Het lijkt zo langzamerhand totaal onvermijdelijk. Nederland moet gaan wennen aan het idee dat er een premier zonder partner in het Torentje terecht komt. Of dit concreet iets betekent is maar de vraag. Extra geld naar alleenstaanden? Het mes in budgetten voor gezinnen? Meer dan gemiddelde vrouwelijke aandacht voor de minister-president? Het blijft gissen. Als Mark Rutte premier van Nederland wordt na de verkiezingen op 9 juni, is hij internationaal gezien niet de eerste zonder partner. Andere leiders gingen hem voor, al moet je ze wel met een lampje zoeken. Hij heeft zowel in de Verenigde Staten als in Engeland evenbeelden, namelijk James Buchanan en Edward Heath.
Waren zij enigzins vergelijkbaar? En valt er iets te voorspellen aan de hand van hun voorbeelden?
American president
Het eerste voorbeeld uit Amerika moet het niet hebben van romantiek. Niet te vergelijken met het personage van acteur Michael Douglas in de film American president uit 1995. James Buchanan was de vijftiende president van de Verenigde Staten van 1857 tot 1861. Hij was de enige vrijgezelle president. Buchanan was verder geen opvallende leider. De grootste kritiek op zijn leiderschap is het uitblijven van acties om een Amerikaanse burgeroorlog te voorkomen. Hij heeft zijn hielen nog niet gelicht of deze breekt uit. De burgeroorlog ontstond namelijk nog voordat opvolger Abraham Lincoln tot president benoemd was. Lincoln won de verkiezingen in 1860. Elf zuidelijke staten wilde zich vervolgens afscheiden.
Ik denk niet dat onder premier Rutte hetzelfde gebeurt. De zuidelijke provincies Limburg en Noord-Brabant die zich afscheiden? Vlaanderen komt er eerder bij dan dat Zeeland de onafhankelijkheid uitroept. Een meer aannemelijke parallel tussen Buchanan en Rutte is het feit dat de eerste zijn hele leven vrijgezel bleef. Je zou Rutte echter een liefdevoller bestaan toewensen, zoals de American president in het onderstaande voorbeeld.
British hung parliament
Vijf jaar geleden stierf Sir Edward Heath. Afgelopen maand kwam hij nog in het nieuws, vanwege de unieke situatie van een hung parliament in het Verenigd Koninkrijk. De laatste keer dat in de UK geen partij de absolute meerderheid had in het Britse Lagerhuis was in 1974, nadat Edward Heath prime minister was. Dat voelde ongetwijfeld als een zeer dubieuze eer. Mark Rutte weet als Nederlands politicus echter niet beter. Eén partij in Nederland krijgt nooit de absolute meerderheid. De grootste partij is eraan gewend een coalitieregering te moeten vormen. Al zou je dat aan de snelheid niet aflezen.
Edward Heath was een verstokt vrijgezel. Hij was getrouwd met de politiek. Als Tory-lid won hij in 1950 een zetel in het Lagerhuis. Daar zou de conservatieve politicus éénenvijftig jaar lid blijven. Heath werd net als Rutte als dertiger lid van het parlement. Is dat ook een voorspeller voor de toekomst? Als je Rutte zelf bent, hoop je van niet. Heath was slechts vier jaar premier en werd opgevolgd door Margaret Thatcher. Rutte heeft zichzelf echter (nog) niet vervangen door Nikkelen Neelie. Hij wist al eerder IJzeren Rita van het lijf te houden. Houdt hij verder ook de vrouwen van het lijf om alleenstaand te blijven als leider?
Unieke leider
Zowel Buchanan als Heath waren uniek in het feit dat ze ongetrouwd en zonder partner hun land leidden. Daarom is het eigenlijk wel gek dat er in Nederland nog geen aandacht is voor het feit dat Rutte single is. Niet omdat het ongewenst zou zijn, maar wel omdat het bijna nooit voorkomt. Wij kennen op de redactie in elk geval geen voorbeelden van Nederlandse premiers zonder partners. En u?
Wisdom of the Crowds-vraagje
Weet u wie de laatste premier van Nederland was zonder partner?
Reacties (9)
Buchanan niet opvallend? Zijn besluiteloosheid, afgewisseld met bijzonder slecht doordachte/ongeïnformeerde beslissingen was fameus. Al van bij het begin van zijn regering was er sprake van burgeroorlog in Kansas, die hij eigenlijk opstookte door de zijde van de (slavendrijvende) minderheid in de staat te kiezen. Ook had hij bijna persoonlijk een burgeroorlog gestart in Utah. In zekere zin kun je stellen dat Rutte niet vergelijkbaar is, omdat het niet eens Buchanan’s eigen beslissing was om president te worden (waar Rutte wel aangeeft premier te willen worden).
De laatste ongetrouwde premier was ook een liberaal. Maar da’s wel erg lang geleden.
Tegenvraag: welke premier heeft de meeste huwelijken op zijn naam staan (of op die van zijn vrouwen)?
Wat anders: waarom is Rutte niet aan een partner? Woont-ie nog bij zijn moeder?
Het maakt niet uit of Rutte een partner heeft. Misschien heeft ie er twee, of nog meer, en kunnen ze geen valide conclusies trekken op grond van exit-polls. Of hij heeft er geen, maar wel hele goede hand, eentje die van aanpakken weet.
Wat is erger, Rutte of Balkenende als premier? Ik ben er nog niet uit.
@4 Rutte lijkt tenminste nog respekt te hebben voor wie ’t niet in alles met hem eens is. Een premier moet toch ook een beetje proberen de premier van alle nederlanders te zijn en ik heb bij Balkenende geen moment het gevoel gehad dat hij ook mijn premier wou zijn.
Daarnaast draait Rutte -in mijn beleving- minder om de hete brei heen als hem iets inhoudelijks gevraagd wordt.
@5: wacht maar tot Rutte in een coalitie heeft moeten opereren, dan gaat dat directe er snel vanaf.
@4: Die vraag is moeilijk te beantwoorden, aangezien Rutte nog nooit die of zelfs maar een vergelijkbare functie heeft vervuld. Van Balkenende kennen we allemaal het trackrecord wel.
Overigens denk ik dat Rutte beter cabaretier kan worden dan minister(-president).
@5 da’s dan ook weer zo inderdaad, maar zie ook #7, van Balkenende weten we wat we mogen verwachten, alleen dat al is voor mij reden Rutte boven hem te verkiezen (als de keuze alleen tussen die twee gaat dan).
@7 ik denk dat er wel betere potentiële cabaretiers in de politiek rondlopen. Trouwens Hero Brinkman zou een geweldige side-kick voor DWDD zijn, als Jan Mulder ’s een keertje niet kan of zo; ik zou ’t zeker willen zien.
Dat Mark Rutte ongetrouwd is vind ik niet van belang. Dat hij premier wil worden ook niet. Als het dan te eenzaam is in het Katshuis of in het torentje dan kan hij toch gewoon twee hondjes nemen, die kan hij bijvoorbeeld Kenneth en Carla noemen.