oorlog in Irak was al te vinden op veel plaatsen op het internet. Niet als complotverhalen, maar als gedegen onderbouwde onderzoeken. Alleen, wanneer noch de “officiële” pers noch de politiek daar notie van neemt, ziet helaas maar een beperkt deel van de mensheid het.
Nu kan je zorgen dat de officiële pers zich gaat verbeteren (if ever), of je kan mensen opvoeden en zeggen dat ze toch vooral zelf op zoek moeten gaan naar de waarheid. Maar dat zal je een journalist niet snel horen roepen.
Reacties (20)
Op eigen weblog schrijf ik dit jaar een serie over de merkwaardige eigenschappen van de nieuwsmedia. Daarin ga ik uitgebreid in op het vele dat deze media claimen te brengen, en het weinige dat ze in werkelijkheid produceren.
Punt is alleen dat elke weblogger die over de wereld schrijft, al gauw ontdekt dat kranten of opiniebladen slechts flinters tonen, van wat er werkelijk speelt.
Maar, wie is zo gemotiveerd om dan zelf zaken uit te zoeken?
En, ik ben al sinds de jaren negentig bezig media-educatie in Nederland vorm te laten krijgen. Maar de pogingen om mensen te leren nadenken over wat de media ze aanbiedt, sneeuwen altijd onder door wat dan maar even belangrijk wordt gevinden.
Dus is media-educatie het ene moment de computer leren aanzetten, en tegenwoordig weer iets van kinderen waarschuwen voor wat er mis kan gaan op MSN, of Hyves/Facebook.
Ik heb een vriend die toch vooral zelf op zoek is gegaan naar de waarheid.
Sindsdien krijg ik een onophoudelijke stroom mails van hem over chemtrails, Bilderberg, 911-inside jobs en ufo’s.
@ijsbrand: dat geldt niet alleen voor webloggers. Ik heb een tijdje wat ‘vakliteratuur’ gelezen (medisch contact, tvz, etc.), en na een tijdje merk je dan dat een weerslag van de inhoudelijke discussies daar staat, en dat de ‘grote media’ eigenlijk alleen verhakselde persberichten printen (van ministeries en lobbygroepen). Originele content is 10-20%, en minstens de helft daarvan is echt bar slecht (omdat het niet kritisch kijkt naar die persberichten). Je kunt dat o.a. merken omdat ze de ene keer ‘dit’ zeggen, en de andere keer ‘dat’ (waarbij ‘dit’ en ‘dat’ elkaar zo goed als uitsluiten). D’r zit geen visie achter die stukkies.
En ergens vind ik dat wel een beetje treurig. Want heel veel van die dingen zijn echt niet zo moeilijk; na een paar maanden moet iemand met een VWO-opleiding echt wel in staat zijn om het nederlandse zorgstelsel met al z’n ins en outs te beschrijven. Of een overzicht te geven van de belangrijkste motivaties achter het nederlandse landbouwbeleid. Zelfs als je je verschuilt achter het excuus ‘jamaar ik heb het druk want ik moet slechte stukjes schrijven voor een deadline’. Na 2 maanden slechte stukjes heb je het hele terrein wel zo’n beetje gehad, en moet je wel kunnen zeggen waar de ‘known unknowns’ liggen.
Waar de ‘officiële’ pers maar moeilijk aan kan wennen is dat informatie via de interwebs vrijelijk beschikbaar is. Daardoor kan de ‘officiële pers’ niet langer ‘de waarheid’ dicteren door te selecteren uit het informatieaanbod. Iedereen die dat wil gaat op zoek naar zijn of haar eigen waarheid.
Overigens vind ik Irak niet het meest krachtige voorbeeld van de macht van internet. Climate Gate heeft veel nadrukkelijker de overheid en de ‘officiële’ pers in hun hemdje gezet.
Helaas gaat het ook om geld verdienen in veel media, en is de tijd/ruimte beperkt. Dus kan een journalist, als hij dat al zou willen, nog maar met moeite een serie stukken in de krant of een uitgebreide reportage voor de radio/tv maken, aangezien de journalist zelf veel geld kost, de kolommen in de krant danwel blokken op de radio/tv geld kosten, waarbij een eindredacteur dan toch een afweging moet maken in hoeverre zijn publiek geinteresseerd is in een verdere verdieping op een onderwerp.
Persoonlijk zou ik ook graag uiteraard een krant zien die zich niet beperkt tot het beschrijven van proefballonnetjes en titelpagina’s van rapporten, maar ja dat is vast te veel gevraagd.
Climate Gate heeft veel nadrukkelijker de overheid en de ‘officiële’ pers in hun hemdje gezet.
Je bedoelt dat de officiele pers en de overheid makkelijk te manipuleren zijn als je maar hard genoeg brult? Klopt.
Ik verwijs, beste Gronk, beste IJsbrand, beste Anton, en ook beste Steeph, toch nog maar even naar mijn #2. Journalistiek is een vak, en tevens een vrij beroep. Iemand die een door de ambassade van Canada betaald reisje naar dat land maakt en daar stukkies over gaat schrijven in de Telegraaf (en dit gebeurt), kan door niemand de titel journalist worden ontzegd.
Er is veel poep, maar verwar ‘media’ niet met journalistiek, verwar journalistiek niet met verslaggeving en verwar verslaggeving niet met ‘de waarheid’.
Ondertussen lijken jullie (oh jeej) te lui om onjo.nl, argos of nrc te volgen. En dan heb ik het alleen nog over NL. Het ís er wel, onderzoeksjournalistiek, maar je moet er even je best voor doen/ voor betalen. Het is net de echte wereld…
@7
Betalen?
Ben je nou helemaal betoeterd!
@6 Betalen? Het is maar welk business model je kiest. Een abo is wel een heel vreemde voorwaarde om wel of geen vakwerk te leveren. Om even in de klimaatsfeer te blijven Climategate.nl en WUWT bedrijven heel wat kritischer onderzoeksjournalistiek dan de, vaak ook nog van straatwegen gesponsorde, ‘officiële pers’. Die komt niet veel verder dan de brei die het IPCC afscheid als ‘de waarheid’ door te sluizen.
@bjel: Misschien had ik iets nadrukkelijker “mainstream” journalisten moeten noemen. En daar hoort NRC ook bij. Die waren voor en rond de irakoorlog nauwelijks bezig met het echte verhaal.
En er waren veel niet-journalistieke bronnen die wel degelijk informatie naar boven haalden die anderen liever negeerden.
Natuurlijk waren er ook goede journalistieke bronnen buiten NL die echt werk van de zaak maakten. Dat persbureau in de VS dat later opgeslokt is en waarvan ik de naam steeds vergeet bijvoorbeeld.
Beste bjel: je kunt ook zonder in alufoliehoedjegeraaskal te vervallen uitleggen wat de consequenties zijn van wetswijzigingen, waarom een suggestie van een politicus onzin is gezien de cijfers, of wat actuele ontwikkelingen zijn. Kijk maar eens naar wat postings op sargasso.
Vroeger heetten dat soort artikelen ‘achtergrond’, maar het wordt nu ook wel onder het kopje ‘onderzoeksjournalistiek’ gezet. Prima. Het punt blijft dat iedereen met een redelijke opleiding, een dosis gezond verstand en de nodige motivatie in staat kan zijn om een gedegen artikel te schrijven. Journalisten hebben geen bijzondere vaardigheid waardoor alleen zij in staat zijn om dat te doen.
Ja, Gronk, daar trap je me precies op m’n tenen, met de bijzondere vaardigheden. Maar daar vroeg ik om.
Sargasso doet iets bijzonders, voor zo ver ik weet zonder sponsoring (terwijl ik dit typ staat hier naast vrolijk een advertentie van het Bureau voor Toerisme van Portugal, ik zal Steeph goed in de gaten houden op positieve berichtgeving over zaken van Iberische aard). Maar mijn punt is dat je werkelijk niet kan verwachten dat gezond verstand en motivatie voldoende is om een gedegen artikel te schrijven. Ik ken je achtergrond niet, Gronk, maar het is zoiets als roepen ‘ach hoe moeilijk kan het zijn, een auto onderhouden…’.
Het is wél een vak en het is iets wat je kan leren en dus durf ik ook te beweren dat er wel degelijk bijzondere vaardigheden voor nodig zijn. Als je het goed wil doen.
Wat bijvoorbeeld heel lastig is, is om te weten of je bron goed is. Op internet is dat nog eens extra ingewikkeld. Daar is de sportredactie van het AD afgelopen week nog ’s achter gekomen.
En vervolgens is iets pas echt nieuws en wereldschokkend als je een verantwoordelijke op de knieën krijgt. Meneer, mevrouw, u heeft destijds dit besloten en dat gezegd, maar het klopt niet, kijkt u maar eens wat wij gevonden hebben.. En dat meneer of mevrouw daarna in de microfoon niet anders kan dan toegeven dat het zo is… dán heb je nieuws, dan heb je de waarheid pas echt gevonden. En dat is moeilijker dan je denkt hoor, om ‘ze’ schaakmat te krijgen.
Argos (van staatswege gesponsord) was er vroeg bij wat Irak betreft. En Srebrenica. En noem maar op. Dat was heel knap werk. En werk is het.
nouja, de vaardigheden in het doen van onderzoek en het helder en bondig formuleren worden aangeleerd … en ja, onderzoek doen kost meer tijd en inzet dan schrijven … de resultaten van onderzoek zijn belangrijk en een low priority bezigheid en een woud van spokesmen (10 per journalist) – ja het is werk en een rol
@bjel: misschien moet je m’n reactie in #3 nog eens overlezen. Want heel veel kranten komen niet met ‘eigen bronnen’ die schaakmat moeten worden gezet. Negen van de tien keer herformuleren ze braaf een persberichtje, waarvan ze de helft niet begrijpen.
En als ze al eens de moeite nemen om navraag te doen (en dan komen ze bij een van m’n collega’s aan de lijn te hangen), dan sta je ze braaf te woord, en terwijl je ze aan de lijn hebt merk je al dat ze niets begrijpen van je uitleg en in plaats daarvan hun eigen verhaal aan het doorstampen zijn.
Ik weet niet of je een journalist bent, maar zo ja, dan mag je gvd wel eens van je hoge paard afkomen. De meeste van je collega’s bakken d’r namelijk helemaal niets van.
@gronk ja, je hebt helemaal gelijk dat er veel gecopy-paste wordt. Ik zei al: het is een vrij beroep. Ik ben journalist, althans zoiets, maar blijf wel lekker op mijn paard zitten als je het niet erg vindt. Ik wil vanaf mijn paardje namelijk strijden voor goeie journalistiek. Want dat zette ik er bij in mijn #12 over de door jou genoemde bijzondere vaardigheden: Als je het goed wil doen! Ik hoop niet dat ik je teleurstel als ik zeg dat je je verwachtingen van Telegraaf, Spits en nu.nl wat moet bijstellen.
@bjel: je vergeet ‘nrc, volkskrant en trouw’. De enige krant die niet in extreme mate aan copypasta doet is ’t FD, bij mijn weten.
En dat badinerende toontje is echt niet nodig hoor. ’t maakt je in ieder geval niet geloofwaardiger. Integendeel.
@gronk Maak je geen illusies, ook het FD heeft abonnementen op persbureaus. Dat is niet erg, ze kunnen niet op elk brandje in de wereld een verslaggever afsturen. Waar het hierboven over ging was over investeren in (eigen) onderzoeksjournalistiek. Dat doen nrc, vk en trouw (maar niet uitsluitend die) wel.
En sorry, het was niet badinerend bedoeld. Ik pas niet goed tussen reaguurders; ik weiger daar namelijk smileys te gebruiken, terwijl ik, zolang er geen rood opnamelampje brandt, alles met een knipoog zeg. Men hoopt maar dat zoiets overkomt, maar een lezer, dat wil ook wat. Je wilde me met een gvd van m’n paard slepen, dus ik had het kunnen weten. Voorts wens ik je welgemeend alle goeds op deze mooie dag.
“
En sorry, het was niet badinerend bedoeld. Ik pas niet goed tussen reaguurders; ik weiger daar namelijk smileys te gebruiken, terwijl ik, zolang er geen rood opnamelampje brandt, alles met een knipoog zeg. Men hoopt maar dat zoiets overkomt, maar een lezer, dat wil ook wat. Je wilde me met een gvd van m’n paard slepen, dus ik had het kunnen weten. Voorts wens ik je welgemeend alle goeds op deze mooie dag.”Ik zou haast zeggen: :p
Maar hoe kun je nou zwijmelen over onderzoeksjournalistiek als het hoogste goed als kranten nog geeneens in staat zijn om standaardberichtjes goed te interpreteren en over te kloppen?
(hetzelfde gaat ook op voor wetenschapsbijlages etc; zodra het ook maar een beetje inhoudelijk wordt willen journalisten de plank akelig misslaan — omdat ’t blijkbaar ontbreekt aan rudimentaire kennis op ’t vakgebied, maar ze wel allerlei sensationele uitspraken willen doen, krijg je genante fouten. Dunninger/kruger all over.)
Daar gaan we weer: professionele journalisten zijn luie knipplakkers en de burger kan het nieuws veel beter zelf vinden. Zucht.
De insteek van de verstokte oude-mediahaters kennen we nu wel. Ze lezen niet. Dat slechts 20 procent van de krantenproductie eigen werk zou zijn, is bewezen onzin. Het is 66 procent http://bit.ly/91miBh en in betere kranten nog meer.
Verrassing 1: journalistiek is een vak. En 2: er wordt ontstellend veel goede diepgaande journalistiek geproduceerd in Nederland en Vlaanderen. Kijk eens in de jaarboeken van de VVOJ: http://www.vvoj.nl/cms/agenda/jaarboek