Afschrijvingen | Handen af van Dijsselbloem

Dijsselbloem krijgt nogal wat over zich heen. De internationale pers ‘maakt gehakt’ van hem:  ‘incompetent’, ‘politiek lichtgewicht’, ‘ontsla die man!’. Twitteraars idem dito: Dijsselbloem is een ‘elefante’ in de ‘eurocristalleria’, een ‘exterminator of stocks’. De reden: zijn uitspraken over hoe je banken in de eurozone moet redden. Daarmee zou Dijsselbloem paniek zaaien, aanzetten tot bank runs en überhaupt alle private geldschieters de Europese banken uitjagen. Het zou na het weggestemde eerste reddingsplan de tweede grote flater zijn in korte tijd. De ‘onervaren’ eurozone-aanvoerder wil blijkbaar de financiële markten maar niet begrijpen, aldus commentatoren. Deze hoon is onterecht, en wel om vier redenen. 

Eerst nog even de feiten: Dijsselbloem zei tegen persbureau Reuters dat als een bank een probleem heeft, niet de Europese belastingbetaler aan zet is, maar de bank in kwestie in principe eerst zelf een oplossing moet zoeken, en als dat niet lukt dat aandeelhouders, obligatiehouders en in laatste instantie niet-verzekerde spaarders moeten bijdragen.  ‘Bail-in’ heet dat, en in het geval van Cyprus zijn vooral de grote spaarders aangeslagen. Reuters meende dat Dijsselbloems gekoesterde ‘bail-in’ principe zoals het is toegepast op Cyprus, bij toekomstige reddingsoperaties altijd precies zo moeten worden toegepast en dat Cyprus dus een ‘blauwdruk’ vormt. En nu verwijten anderen Dijsselbloem weer dat door zijn uitspraken geldschieters – beleggers en spaarders –  alle Europese banken zullen mijden, omdat ze altijd moeten gaan betalen als een bank van de rails loopt.

Reden één waarom dit verwijt onterecht is, is dat Dijsselbloem’s principe gewoon deugt. De financiële crisis werd een overheidsschuldencrisis omdat bankschulden over de schutting van de staat werden gekieperd. De navelstreng tussen bank en belastingbetaler moet worden doorgeknipt, risico’s moeten blijven waar ze worden genomen. Willem Buiter ziet in de Cyprus-aanpak hierom juist het begin van de oplossing van de eurocrisis: schulden afbouwen waar ze zijn gemaakt, in plaats van schulden bestrijden door ze door te passen. Als geldschieters hier even aan moeten wennen, soit.

Reden twee is dat Dijsselbloem het bail-in principe slechts als een principe heeft neergezet. In principe zou bij elke reddingsactie de belastingbetaler zo veel mogelijk buiten beeld moeten blijven, maar de omstandigheden kunnen zo zijn dat er wel eerst met de bazooka van het belastinggeld geschoten moet worden – als er echt veel paniek is of als een bank ‘systeemrelevant’ is bijvoorbeeld. Het zou ook goed kunnen dat spaarders helemaal niet hoeven mee te betalen. In Cyprus moest dat wel omdat er nauwelijks geld bij anderen partijen te halen viel en omdat de kleine spaarder moest worden ontzien. Dus het principe blijft staan, maar de uitvoering is in elk geval, bij elk land en elke bank anders. Waarom begrijpen journalisten deze nuance niet?

En dat brengt me meteen bij reden drie: de pers. Niet alleen is de pers nuance-intolerant, ook mag ze zelf best wat meer verantwoordelijkheid nemen voor de ‘onrust’ die er zou zijn ‘ontstaan’. Je kunt Dijsselbloem niet de chaos verwijten die je zelf aanwakkert. Ook bij het eerste reddingsplan van Cyprus was het vooral de pers die ons ophitste. ‘Vandaag de Cypriotische spaarder, morgen U!’ Zwaar overdreven.

En dan tot slot: je kunt het als chef d’eurozone in zekere zin nooit goed doen. Je moet zowel de Keynesianen als de Hayekianen, de federalisten en de nationalisten, de monetaristen en de ‘economisten’ te vriend houden. Als je niets zegt is het niet goed, als je teveel zegt is het niet goed, als je – zoals Juncker – leugentjes om bestwil verkoopt is het ook niet goed. Gelukkig houdt Dijsselbloem gewoon koers. ‘Ik zou het zo weer doen’, zei hij bij Pauw en Witteman. Hulde.