Dat de reputatie van het Inholland de laatste tijd niet geweldig is, is een understatement. Aanleiding was de ‘Theo-route‘ bij de opleiding Media en Entertainment Management van Inholland die afgelopen zomer in het nieuws kwam. Studenten met studieachterstand kregen zonder enige belemmering een diploma. Ondertussen is vastgesteld dat dit niet de enige opleiding was met een discutabel afstudeertraject. Zowel binnen als buiten Inholland blijken er meerdere opleidingen niet echt in orde. Inmiddels maakt ook het bedrijfsleven zich zorgen over de kwaliteit van de HBO-opleidingen. Gisteren pleitte het VNO-NCW er dan ook voor om wettelijk vast te leggen dat het bedrijfsleven inspraak krijgt in de invulling van de opleidingen. Uh ok, interessante denkrichting. Maar is dit wel een oplossing voor het probleem? Dat lijkt me niet het geval.
Wat is/was eigenlijk het probleem?
Het ontstaan van dergelijke ‘Theo-routes’ komt voort uit financieringswijze van het hoger onderwijs: de HBO-instellingen krijgen geld per uitgereikt diploma. Anders gezegd: Hoe meer studenten in zo kort mogelijke tijd met een diploma de deur uit worden gewerkt hoe lager de kosten en hoe meer geld hogescholen ontvangen. Het gevolg van dit systeem is dat het onderwijs te veel als bedrijfsproces wordt gezien en dus de financiële kengetallen leidend zijn bij het nemen van beslissingen. Het systeem beoogt bewust om met financiële prikkels gewenst gedrag (= zo snel mogelijk afstuderen) te stimuleren. Het mag dan ook niet verbazen als mensen en instellingen economisch calculerend gedrag vertonen en proberen om met zo weinig mogelijk inspanning een zo goed mogelijk resultaat te halen. De grenzen van wat wel en niet toelaatbaar is vervagen dan snel.
De voorgestelde oplossing ….
Als oplossing stelt het VNO-NCW nu voor om het bedrijfsleven een wettelijk vastgelegd recht op inspraak te geven bij de HBO-instellingen. Ook Doekle Terpstra, de nieuwe bestuursvoorzitter van Inholland, denkt in dezelfde richting met het instellen adviesraden die bestaan uit vertegenwoordigers van het (regionale) bedrijfsleven en publieke instellingen.
…. en waarom die niet werkt.
Op zich is het goed om het bedrijfsleven te betrekken bij de opleidingen. Het zorgt ervoor dat de aansluiting met de arbeidsmarkt verbetert. Maar zolang de prikkel om studenten zo snel mogelijk door de opleiding heen te jagen blijft bestaan, zal ook het risico op ‘Theo-routes’ blijven bestaan. De enige oplossing is dan ook de prikkel voor snel afstuderen weg te halen bij de HBO-instellingen en over te stappen op een ander financieringssysteem. En laat nu net per 1 januari van dit jaar het bekostigingssysteem te zijn veranderd. Hoewel er nog steeds een prikkel aanwezig is om studenten snel af te laten studeren, is deze prikkel wel zwakker geworden. De oplossing ligt in verandering van de (financiële) prikkels. Voor onderwijsinstellingen is kwalitatief hoogwaardig onderwijs het doel, voor studenten snel afstuderen.
Er zitten ook nog wel wat haken en ogen aan directe bemoeienis van bedrijven met het curriculum. Wie vult de advies/inspraak rol in? Een koepelorganisatie of individuele bedrijven? Het laatste is niet wenselijk. Bedrijf A heeft nu eenmaal andere wensen dan bedrijf B. En alleen voor bedrijf A opleiden is niet de bedoeling. Afgestudeerden moeten bij alle bedrijven in de bedrijfstak inzetbaar zijn. Voor specifieke kennis en vaardigheden moet het bedrijfsleven ook zelf zijn verantwoording nemen.
Reacties (12)
Hmmm, een veelgehoorde klacht is inderdaad dat een boel opleidingen geen aansluiting hebben bij bedrijven en de arbeidsmarkt, wat op z’n minst merkwaardig is te noemen bij een BEROEPSopleiding.
De oplossing ligt in verandering van de (financiële) prikkels… Was het maar zo simpel. Het bekostigingssysteem in het hbo en wo wordt af en toe verandert. Steeds blijven er hardere en zachtere indicatoren nodig om af te rekenen en steeds leidt dat tot al te eenzijdig sturen op die indicatoren, waardoor op den duur een ongewenste situatie ontstaat. (afrekenen op diploma’s werd ingevoerd omdat eerst werd afgerekend op studentenaantallen, toe werden dus sloten studenten gelokt om daarna aan hun lot overgelaten te worden).
Het enige dat zou kunnen helpen is kwaliteitsdenken bij iedereen: bestuurders, docenten, toezichthouders, maar vooral ook ouders en studenten zelf. Nu gaan mensen nog in drommen als lammeren naar de slachtbank van opleidingen die al jaren bekend staan als zeer zwak.
@1: Probleem is dat als je opleidingen goed wil laten aansluiten op wat bedrijven willen, je heel veel verschillende gespecialiseerde opleidingen nodig hebt. Dan wordt het pas echt een jungle van opleidingen waaruit potentiële studenten moeten kiezen. Het blijft dus een balanceer act tussen specifieke eisen van bedrijven en algemene inzetbaarheid van afgestudeerden.
@2: Is inderdaad wat simpel neergezet. Maar als je met financiële prikkels wil werken dan moeten je ze wel op de juiste plaats (= bij de studenten) inzetten.
De Theoroute (en vergelijkbare “alternatieve afstudeertrajecten”) hielden in dat ervaring opgedaan bij bedrijven werd omgezet in studiepunten. Ik zie die praktijk eerder toenemen dan afnemen als het bedrijfsleven een vinger in de pap krijgt.
@2: Misschien zou je kunnen afrekenen op datgene waar het om gaat? Dat betekent dat je de goede indicatoren moet gebruiken om op af te rekenen. Zullen veel instellingen niet gelukkig mee zijn, want dat gaat over kwaliteit en die is op veel plaatsen al overboord (en ik kan je verklappen dat dat snel overal gaat gebeuren als de financiering op volume blijft gericht).
@Bismarck
beroepsopleiding en praktijkervaring lijken me logischerwijze onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Een flink aantal wetenschappelijke opleidingen is net zo ruk als veel hbo-opleidingen..
Er MOESTEN en ZOUDEN meer hoog-opgeleiden komen van onze rooie vrinden, no matter what.. Na het zakkenvullen en de puinhopen huilt iedereen nu dus krokodillentranen.. je kan mij niet wijsmaken dat de meeste mensen uit dat veld de luchtkastelen en rookgordijnen niet kenden..
* wacht op de hbo-opleiding “uiterlijke verzorging” die binnenkort ongetwijfeld van start gaat *
@4: geld moet je toch verdelen, en daar zal een sleutel voor moeten zijn. Meer budget laten lopen via de studenten zelf is bijvoorbeeld wel eens voorgesteld, maar dan blijkt dat studenten juist masaal naar de meest beroerde opleidingen gaan (de beste voorbeelden zijn communicatie aan de UvA in de jaren ’90 en inholland media nu). geld toewijzen aan kwaliteit is ook niet reeel, volume zal er een rol in moeten spelen. Kortom, wie denkt dit probleem via bekostigingsmodellen met of juist zonder prikkels op te kunnen lossen slaat een kansloos pad in.
Als het bedrijfsleven een vinger in de pap wil moet het bedrijfsleven maar weer beginnen met bedrijfsscholen en bedrijfsopleidingen.
@Sikkie
Bloemschikken ook goed? Bestaat al jaren.
http://www.stoashogeschool.nl/bloemsierkunst/index.htm
@7: “volume zal er een rol in moeten spelen.”
Nee juist niet. Koppel de geldstromen zoveel mogelijk los van volume. Veel problemen worden juist veroorzaakt doordat de Hoger onderwijsinstellingen verleid worden om zoveel mogelijk studenten te werven (dan wel aan een diploma te helpen). In onderwijs geldt dat kwantiteit onherroepelijk ten koste gaat van kwaliteit. Wat mij betreft mag een goede opleiding met 20 studenten meer geld krijgen dan een slechte met 100.
@5: Dat ontkent niemand. Punt is dat we blijkbaar een probleem hebben met de Theoroute (kan ik me iets bij voorstellen, de meeste bedrijven hebben de niet de kwaliteit in huis, noch de wens om te toetsen of studenten aan de opleidingsdoelen van hun opleiding voldoen), maar dat de Theoroute nu typisch iets is dat alleen met een belangrijk aandeel van bedrijven tot stand kan komen.
@10: Wat een onzin. Je gaat geld geven aan kwaliteit, alle studenten willen dan naar die opleiding, beschikbare geld per student daalt, kwaliteit daalt en studenten moeten weer ergens anders heen? of krijgen een slechte opleiding? Aan zuiver theoretische bespeigelingen over bekostigen op kwaliteit heeft het onderwijs niets en de studenten nog veel minder.
@11: Dat heet nou een feedbackmechanisme, ideaal. Je zegt overigens zelf in #7 dat de studenten helemaal niet massaal op goede opleidingen afkomen, dat is een beetje in tegenspraak met je nieuwe bewering in #11.
Verder mag een kwalitatief goede opleiding van mij ook best selecteren. Komen er 200 studenten, terwijl je maar voor 100 een goede opleiding kan verzorgen, dan gaat de helft overboord in de voorselectie. Eigenlijk mogen van mij zelfs alle universiteiten selecteren, want er gaan in Nederland veel te veel studenten naar de universiteit terwijl ze er werkelijk niets te zoeken hebben. En gooi het eindniveau ook maar wat omhoog (kan ook als je niet meer elke kneus aan een diploma moet helpen of anders geen geld krijgt).