De zaterdagcolumn van Felix Rottenberg uit de papieren editie van het Parool verschijnt iedere zondag, maandag of dinsdag op Sargasso.
Er schuilt drama in de afscheidsbrief van Jozias van Aartsen. Maandag kondigde hij aan niet terug te keren in de Tweede Kamerfractie van de VVD. Van Aartsen schreef zijn overwegingen in een ietwat lijzig proza, omdat hij grote ergernis moest onderdrukken. Hij had natuurlijk willen zeggen dat de prominente rol van Rita Verdonk in de leiding van de VVD een ramp is.
Van Aartsen was van plan door te gaan als Kamerlid in een nieuwe periode, gewoon als backbencher.
Hij had een rol in gedachte zoals de Edward Heath, de Britse oud-premier, die 25 jaar in het Lagerhuis vervulde. Toen Heath door Thatcher verslagen was als leider van de Tories, zweeg hij een jaar, om daarna alles te zeggen wat hem nuttig leek. Hij voelde zich door niets en niemand meer geremd. Vlijmscherp waren zijn beschouwingen over het narcistische en autoritaire denken van zijn opvolgster.
Heath nam vooral het woord op momenten dat morele kwesties in het geding waren. Ik heb dat ooit meegemaakt toen ik in de bezoekersgalerij van het Lagerhuis zat. Van alle kanten kwamen de parlementariës aanhollen. “Heath spreekt,” werd er gesist. Thatcher draaide ongedurig heen en weer, ze moest een verbale oorvijg incasseren die grote verwarring veroorzaakte.
Van Aartsen beschikt niet over het onverstoorbare karakter van wijlen Edward Heath. Dat maakt hem ook sympathiek, het is heel Hollands: ga geen fuzz maken als het toch al niet eenvoudig is. Het kostte de ex-fractieleider grote moeite zich gedeisd te houden toen het kabinet viel door het bizarre optreden van Rita Verdonk in de kwestie rond Hirsi Ali.
Niemand heeft de vraag gesteld wat er gebeurd zou zijn als van Aartsen nog fractieleider zou zijn geweest. Dat was meteen tot een knallende confrontatie uitgelopen, waarbij van Aartsen met zijn ervaring Verdonk zou hebben gedwongen binnen een uur terug te komen op haar beslissing Hirsi Ali’s paspoort in te trekken. Hij heeft tandenknarsend toegekeken hoe Gerrit Zalm, verdoofd door de wishky, onmachtig bleek in te grijpen, waarna D66 enkele weken later het kabinet ten val kon brengen.
Het drama van Jozias van Aartsen leent zich bij uitstek voor politiek montagetheater van de gevierde regisseur Johan Simons, artistiek leider van het toneelhuis in Gent. Want de brief van Jozias van Aartsen openbaart een schisma dat niet alleen de VVD raakt: het is in moreel opzicht dé scheidslijn in de Nederlandse politiek.
Verborgen in lange zinnen schetst de voormalige liberale leider dat de VVD sinds haar oprichting te maken heeft met een richtingenstrijd tussen law and order-populisten en vrijzinnig liberalen. Die konden altijd verenigd worden in één koers, maar dat is sinds die krappe overwinning van Mark Rutte op Verdonk twijfelachtig.
Simons moet als de sodemieter de Van Aartsen-monologen laten schrijven, om die in de week voor de verkiezingen op een van de publieke netten avond aan avond met wisselende acteurs en politici op te voeren. Daar kan een van de vele talkshows wel even voor wijken.
Het schisma dat de VVD teistert, is de lakmoesproef voor alle politieke partijen. Hierin vallen alle keuzen samen die de komende jaren aan de orde moeten komen. Bevolkingspolitiek: dus migratie, generaal pardon en integratie. Dat ontstijgt in ieder opzicht het gezemel over AOW, waar de meningsverschillen veel kleiner zijn dan de retoriek suggereert.
Felix Rottenberg
Columnist Het Parool en associate-redacteur VPRO Tegenlicht.
Reacties (10)
Wat is associate-redacteur eigenlijk? Assistent-redacteur in opleiding op dat die Rottenberg zelf te lomp is om voor redacteur te spelen? Of houdt dit miezerig grootbekje alleen maar van mooie titels?
Het is fuss en niet fuzz. Als je niet weet hoe je een Engels woord spelt kun je beter gewoon Nederlands blijven schrijven.
D’r wordt weer lekker inhoudelijk gereaguurd. Het meeste kruit is al verschoten in de comments op de voorgaande post. Blijft over de vraag: is Zalm een drinker van schotse of ierse whisky (whiskey)?
(pressing my wish-key to send this comment).
“Het is fuss en niet fuzz. Als je niet weet hoe je een Engels woord spelt kun je beter gewoon Nederlands blijven schrijven.”
Ja, want anders krijg je de “taalfuzz” achter je aan :-)
“D’r wordt weer lekker inhoudelijk gereaguurd.”
Ach, het is zondag…
“Want de brief van Jozias van Aartsen openbaart een schisma dat niet alleen de VVD raakt: het is in moreel opzicht dé scheidslijn in de Nederlandse politiek.
Of het een echt schisma (kerkscheuring, interne ruzie) is moet ik nog zien maar dat zich een scheidslijn in de samenleving openbaart en dat die scheidslijn zich toont in de politiek is duidelijk en onontkoombaar. En dat laatste is natuurlijk goed. Het laat zien dat de politiek toch een relatie heeft met de werkelijkheid.
Wat ik mis in alle analyses en ook in deze stukjes is de essentie van die scheidslijn: waardoor ontstaat die. Want alleen als je die essentie werkelijk hebt kun je als politieke partij proactief en juist handelen. Alle andere handelingen zullen uiteindelijk onjuist blijken (illusoir zijn om een recente gedachtengang hier op Sargasso te volgen).
Overigens is fuzz een prachtig (onbedoeld?) woord omdat het een onzekerheid impliceert. Ga geen fuzz maken: ga geen fuzzy situatie maken…
Ik kan er mee leven :)
@Guy: het is dan wel zondag maar het weer is zodanig dat het niveau van het commentaar er wel had kunnen zijn.
“…gezemel over AOW, waar de meningsverschillen veel kleiner zijn dan de retoriek suggereert”.
Ja, ja. Mocht-ie willen. De overjarige sociaal-liberale vos preekt de passie.
“Niemand heeft de vraag gesteld wat er gebeurd zou zijn als van Aartsen nog fractieleider zou zijn geweest”, aldus Rottenberg.
Nee, en niemand heeft de vraag gesteld wat er gebeurd zou zijn als Hans Wiegel fractieleider zou zijn geweest, of als Fortuyn nog zou leven, of…
Of als Marco van Basten gewoon Clarence Seedorf had meegenomen het afgelopen WK.
Marco van Basten? Cruijff zou je bedoelen!
Goede analyse van Rottenberg. Ik ben bij met zijn associate-schap en lkees zijn stukken op Sargasso met plezier. Behalve van HansR heeft het helaas weinig hoogstaand commentaar opgeleverd.
PS Ik kan nauwelijks wachten op de versie van Simons.