Het Saillant | De Islam-basher is een kindje van links

Het Islam-bashen van nu is één op één te vergelijken met het Christen-bashen van zo’n dertig jaar geleden. En dat was toen bon ton voor linkse progressieven. Islam-bashen is een links kindje. Een ongewenst kindje wellicht, maar toch. En ja, als Hirsi Ali met Nomade haar jeugd aanhaalt om de wereld te verklaren, dan mag Perik dat natuurlijk ook.

Eén van de meest beschamende ervaringen uit mijn – overigens traumavrije – jeugd – vond plaats toen ik dertien was. Ik fietste als brugklasser naar huis na een dag les op Reformatorische school de Driestar. Naast het fietspad richting huis enorme hopen grond wegens de aanbouw van het Gouwe Aquaduct voor de snelweg A12. En van veraf zag ik ze al aankomen. Zwarte leren jasjes, spijkerbroeken en stokken in hun hand.

“Ben jij van de Driestar?”, was de vraag toen ik door de vier iets oudere pubers werd stil gehouden. In de dikke schooltas achterop mijn fiets zat die dag geen Statenvertaling. Die was ik die ochtend vergeten. Ik had uit verhalen gehoord dat ze soms zelfs tassen open haalden om te kijken of er zo’n bijbel in zat. Het verplichte boek. Maar ik kon veilig liegen. “Nee”, zei ik. “Ik zit op de Nieuwe Vaart.” Ik mocht doorrijden. Identiteit verloochend om aan een paar klapjes te ontkomen. En in mijn hoofd klonk een haan.

Dat de leerlingen van ‘mijn soort’ met grote regelmaat werden lastig gevallen haalde nooit de kranten, en zeker niet de beleidnota’s. Vooral voor ‘onze’ meisjes – altijd een rok aan – was er in de publieke ruimte niet te ontkomen aan hun achtergrond. En de spot en minachting die er mee gepaard ging.

Sterker nog, het was erg okee om achterlijke Refo’s en hun achterhaalde ideeën met een zekere smaad te becommentariëren. Maarten ’t Hart deed dat tenslotte ook in zijn boeken. En Reve. Freek de Jonge deed het in zijn shows. En Robert Long in zijn liedjes. De VPRO en de Vara vulden er hele avonden mee. Cartoons? De Volkskrant, Vrij Nederland, De Groene Amsterdammer. Des te blasfemischer, des te leuker.

Christenen bashen – en dan vooral de SGP-genestelde zwarte-kousenrefo die ik was – was okee. En het was nodig, want verheffen, emanciperen en weg met de onzin. Geen processen tegen Freek de Jonge wegens haatzaaien, Reve’s ezel had de weg vrij gemaakt. Wel processen tegen tegen de SGP rond het vrouwenlidmaatschap. De wereld is anders, nu.

Dat de grappen van Freek de Jonge geen aanmoediging waren om zwaar gelovige schoolkinderen te belagen, dat geloof ik graag. Maar dat hij dat gevolg niet overzag is – met de kennis van nu – ronduit nalatig.

Het idee van de Grote Buitenwereld was dat ik als dertienjarige – zonder tv, met slechts het Reformatorisch Dagblad, een Calvinistische school en de bijbel – met een zeer bekrompen beeld op zou groeien. En dat wij allemaal waren zoals de karikatuur ons beschreef. Dat idee was onjuist. Mijn jeugd was prima. Ja, gedegen en traditioneel. Dat interesseerde niemand, want Refo.

De pubers die zo’n kleine dertig jaar geleden bij de bouwput van het Gouwe Aquaduct of Refojacht gingen, zijn waarschijnlijk degenen die nu ‘Stop de Islamisering’ gillen. De stokken zijn vervangen door anonieme comments en de zwarte leren jasjes voor een confectiepak dat lekker zit in de file. Het vileine getrap van Freek de Jonge is ingewisseld voor de humorloze botte bijl van Geert Wilders. Wat toen emancipatie heette, is nu bashen.

Die ommekeer is verwarrend en weinig overtuigend. De toen linkse boodschap dat religie kan leiden tot blikvernauwing en achterlijkheid, die is wat mij betreft juist. Maar toen ik als wat oudere puber mijn religieuze achtergrond vaarwel toewenste, bleek vooral dat die bevrijdde geëmancipeerde buitenwereld nauwelijks minder achterlijk en blind was.

Ja, de dogma’s waren ingewisseld voor arbeidsvoorwaarden, de leerstellingen voor borrelmeningen, de religieuze feestdagen werden weekendjes in Centerparks en waar eerst de bijbel lag, lag nu de Wehkamp catalogus. Ootmoedig leed en lot dragen werd oeverloze ontevredenheid. En wat bevrijding heette, bleek stuitende onverschilligheid. Wat een winst.

Religie is blikvernauwend. En het is een leugen. Maar het alternatief is kennelijk niet voor iedereen weggelegd. En zeker niet voor iedereen aantrekkelijk. Als er iets is dat ik in mijn religieuze opvoeding graag gemist had, dan waren dat niet de dogma’s en de sociale controle. Maar de hoon van de Maartens, de Freken, de Roberts en hun met stokken bewapende aanhang.

Juist daarom ben ik er erg voor dat meisjes met een hoofddoekje zonder minachtende blikken over straat kunnen. Ik heb geen enkel bezwaar tegen de wens van ouders hun kind religieus op te voeden. Het zijn jammerlijkheden die je niet moet willen uitroeien. Als atheïst en gelovig opgevoed mens ben ik er van overtuigd dat kennis en redelijkheid uiteindelijk meer overtuigingskracht hebben dan minachting en restrictie.

Maar, wat mij betreft kan niet iedereen kan dat geloofwaardig zeggen. Als ik mijn eigen ideeën hoor uit de mond van oudere voormalige links-progressieven, dan klinkt het ineens als leugenachtige onzin. De roeptoeters van toen, het welgestelde babyboom-establishment van nu. In koor fakkelen ze de Islam-bashers af. Heel, heel ongeloofwaardig.

Tenminste, als je niet eerst reflecteert op de dingen die jaren lang over religie werden geroepen. Religie bashen is namelijk niet iets van de afgelopen tien jaar, het was er al veel eerder. En de zaaiers waren links, progressief en uiterst verheffend.