Sargasso’s geoplaat – Big Rock Candy Mountain

Hoewel de meeste liedjes gaan over de liefde, wordt ook vaak gezongen over dorpen, steden, landen, rivieren en bergen. Michiel Maas gaat op zoek naar de plaats achter deze muzikale beschrijvingen.

One evening as the sun went down and the jungle fire was burning
Down the track came a hobo hikin’ and he said boys I’m not turning
I’m headin’ for a land that’s far away beside the crystal fountains
So come with me we’ll go and see the Big Rock Candy Mountain
Haywire Mac – Big Rock Candy Mountain (1928)

Er zijn momenten dat het lijkt dat je eigen hersenen een loopje met je nemen. Iedereen heeft wel eens een deja vu gehad, of een moment van toevalligheid dat je in opperste verwarring brengt.
Ik had dat een paar jaar geleden in de Greyhoundbus van Denver naar Las Vegas. We reden ’s nachts door het uitgestrekte Utah, en op mijn mp3-speler luisterde ik naar de bluegrass-tonen op de soundtrack van “O Brother, where art thou?”. Slaperig staarde ik uit het raam de donkere nacht in. Tot plots langs de kant van de weg een verlicht bord verscheen: “Big Rock Candy Mountain – next exit”. Mijn kreet van verbazing wekte een aantal medepassagiers. “Big Rock Candy Mountain” was de titel van het stokoude liedje dat ik zojuist, nog geen tien minuten geleden, had beluisterd. Wat een toeval!
Ik bleef nog even naar buiten kijken, maar de verwijzing werd niet herhaald. Ik printte de daarop volgende borden in mijn geheugen om later op de wegenkaart de plek terug te kunnen vinden.
Maar op mijn Michelin-wegenboek was de naam de volgende dag niet te vinden. Had ik me vergist? Hadden mijn slaperige ogen iets anders gelezen en maakten mijn hersenen er iets herkenbaars van, iets wat ik net had gehoord?

Pas een maand later, op een betere kaart, bleek tot grote opluchting dat mijn grijze massa me niet in de steek had gelaten. Big Rock Candy Mountain bestaat echt. Maar waar de meeste liedjes gaan over bestaande plaatsen, kreeg deze berg zijn naam pas kort nadat het liedje van Haywire Mac (Harry McClintock), populair werd. Nou staat Utah bekend om zijn bijzondere rotsformaties, en kennelijk dachten de locals dat hun berg iets speciaals nodig had om genoemd te worden naast Bryce Canyon en andere, bekende rotsstructuren. De nabijgelegen bron noemden ze “Lemonade Spings”, naar de volgende tekst uit het liedje:
On the birds and the bees and the cigarette trees
Where the lemonade springs and the bluebird sings
In the Big Rock Candy Mountains

Ik heb het niet persoonlijk gecontroleerd, maar die “cigarette trees” bestaan vast niet. Ook andere bijzondere bezienswaardigheden waar in het lied over wordt gezongen, zoals het “Lake of stew and whisky too” en de “Little streams of alcohol come a-trickling down the rocks”, zijn in het echt vast niet terug te vinden. In het streng religieuze Utah is alcohol sowieso taboe.
Door een conflict met een andere artiest die het lied opnam, kreeg McClintock nooit de rechten over het liedje. De rechter verklaarde het “publiek domein”, waardoor vele verschillende versies van Big Rock Candy Mountain ontstonden. Het was natuurlijk een perfect kinderliedje, maar de ruwe kantjes uit de jaren twintig werden eruit gehaald. “Cigarette trees” werden “peppermint trees” en andere grovere delen, zoals de laatste zinnen:
I’m a goin to stay where you sleep all day
Where they hung the jerk that invented work
In the Big Rock Candy Mountains
verdwenen en kregen een Disney make-over van feestende kinderen, lief en snoep.

Het lied was in eerdere versies zelfs nog donkerder. Oorspronkelijk was het een verhaal over het recruteren van kinderen voor het zwerversbestaan, maar McClintock schrapte dat om het toegankelijker te maken. Het lied werd zo een beschrijving van een zwervers-luilekkerland, en zo paste het in een traditie van liedjes en teksten over een kommerloos bestaan in een land van melk en honing..
Gek genoeg hebben we in het calvinistische Nederland ook een landje van melk en honing. Een prachtig plaatsje in het Groene Hart, Kockengen, is genoemd naar het middeleeuwse begrip Cocagne, luilekkerland. Maar ik vraag me af of iemand daar nou ooit een liedje over heeft geschreven.