Cancun Katoen Gekut* (10 x snel uitspreken)

De 5e bijeenkomst van de WTO in Cancun liep uit op een mislukking omdat het Westen en Ontwikkelingslanden het niet eens konden worden over het terugdringen van agrarische subsidies en het verlagen van importtarieven. Brazilie heeft ondertussen met 4 Afrikaanse landen een officiele klacht ingediend bij de WTO tegen Europa en de VS. Benin, Burkina Faso, Mali en Tsjaad zijn allemaal sterk afhankelijk van inkomsten uit de katoenhandel: Mali is de tweede grootste exporteur van katoen in Afrika na Egypte, katoen vormt 75% van de export voor Benin, in Burkina Faso vormt katoen 60% van de inkomsten uit export en 1/3 van het BNP, en ook voor Tsjaad is katoen het belangrijkste export middel. In totaal produceert Afrika 5% van de katoenproduktie wereldwijd.

De produktie van katoen in Afrika is grotendeels onder druk van de Wereldbank en het IMF geliberaliseerd. Voor de liberalisering leverden de nationale katoenbedrijven hun produkten tegen vaste prijzen aan lokale olieraffinaderijen, die olie produceerden uit de katoenzaden. Het uitbreken van de gekke koeie ziekte in Europa had tot gevolg echter dat Europa plantaardige veekoeken nodig had. Doordat Europa hogere prijzen kon bieden op de geliberaliseerde Afrikaanse katoenmarkt dan de lokale olierafinaderijen kwamen deze grotendeels zonder grondstoffen te zitten. Dit had tot gevolg dat veel van deze raffinaderijen nu ver beneden hun capaciteit (op 25%-30%) draaien.

De crisis in de katoenmarkt raakt ongeveer twee miljoen kleine producenten direct en miljoenen indirect, mede ook door het inklappen van de katoenprijs op de wereldmarkt eind 2002. Volgens normale marktwetten zouden Afrikaanse producten met hun lage productie kosten hiervan moeten profiteren, ware het niet dat sindsdien noch de vraag naar katoen is aangetrokken, noch de produktie ervan verlaagd is. De oorzaak hiervan zijn de landbouw subsidies van de EU, de VS en China, terwijl het IMF en de Wereldbank ondertussen Afrikaanse landen subsidies strikt verbieden omwille van de vrije markt en de concurrentie werking. De subsidies van de VS bedragen maar liefst $3,7 miljard, van de EU 0,7 miljard (exclusief nationale subsidies van mn Griekenland), en van China 1,2 miljard.

Land	marktaandeel %(2001/2)
China	24,9%
VS	20,7
India	12,0%
Pakistan	8,4%
Uzbekistan	5,0%
Afrika	4,7%
Turkije	4,0%
Brazilie	3,7%
Australie	3,2%
Griekenland	2,1%

Links:
International Cotton Advisary Committee
Dagris, Franse onderneming voor Duurzame Agrarische Ontwikkeling (mn katoenproduktie)

* gebaseerd op ‘Le coton african sinistré’ in Le Monde-Diplomatique – Septembre 2003 – par André Linard