Mocht u eens op dinsdagmiddag in de gelegenheid zijn televisie te kijken, dan raad ik u aan eens het wekelijkse vragenuurtje te bekijken. Het meest inhoudsloze uurtje op televisie, en niet eens bij de commerciëlen.
Onlangs pleitte PvdA-voorzitter Van Hulten voor minder zucht naar soundbites en sensatie bij journalisten, omdat dan de politici de echte problemen naar voren konden brengen. Juist het vragenuurtje is het middel bij uitstek om zinvolle en actuele vragen te stellen zonder tussenkomst van journalisten. Er staat een camera aan die de vragen van Kamerleden en de antwoorden van bewindslieden registreert en dat is het.
Maar wat gebeurt er? Kamerleden pakken de krant, graaien er een bericht uit en proberen daar wat snelle winst uit te slaan en de bewindslieden dansen daar met halve antwoorden omheen en zorgen ervoor óók slechts hun eigen punt te benadrukken. Intussen zit er de Kamervoorzitter enthousiast af te hameren, omdat de spreektijd beperkt is bij het vragenuurtje. Na eent uurtje is er duchtig langs elkaar heen gepraat, is er niets opgehelderd en gaat iedereen weer tevreden huiswaarts.
Vandaag was dat niet anders. De eerste serie vragen ging over een plan van NS om conducteurs niet langer boetes te laten uitdelen en een soort vliegende brigades (security teams geheten) voor veiligheid en boetes te laten zorgen. In plaats van de huidige 3500 zullen er dan nog maar 600 personeelsleden bevoegd zijn boetes uit te delen en is de rest er alleen nog maar serviceverlening. De rest moet maar hopen dat de security teams snel genoeg aanwezig kunnen zijn als er herrieschoppers in de trein zitten. Ada Gerkens (SP) vroeg aan staatssecretaris Melanie Schultz van Hagen of de staatssecretaris geen problemen voorzag met de veiligheid op de treinen.
Schultz van Hagen wilde er zelfs geen oordeel over uitspreken. Ten eerste omdat het nog slechts een uitegelekt voorstel aan de OR was, ten tweede omdat de grootaandeelhouder van NS (de Staat der Nederlanden) heeft afgesproken slechts achteraf te toetsen of aan diverse criteria wordt voldaan. Bovendien, zo bleef Schultz Van Hagen blijmoedig vertellen, onderzoeken hadden juist aangetoond dat mensen graag meer service wilden, en dat was nu juist de bedoeling. Alsof iemand die bloedend op het station aankomt de toegesnelde journalisten enthousiast gaat vertellen dat de conducteur zo goed de weg had gewezen. Bovendien bleven er evenveel conducteurs, zo bleef Schultz van Hagen vrolijk benadrukken. Dat een groot deel van hen feitelijk wel degelijk een andere functie krijgt, daar ging ze maar niet op in.
De tactiek van het achteraf toetsen is wel een favoriet bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Ook bij Schiphol wordt die veelvuldig toegepast. Je laat Schiphol zijn gang gaan met uitbreidingen van start- en landingsbanen en het aantal vluchten en spreekt af dat Schiphol daarmee wel aan strengere eisen moet voldoen. Iedereen voorziet dat dat niet gaat lukken, maar afspraak is afspraak, dus het ministerie gaat eenvoudigweg nergens op in. Wanneer uiteindelijk gebeurt wat iedereen voorzag en de criteria niet gehaald worden, begint het gesteggel van voren af aan en worden nieuwe criteria afgesproken voor over een paar jaar. Liefst zodanige eisen dat die niet echt te vergelijken zijn met de eisen die niet werden gehaald.
Enfin, vandaag lieten diverse Kamerleden weten een mening van Schultz van Hagen te willen horen en graag te willen dat ze eventuele bezorgdheid kenbaar zou maken aan NS. Schultz van Hagen verwees vrolijk naar het achteraf toetsen en voegde daar fijntjes aan toe dat de Kamer daar zelf mee akkoord was gegaan. Vraag gesteld, vraag niet beantwoord en klaar.
Vervolgens had Ineke van Gent (GroenLinks) vragen aan staatssecretaris Van Hoof van Sociale Zaken over een in de Rotterdamse haven ontdekte fraude door een maritiem uitzendbureau met Spaanse, Portugese en Poolse werknemers. In de inleiding van Van Gent bleek al dat het amper ging over de ontdekte fraude. Van Gent koppelde deze fraude een op een aan het toelaten van Poolse werknemers in de EU, een punt waarover zelfs binnen het kabinet nog geen overeenstemming is.
Makkie voor Van Hoof, die immers kon roepen dat het merendeel van de vragen van Van Gent niet over het aangekondigde onderwerp gingen en dat hij daar dus niet op in zou gaan. Maar ook de bezorgde geluiden van het SIOD (Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst) dat de ontdekte fraude wel eens het topje van de ijsberg zou kunnen zijn werden door Van Hoof makkelijk afgedaan. De fraude was toch ontdekt? Nou dan! Dat dat misschien maar een klein deel was, was voor Van Hoof geen enkele aanleiding om anders dan reuze blij te zijn met het resultaat. Vraag gesteld, vraag niet beantwoord, iedereen blij.
Twee bewindslieden naar de Kamer, een rijtje Kamerleden, het nodige personeel en live-uitzending. Waarvan? Van vragen die meer op publiciteit dan op daadwerkelijk resultaat waren gericht en met antwoorden die zoals gebruikelijk al helemáál geen enkele inhoud hadden.
Er kwam geen journalist aan te pas en toch leefden de politici zich uit in woordspelletjes en pogingen een van de Journaals te halen, zonder dat er ook maar iets verandert aan de status quo. Het vragenuurtje is een fijn feestje voor Kamerleden, dat er alleen maar is bij de gratie van de tv-camera’s en de live-uitzending. Dat er bij voorkeur langs elkaar heen gepraat wordt en er zelden iets wordt bereikt, is blijkbaar bijzaak.
Meneer Van Hulten moet eerst eens op dinsdagmiddag naar het vragenuurtje kijken, voor hij de journalistiek de schuld voor de hijgerigheid van de politieke verslaggeving in de schoenen schuift…
Reacties (12)
Ik ben elke dinsdagmiddag vrij en zie het soms voorbijkomen. Piets weerbericht heeft meer inhoud…
Ik zie het wel als een taak van de parlementariers om zaken aanhangig te maken bij de ministers. Waarom alleen maar achteraf concluderen dat foute beslissingen zijn genomen als zoiets op voorhand al duidelijk is (NS-verhaal)? Zoals je zelf al aangeeft is het achteraf toetsen een farce…
Hetzelfde geldt voor de liberalisering van de arbeidsmarkt en het toelaten met mensen uit lageloon-landen, als het verband is dat misbruik wordt gemaakt van loopholes in de wet ofwel van arbeiders uit landen waar het gemiddeld loon lager is dan hier dan is dit ook een taak van een volksvertegenwoordiger.
Daarvoor is juist het vragenuurtje, het onder de aandacht brengen van bepaalde zaken die geen compleet parlementair debat verdienen. En natuurlijk hadden die vragen ook schriftelijk gesteld kunnen worden, maar de gemiddelde antwoorden van het kabinet lezend schiet men daar niet veel met op.
bvdbos: de mondelinge antwoorden waren niets beter dan de schriftelijke antwoorden, hoor. Bovendien was het verband wat Ineke van Gent legde op zijn minst dubieus. Er werd een constructie gebruikt die niet mag, of je Poolse werknemers nu wel of niet toelaat.
Het vragenuurtje is een toneelspelletje voor de camera, niets meer dan dat. Als bewindslieden niet willen antwoorden, doen ze dat niet. Door de beperkte spreektijd houden ze dat spelletje langer vol dan de vragenstellers vragen kunnen blijven stellen…
Voor meningen moet je niet bij de politiek zijn geloof ik. In het bedrijfsleven worden mensen aangenomen omdat zij een visie hebben, eigenwijs zijn of ergens heel goed in zijn.
In de politiek gaat alles in overleg en wordt een minister of kamerlid met een afwijkende mening meteen aangesproken en gecorrigeerd, eigen meningen worden niet op prijs gesteld.
Men zou zich eens moeten realiseren dat het niet erg is om een afwijkende mening te hebben, maar dat ’transparante politiek’ inhoudt dat je mensen laat zien hoe je tot compromissen komt in plaats van mensen daar botweg mee te confronteren.
Maar stel je voor dat je als minister voor spek en bonen bekent komt te staan zeg…
Het was weer allemaal lekker zwak werk van de oppositie. Heb het debat ook (aan)gezien, en zat me vooral tijdens de discussie over de NS me redelijk te ergeren. Heb een persoonlijke mening over Schultz-Verhagen (te “onervaren” en te “jong” om enigzins serieuze belangen te behartigen bij de vaak doorgewinterde topmensen bij de (semi-) publieke bedrijven), echter debat was prut. Je kon haar op enkele , volgens mij, sterke argumenten aanvallen.
NS stations en de treinen zijn naar mijns inzien semi-openbare plaatsen waar dus de overheid en niet een private organisatie de veiligheid moet waarborgen. Staatssecretaris liet duidelijk blijken dit over te laten aan de NS zelf. Hier heeft zij met haar medeverantwoordelijke ministers zeker directe inspraak over, en zetten van toetsten achteraf is controleren en niet garanderen van veiligheid. Dit hadden de kamerleden kunnen vragen; hoe zij deze verantwoordelijkheid met haar medebewindvoerders wil invullen.
Daarnaast ben ik volledig eens dat achteraf controleren van essentiële zaken als veiligheid niet de juiste methode is. Je zult zien dat wanneer er slachtoffers vallen zowel NS als de overheid geen verantwoordelijkheid zullen nemen. Trouwens beiden zijn dan ook moeilijk (strafrechtelijk dan wel civielrechtelijk) te vervolgen. Echter kamer heeft besloten om slechts achteraf te toetsen, dus tja daar kun je niet meer zo makkelijk op terug komen (tenzij D66 weer eens een keertje zijn truukje doet).
Ale met al weer een duidelijk voorbeeld dat niet alleen het kabinet te reactief is, maar ook de tweede kamer redelijke gebreken tonen.
Je maakt een denkfout, Eric. Het Vragenuurtje is volgens jou, en ik citeer, “het middel bij uitstek om zinvolle en actuele vragen te stellen zonder tussenkomst van journalisten. Er staat een camera aan die de vragen van Kamerleden en de antwoorden van bewindslieden registreert en dat is het.”
Die camera is nu juist het probleem. Door het feit dat die camera daarstaat en er met die beelden een live uitzending op de publieke omroep wordt verzorgd, is er, hoewel indirect, toch een tussenkomst van journalisten. DHV verzorgt namelijk een journalistieke productie (zie het commentaar dat van de beelden vergezeld gaat).
Kamerleden weten dat ze nu juist in dit uurtje kunnen scoren, omdat dit het enige debat is dat op tv integraal wordt uitgezonden. Zodoende zullen ze tijdens het Vragenuurtje proberen zo veel mogelijk die snelle winst te behalen waar jij over praat. Ik heb zelf enige ervaring bij Kamerdebatten (ondermeer als parlementair redacteur bij NRC), en het verschil tussen het Vragenuurtje en de reguliere debatten is gigantisch. Juist in die reguliere debatten, die dus NIET live worden uitgezonden, worden zinvolle en actuele discussies gevoerd tussen kabinet en parlement.
Let wel, het is niet dat ik de algehele strekking van je column niet onderschrijf. Wat mij betreft wordt het Vragenuurtje zo snel mogelijk afgeschaft, aangezien het weinig tot geen nut dient. De politiek bewijst zich zelfs een antidienst doordat het Uurtje het beeld van de Kamer bij veel Nederlanders (deels) bepaalt. Maar dat het Vragenuurtje nu juist de uitgelezen mogelijkheid tot inhoudelijk debat zou zijn, dat is (helaas) niet waar. Integendeel zelfs. Met dank aan de waan van de dag waar te veel van onze volksvertegenwoordigers de oren te vaak naar laten hangen.
…. grappige opmerking van een politicus, waren zij zelf niet degenen die hun handelen steeds meer op de waan van de dag afstemden?? Ik ga me even een middagje bescheuren….
… herinner mij een boek dat ooit door een stadsgenoot werd gescheven, waarvan de titel in dit kader toepasselijk is : Lof der zotheid.
Vragenuurtje is de meest kansloze manier om een antwoord te krijgen op vragen. Naar mijn idee heeft dat niets te maken met het journaille, maar met de door het presidium vastgestelde spelregels rond het vragenuurtje. De vragen worden gesteld, er volgt een “kluitje in riet”-antwoord, daarop kan nog 1 maal gereageerd worden en of de vraag dan beantwoord is of niet, het is dan einde oefening.
Belangrijke vragen dienen dan ook schriftelijk gesteld te worden, aangezien dat de bewindspersonen iets minder ruimte laat om met ontwijkende antwoorden te komen.
Wil men echt iets bereiken, dan zal men moeten werken via de vaste kamercommissies. Nieuwe ontwikkelingen in een dossier kunnen voorzover ze niet geagendeerd staan voor een Algemeen Overleg, in een Procedurevergadering op de agenda gezet worden van de Vaste Kamercommissie. Vervolgens kan het Algemeen Overleg besluiten dat het betreffende punt plenair behandelt dient te worden en wordt het geagendeerd voor de plenaire vergadering. Het debat wat dan plenair volgt biedt veel meer ruimte tot inbreng van de kamer en minder escapes voor de bewindspersonen.
Jeoren: natuurlijk is er journalistieke bemoeienis, juist door die camera. Maar de klacht dat jounrlaisten zo op de soundbites uit zijn wordt bij het Vragenuurtje gelogenstraft: het blijken de politici zélf te zijn die zich ten behoeve van de camera verliezen in zinloze woordspelletjes met veel geschreeuw en weinig wol. Tijdens het Vragenuurtje heeft DHV geen mogelijkheid om commentaar te leveren of het debat te sturen. Dát is mijn stelling. Geen denkfout, een ander perspectief.
Zoals ik ook al zei: ik ben het eens met de strekking van je stuk. Politici zijn net zo erg, zo niet erger dan parlementaire journalisten :)
Overigens, in ditzelfde licht: hoe blij moet je zijn met een Nederlandse uitvoering van het Amerikaanse overheidskanaal C-Span, waarvoor al verregaande plannen zijn? Alle Kamerdebatten integraal uitgezonden… als dat maar niet leidt tot een olievlekeffect van het probleem rond het Vragenuurtje. Andere ideeën hierover?