Een EU-lidstaat op weg naar de dictatuur

ELDERS - Hongarije laat alle Europese standaarden varen.

Het Hongaarse parlement heeft deze week een wet ingevoerd die het transgenders onmogelijk maakt hun geslacht in het paspoort vast te leggen. In het paspoort kan alleen ‘geslacht bij geboorte’ worden vermeld. Transgenders kunnen hun voornaam ook niet meer aanpassen als ze een papier moeten invullen. Daarmee wordt verandering van geslacht feitelijk onmogelijk gemaakt. De wet zou niet alleen in strijd zijn met Europees recht maar ook met de Hongaarse grondwet.

Een andere nieuwe wet zou de geheime dienst eenvoudig toegang geven tot alle content die te vinden is op netwerken van de overheid. Het doel van de wet is het voorkomen van cyberaanvallen. Maar critici menen dat de wet geen enkele garantie biedt dat de inlichtingendiensten communicatie tussen burgers ongemoeid laat. Ze  zien het als een stap richting een totalitaire surveillance state. Daarbovenop komt nog de bevoegdheid van de politie om gegevens van verdachte personen vijfentwintig jaar te bewaren en zelfs als ze onschuldig zijn nog twintig jaar.

Facebookgebruikers opgepakt

Onder het motto ‘keep civic space healthy’ hebben twee internationale organisaties voor burgerrechten een Covid-19 Civic Freedom tracker gelanceerd. De coronabestrijdingsmaatregelen van alle landen ter wereld zijn doorgevlooid op de mate waarin burgerrechten zoals privacy en vrijheid van meningsuiting worden aangetast. Een dertigtal landen beperkt tijdens de coronacrisis het vrije verkeer van informatie. Daaronder ook Hongarije. Net als in een aantal andere landen is hier verdraaiing van nieuwsberichten over de pandemie en de verspreiding van fake nieuws strafbaar gesteld. Op grond van deze wet zijn al twee Facebookgebruikers opgepakt. Daaronder János Csóka-Szücs, activist voor oppositiepartij Momentum. Hij werd na vier uur vrijgelaten. Tegen tijdschrift Magyar Narancs zei Csóka dat de zaak hem deed denken aan de willekeur van het communisme. ‘Er zijn sindsdien dertig jaar verstreken, maar er lijkt niks veranderd.’ De wet verhoogt bij politici van oppositiepartijen en kritische journalisten de angst om zich in het openbaar te uiten. Ze zullen zich nog vaker bedenken bij wat ze zeggen of schrijven. Dat is waarschijnlijk precies de bedoeling van deze maatregel: het openbare debat smoren.

Misbruik van de coronacrisis

Het ziet er naar uit dat de centrale regering van premier Viktor Orbán de coronacrisis gebruikt om de oppositie zoveel mogelijk uit te schakelen. Vorig najaar bleek bij de gemeenteraadsverkiezingen dat de steun voor zijn regering afnam. In verschillende plaatsen werden burgemeesterskandidaten van de oppositie gekozen. Nu neemt de centrale regeing onder het mom van de coronacrisis allerlei maatregelen die hun macht beperken. Zo is het gratis parkeren overal ingevoerd, waarmee lokale overheden beroofd worden van een belangrijke inkomstenbron. De regering heeft eenzijdig bepaalde economische zones aangewezen waarvan de belastingen naar de provincies gaan, waar Orbán’s partij Fidesz het voor het zeggen heeft. Ook werd bepaald dat de helft van de financiering van politieke partijen voorlopig in een speciaal crisisfonds gestort moet worden.

Onbeperkte macht

Eind maart heeft Orbán zichzelf al onbeperkte macht gegeven om dergelijke maatregelen door te voeren zonder het parlement te hoeven raadplegen. En die bevoegdheden gaan ook over maatregelen die niets met de coronacrisis te maken hebben. Het parlement, waar Fidesz de meerderheid heeft, gaf Orbán carte blanche zo lang de crisis duurt. Orbán’s stafchef Gulyás heeft nu aangekondigd dat de speciale bevoegdheden van de regering begin juni waarschijnlijk worden opgeheven. Of dat ook geldt voor de kneveling van de gemeenten en de surveillance van potentiële tegenstanders is niet duidelijk.

Maar ook dan blijven er nog genoeg mogelijkheden voor de regering om de oppositie in de hoek te drijven. Alle grote media zijn in handen van de regering. Toen het parlement de noodverordening aannam verspreidden die de boodschap: ‘Oppositie kiest kant van het virus’. De voorzitter van het parlement László Kövér zei in een interview: ‘De oppositie behoort tot een internationaal netwerk dat Hongarije tegenwerkt’.

Merkel

Binnenkort krijgt de Duitse bondskanselier Merkel de kans Orbán wat vaker te spreken. Op 1 juli neemt Duitsland het voorzitterschap van de EU over van Kroatië. Merkel krijgt dan ook het dossier-Hongarije op haar bureau. Dat is om allerlei redenen lastig, niet in het minst vanwege de grote belangen die de Duitse autoindustrie in Hongarije heeft. Deze week vergaderden de regeringsleiders van de Visegrad-landen Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije met bondskanselier Merkel over de economische vooruitzichten van de vier landen. De besprekingen mondden uit in een verklaring over de key importance of the common market and EU budget in rebuilding the EU economy after the crisis. Dat gaat meer over BMW dan over burgerrechten, schat ik in.