Hulspas weet het | Het waren honderd mooie jaren

COLUMN - We worden niet ouder dan 115. Een enkeling mag door dat plafond schieten, maar dat zijn de uitzonderingen die de regel bevestigen. Dat beweert Jan Vijg van het Albert Einstein College of Medicine. Vijg analyseerde enorme hoeveelheden gegevens over leven en sterven in de westerse wereld, en constateerde dat de gemiddelde leeftijd waarop mensen sterven nog steeds langzaam omhoog kruipt, maar dat er ook duidelijk een limiet in zicht komt. Die ligt dus rond de 115 jaar. Meer mogen we van het leven niet verwachten. En alhoewel er hier en daar knorrige reacties te horen waren, is zijn publicatie (in Nature) over het algemeen met stemmige berusting ontvangen. Het zat erin. Hoe gezond we ook leven, op een gegeven moment stapelen de afvalstoffen en de genetische fouten zich in de cel zó hoog op, dat de gebruikelijke schoonmaakploegen het werk niet meer aankunnen. En dan wordt het tijd om plaats te maken, zoals Montaigne zei.

Als Vijg gelijk heeft, dan betekent dat het einde van een opmerkelijk economisch tijdperk. Het tijdperk waarin we steeds ouder werden én welvarender. Want dát, zegt econoom Robert Gordon van de Princeton University, was het geheim van de economische groei van de afgelopen honderd jaar. In zijn dit jaar verschenen (en zeer geprezen) boek The Rise and Fall of American Growth beschrijft Gordon de hoogte- en dieptepunten van de Amerikaanse economie, en hij constateert dat de periode 1870-1970 een ‘special century’ was. Een periode die gekarakteriseerd werd door een ongekende economische groei, aangejaagd door een aantal cruciale uitvindingen, en een bijbehorende verbetering van de menselijke levensstandaard.

Cruciale zaken als voeding, onderdak en medische zorg veranderden van onbetaalbaar naar algemeen beschikbaar. En parallel daaraan werden Amerikanen gezonder, leefden ze langer, en steeg het aantal productieve jaren enorm. Die truc halen we geen tweede keer meer uit. Alle uitvindingen en inspanningen die we nog kunnen verzinnen, zullen nóóit de verbetering opleveren die de mensheid in die honderd jaar heeft beleefd. Andere delen van de wereld hebben wat dat betreft nog een inhaalslag te maken, maar dat is waarschijnlijk in 20, 30 jaar ook bekeken. En technologie, intelligente computers, robots… Allemaal aardig maar het zal geen indrukwekkende zoden aan de dijk zetten. We gaan er niet langer gezonder van leven. En zeker niet in de mate die we net hebben meegemaakt. Aldus Gordon. Sinds 1970 is dat effect langzaam maar zeker steeds duidelijker geworden. De economische groei schoot nog wat op en neer, maar wie zoals Gordon de lange lijnen in ogenschouw neemt, ziet dat ‘special century’ voorbij is.

En Jan Vijg zet daar nog eens een dikke streep onder. Ook al bestrijden we kanker en hartinfarcten tot ze nauwelijks nog voorkomen, we gaan er nauwelijks langer van leven. Ook die doorbraken zullen weinig uitmaken. De koek is op.

Kijk om u heen, en vergelijk uw leven met dan van uw ouders en grootouders. Dergelijke immense verschillen zullen nooit meer voorkomen. Nooit. We hebben de biologische grens aan de groei bereikt. Wat voor de generaties na ons resteert, is een snel vervuilende aarde. Zij zullen nog moeite hebben om onze welvaart vast te houden.

Het artikel van Jan Vijg:

http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature19793.html

Meer over het boek van Robert Gordon:

http://www.nybooks.com/articles/2016/08/18/why-economic-growth-will-fall/