Bericht uit Nieuw-Nederland (11)

Het Geloof in het Markt Deja Vu

Toen John Law het idee van papieren geld en een centrale bank introduceerde werd hij uitgelachen en weggehoond. In Frankrijk in 1715 vond hij wel gehoor uiteraard, maar zijn centrale bank werd tevens de eerste economische ‘bubble’ door het Mississippi Fiasco. Toch is geld inmiddels onze heiland en de enige bedreiging is wellicht het internet en het electronische betalingsverkeer. Maar daarmee lijkt het belang van de economie alleen maar verder toe te nemen.

De kolossen staalbouw rond Rockefeller Center tussen Fifth en Sixth Avenue, rond 50th Street en het door de Hollanders ‘gestichte’ Wallstreet, met zijn merkwaardige combinatie aan bouwval, wolkenkrabbers en historische kerkjes en neo-klassieke gebouwen, zijn niet alleen het hart van NYC, het is ook het hart van de wereldeconomie. Tuurlijk, London is ook belangrijk, en wat een prachtige ervaring om een jaar in Tokyo te werken, maar eigenlijk is dat alles maar een opmaat of een ritme waarop de echte melodie van de wereldmuziek gespeeld wordt. Misschien duurt het nog maar 10 jaar of misschien 20, maar het financiele hart van de welvaart van het wereldlichaam, waar zovele menselijke parasieten hun bestaan van afhankelijk is, dat ligt en klopt voorlopig nog op 7 uur vliegen van Nederland.

Deze onopmerkelijke gemeenplaats zou normaliter het einde van dit bericht uit Nieuw-Nederland zijn, ware het niet, dat het eigenlijk slechts als inleiding was bedoeld, al ben ik misschien een beetje verdwaald op mijn weg in allerlei gefilosofeer.

Sinds kort werk ik bij een Hedge Fund in New York City, ik kan er verder eigenlijk niet veel over zeggen vanwege allerlei disclosure bepalingen. Normaliter zou dat het einde zijn van dit bericht uit Nieuw-Nederland, ware het niet dat de economie van alle sociale wetenschappen misschien wel de interessantste is. In 300 jaar geschiedenis is de economie door de Verlichting verheven tot een kernwetenschap zonder welke de mens zijn geluk niet vinden kan. Daarvoor was macht en levensvervulling nog een kwestie van militaire of religieuze aangelegenheid, maar dat zijn tegenwoordig bijzaken, hoofdzaak is de economie. Dus je had het donkere bos en de verdwaalde mens, en toen was daar de economie.

Terug naar het donkere bos dan. In 1705 publiceerde John Law een manifest getiteld ‘Geld en Handel in Ogenschouw.’ Daarin zette hij zijn schokkende water-diamanten gewaarwording uiteen die ten grondslag ligt aan elk economisch bewustzijn. Hoewel water een noodzakelijk goed is en diamanten onbruikbare luxe, is de waarde van diamanten hoger dan de waarde van water. Deze brain-teaser zette een keten van gedachten in werking die leidde via Adam Smith’s ‘The Rijkdom der Landen’ of in de meer bekende Engelse titel ‘The Wealth of Nations,’ tot onze moderne welvaartsstaat waarin wij ons geluk botvieren met verzadiging en topamusement.

Na honderden jaren gefilosofeer over de economie echter was men uitgedacht, je was liberaal en was ervan overtuigd dat de onzichtbare hand al het werk deed en het eigenbelang de gids voor het algemeen belang was, of je geloofde dat de mens vervreemd was van zijn oorsprong, ontvreemd van zijn bestaansmiddelen, en verslaafd geraakt was aan zijn neerwaartse spiraal van uitbuiting door het kapitalisme. Alles goed en wel het leidde tot de koude oorlog, zoals het voorspeld was, maar de utopia van de dictatuur van het proletariaat kwam niet van de grond. Dus werd de suprematie van de vrije markt erkend en wij leven nog lang en gelukkig. Tot zover ‘Een Geschiedenis van de Wereld’ en zijn ‘Opkomst en Ondergang.’

Om al het gefilosofeer over economie te testen op zijn kernwaarheden, begon Edwin Chamberlin, een professor op Harvard University in de 40er jaren de eerste economische experimenten die werden gepubliceerd in 1948 in ‘Journal of Political Economy.’
Onder 62 subjecten verdeelde Chamberlin in gelijke verhouding kaarten met een letter B (voor buyer) of S (voor seller) waarop een getal de waarde aangaf.

Vervolgens begonnen de subjecten te handelen waarbij elke transactie gemeld werd.

Resultaten Tabel

Chamberlin ontdekte middels zijn experimenten dat de vrije markt niet perfect was, zij bleek slechts voor 91% efficient (slechts 91% van de 100% mogelijke winsten werden gerealiseerd) te zijn onder laboratorium omstandigheden, maar ook dat concurrentie en monopolie hand in hand gingen, een zogenaamd monopolistische concurrentie, die leidde tot lokale monopolies. Bijvoorbeeld transactie nummer 5 vond plaats ondanks dat geen van de partijen enig voordeel kenden bij de transactie, waardoor een lage kostprijs van een seller uit de markt verdween zonder winst, hetgeen verstorend werkt op de vrije markt. Een ander verstorend effect was dat sommige transacties gekenmerkt werden door een vorm van gedrevenheid om tot een transactie te komen, zoals een transactie laat in het experiment waarbij een hoge prijs betaald werd.

Toch blijft voor mij de vraag onbeantwoord wat de waarde is van dergelijk economisch geexperimenteer in verhouding tot de waarde van het politieke gefilosofeer? Uiteindelijk geloven wij toch gewoon wat we al op voorhand wilden geloven, en feitelijkheden, werkelijkheden en ander geneuzel dienen voor niets meer dan dat zij een overtuigende argumentatie van ons eigen gelijk verschaffen.

Link:
Edwin Chamberlin – Monopolistic Competition and Product Differentiation