Het gesnater van de senator

“Moge u leven in interessante tijden” is geen oude Chinese banvloek, maar als Confucius nu in Nederland had geleefd en ‘gekozen burgemeestergate’ had gevolgd, dan had hij de spreuk vast gebruikt als opening voor een stukje op zijn razend populaire weblog. Als politici het nieuws domineren, dan is dat (afgezien van private spermavlekschandalen) meestal een teken van onrust en grote tegenstellingen in de maatschappij. Ik heb ooit eens gehoord dat een Israëliër tegen een Nederlandse zei: “Hebben jullie ook een parlement? Maar bij jullie gaat het toch nooit ergens over?”. Tja. Dat was uiteraard pre-Fortuyn. Daarna werd het concensusmodel van de paarse politiek qua misdadigheid ergens ingeschaald net onder de vernietigingskampen en vergelijkbaar met een decenniumpje Stalinisme. Toen ging het bij ons eindelijk ook “tenminste ergens over”.

De politiek heeft de aandachtspunten van de Fortuynistische schokgolf inderdaad hoog op de agenda gezet. En helemaal bovenaan de agenda van de gevestigde partijen prijkte het voornemen zich niet meer door zo’n politieke aardverschuiving te laten verrassen. De politiek moest weer dichter bij de burger komen. Dat leek de laatste tijd ook het geval te zijn, maar of het op deze wijze de bedoeling was? De politiek leeft kortstondig bij de burger in de vorm van een rel, die ironisch genoeg gaat over het afschieten van een plan dat beoogt de politiek structureel dichter bij de burger te brengen.

En bij welke burger leefden de perikelen rondom minister De Graaf? Dat lijkt met name te zijn bij personen al behept met een behoorlijke portie politiek affiniteit. De grote groep Nederlanders die het contact met het Binnenhof waren verloren, lopen echt niet warm voor het ondoorzichtige Haagse gekonkel. Hoe anders was het bij de politiek geëngageerden, met name aan de linkerzijde van het politieke spectrum. Gesmuld werd van de machtspolitiek van de PvdA-senatoren. Van ondergeschikt belang was dat het ging om een wetsvoorstel dat ooit door de PvdA is ingediend en waar de Eerste Kamerfractie al in eerste lezing haar akkoord aan had gegeven. Een kniesoor die opmerkte dat de PvdA senatoren De Graaf geen eerlijke kans hebben gegeven en zijn concessies telkens beantwoordden met steeds onrealistischer eisen. Tja, en dat de senaat zich hiermee een instrument heeft betoond dat iedere grondige wijziging op partijpolitieke gronden kan vernietigen, dat hoort er nou eenmaal bij. Natuurlijk, de politieke roofdieren Verhagen en Van Aartsen die opleven bij dit soort machtspolitiek, kunnen ook niet buiten schot blijven als het jachtseizoen eenmaal is geopend. Maar dat doet niets af aan de onzuivere operatie van Van Thijn c.s.

Het hele schouwspel deed nog het meest denken aan een beladen voetbalwedstrijd. Iedereen met interesse voor het spelletje heeft een favoriet en scandeert de gelegenheidsargumenten van de partijkleur. Alsof in deze tweede lezing in de Eerste Kamer opeens van belang zou zijn dat de laatste opiniepeiling uitwijst dat een meerderheid van de bevolking misschien geen gekozen burgemeester wil. Van Thijn heeft zich tot dit niveau verlaagd en gaf het in een interview bij Nova zelfs toe. Als ze niet hadden tegengestemd, dan was een benoemde burgemeester nooit meer mogelijk geweest. “Maar door u is nu wel Thom de Graaf afgetreden”, werd Van Thijn voorgehouden in Nova. “Tja, zijn aftreden is heel zuiver, maar was niet noodzakelijk”, antwoordde de voormalig materiaalman van Kees van Kooten. Nee, in Van Thijn’s wereld niet. Een wereld waarin de politiek een speeltuin is voor gedienstigheid aan partijleden en zittende burgemeesters. Een wereld waarin de belofte om het partijlidmaatschap op te zeggen als de Amsterdamse kleermaker Gümüs zou worden uitgezet niet ingelost hoeft te worden omdat “de partij zo graag wilde dat ik aan zou blijven”.

Het spreekt voor zich dat in de politiek het streven naar macht thuishoort en dat afhankelijk van de institutionele inbedding bepaalde mogelijkheden zullen worden benut om het spel naar de eigen hand te zetten. Maar accepteren en wellicht zelfs toejuichen hoe de senaatsfractie van de PvdA afgelopen dinsdag van haar mogelijkheden gebruik heeft gemaakt, is een handreiking naar de suprematie van onzuivere vorm boven het inhoudelijk streven. Het maakt de tranen die geplengd zullen worden als straks blijkt dat de politiek geen steek dichter bij de burger is gekomen (en de grote groep nog steeds alleen warm lijkt te lopen voor immigratiepolitiek) op voorhand hypocriet. Het was mooie televisie en ik hoop dat men heeft genoten van het getergde gezicht van Thom de Graaf. Want dat soort politici is zeldzaam in een politiek complex waar het podium van zaal 1 alvast weer geboend kan worden in afwachting van het gesnater van de senator die na Wiegel en Van Thijn een dagdeel zal schitteren. De eerstvolgende blokkade van een wezenlijke politieke verandering door de Eerste Kamer zal ongetwijfeld weer ergens over gaan.