Wel schuld aan de crisis, weinig vertrouwen in de huidige oplossingen. Dat is heel kort gezegd de mening van 111 financiële professionals in Nederland, aldus een enquete van hoogleraar Irene van Staveren van het Insitute of Social Studies van de Erasmus Universiteit. Zij sprak gisteravond op de tweede bijeenkomst van het Sustainable Finance Lab in Utrecht, dat in het teken stond van de ‘dienstbaarheid van de financiële sector’, of anders gezegd: in hoeverre heeft de bedrijfscultuur bij deze instellingen bijgedragen aan de crisis?
De financiële professionals zien zelf dat intern het nodige mis is.
Van de ondervraagden vindt:
- 87 procent dat een te sterke gerichtheid op de aandeelhouderswaarde een belangrijke oorzaak was van de crisis.
- 89 procent dat de Rabobank er relatief goed vanaf is gekomen door de coöperatieve structuur.
- 90 procent dat bonnussen niet meer aan korte termijn doelen moeten worden gekoppeld
- 25 procent dat men achteraf meer verantwoordelijk had moeten handelen.
Wie hier een voorzichtig mea culpa in ziet, moet oppassen.
Uit hetzelfde onderzoek blijkt namelijk dat:
- de bonnussen van 2007 sterk gecorreleerd zijn aan die van 2009.
- de bonnussen van 2009 minder relatie hebben met concrete targets, dus dat er een groter element van willekeur in is geslopen.
- 85 procent sceptisch is over nationale regelgeving.
- 92 procent zich keert tegen een bankenbelasting.
- 86 procent niets ziet in coöperatieve banken.
- 64 procent zich keert tegen opsplitsing van zaken- en retailbanken.
De slides over dit onderzoek vindt u onderaan dit stuk.
Spreker Kilian Wawoe, onderzoeker van bonusconstructies, was helder in zijn conclusie: voor bonussen moeten geen plek zijn in banken. Bonussen belonen medewerkers voor slecht gedrag. Er wordt duidelijk gestuurd op targets die op lange termijn contraproductief werken. Zolang het goed gaat, mogen mensen hun bonus houden, maar in slechte jaren raak je hem niet kwijt. In de kern gaat het volgens Wawoe om de vraag of banken onderdeel zijn van een geheel vrije, of een gereguleerde markt. De banken zeggen vrij. Politici en gewone burgers zeggen gereguleerd. Maar alleen als het misgaat. Zolang het goed gaat, krijgen banken alle ruimte.
Oud-bankier Piero Overmars denkt dat de bonuscultuur geen belangrijke oorzaak is van de crisis. Maar daarmee is niet gezegd dat de bedrijfscultuur geen rol speelde. Overmars vertelde over hoe de cultuur bij banken enorm is veranderd. En die cultuurverandering is ook voor de klanten van belang. Het komt erop neer dat de commerciële jongens veel prominenter zijn geworden. ,,Als je niet commercieel genoeg bent, dan blijf je hangen. Dat heeft geleid tot heel veel testosteron in het systeem”. Ook aan de randen van het systeem: de advocaten, beleggers, adviseurs, etc. ,,Ook door die groepen wordt heel veel druk gezet om hoge rendementen te halen, daar waar eigenlijk maar weinig rendement te behalen viel.” De diversiteit van teams op alle niveaus in de organisatie is minder geworden. De maatschappelijke rol is op de achtergrond geraakt. ,,Het verdubbelen van diversiteit in teams op alle niveaus doet meer dan halveren van alle bonussen”, was dan ook zijn boude stelling.
De Nijmeegse hoogleraar Esther Mirjam Sent had nog wel een pittig woordje te spreken over de omgang met klanten. Veel financiële instellingen behandelen klanten alsof die allemaal zeer rationele keuzes maken, terwijl zij echt wel weten dat dat niet zo is. ,,De klant is verworden tot een nummer. Hij is een risicoprofiel, net zoals zorg indicatiestelling en leerling een cito-score. Achter die nummers schuilt echter een klant met begrensde rationaliteit. Op heel veel manieren zijn we niet rationeel. We maken kansberekeningsfouten. We zijn te kortzichtig. We sparen te weinig voor pensioen. We hebben rampenbijziendheid: na een tijdje zakt de urgentie weg. We zijn overmoedig, onrealistisch optimistisch. We hebben last van cognitieve dissonantie, eenmaal een beslissing genomen dan zoeken we informatie die onze keuze bevestigen. We zijn verliesavers. En we zijn beïnvloedbaar.”
Financiële professionals kunnen pas echt dienstbaar zijn als ze uitgaan van een realistisch mensbeeld, vindt Sent. Zij moeten klanten beter begeleiden in hun keuzen, ook al zit de klant daar soms niet op te wachten.
Het debat is hier terug te zien.
Reacties (16)
Half-eens met de stelling. Dat bankiers zich tegen extra regelgeving keren is geen reden om die regelgeving dan maar door te drukken. Zelfregulering heeft overduidelijk gefaald, dat wel.
@JSK: Als de zelfregulering heeft gefaald en de bankiers zelf weinig in regulering zien (=zelfregulering in de toekomst gaat ook niet werken), hou je weinig andere opties over dan regulering opleggen. Dat bankiers zich tegen extra regelgeving keren is geen reden om die regelgeving dan maar niet door te drukken. Zorg alleen dat je het wat minder halfslachtig doet/beter dicht timmert dan bij caféhouders, want bankiers zijn nog wel wat beter in het vinden van mazen in de wet.
@topic: Dat er geen sprake is van enig voorzichtig mea culpa blijkt ook wel uit “25 procent dat men achteraf (gezien?) meer verantwoordelijk had moeten handelen.”
En wat is dan wel de oplossing, JSK? Op de oude voet doorgaan?
De verliezen van de banken privatiseren. That’s All, Folks. Dan zal je namelijk zien hoe snel de bonusjager verantwoord met risico’s om kan gaan—zijn eigen (ontslag)risico en voor wie hij werkt.
En bij wat One Trick Pony Esther Mirjam Sent bij voortduring debiteert, doet men er goed aan vooral met haar begrensde rationaliteit rekening te houden.
Dit is allemaal een potje om de hete brij heendraaien—nog steeds dus, na al die jaren.
Zo lang er produkten zijn die niets met de “echte economie” te maken hebben, daaraan niet meer zijn gerelateerd, blijft het gokken, het elkaar napraten daarbij, bon ton.
Mensen die aandelen kopen of obligaties zouden eigenlijk die verplicht een x-termijn in bezit moeten houden. (De meeste afgeleide produkten moeten de prullebak in.)
Het privatiseren van verlies, dat is: de de mensen die de grootste risico’s nemen, ook het meeste verlies laten nemen, is daarbij een goede optie.
Het fiscaal belonen bij echte investeringen (werk) zet ook zoden aan de dijk.
Meer eisen ten aanzien van duurzaamheid geeft goede resultaten.
Kortom er zijn wel middelen die de snelle jongens terug fluiten, alleen je moet de ballen hebben om die toe te passen. Maar zo iets vaags als: de markt, is heilig. Nergens bestaat een vrije markt, overal wordt er gestuurd en bijgestuurd. Het begrip vrije markt is een excuus-woord voor uitbuiting.
De vrije markt bestaat wel degelijk, maar niet zonder voorwaarden.
Er is een marktmeester nodig, faillissementen moeten subiet worden erkend, er mag geen kartelvorming zijn en geen enkel kraampje mag zo groot worden, dat het de markt meesleept als het omvalt.
De vrije markt heeft dus mechanismen nodig die er voor zorgen dat de markt ook echt vrij toegankelijk is en blijft voor kopers en verkopers.
Die mechanismen bestaan niet zozeer uit extra belastingen, vage cultuuromslagen of verboden op bonussen, maar op erkenningen van faillissementen, tegengaan van kartelvorming, tegengaan van ´too big to fail´kraampjes en een duidelijk onderscheid tussen nutsfuncties (het gewone betalingsverkeer) en speculatieve functies (de winstmaximalisatie).
De vrije markt moet natuurlijk niet zo vrij zijn dat het zichzelf de nek om kan draaien.
Precies. En, heel belangrijk, transparantie.
Ik weet het niet Tipo maar wat jij beschrijft is aardig wat regulering, zijn aaardig wat kaders. En daar mag wat mij betreft ook wat maatschappelijke verantwoording in. Ik heb helemaal niets met een speculant die winst scoort als de koers van Griekse staatsobligaties onderuit gaat, of als Griekenland vanwege de malaise duur moet lenen. Dergelijke speculanten vind ik misdadig. Net als speculeren op voedselprijzen.
Ik heb ook helemaal niets met kredietverschaffers die bijvoorbeeld mensen een tophypotheek aansmeren.
En wat is nou echt vrij toegankelijk? Je zegt dat er geen kartelvorming mag zijn. Ik weet niet maar heel veel grote spelers maken/maakten onderling prijsafspraken, vraagt het maar aan Neelie.
Wat jij bepleit is de een zijn dood is …… en de have’s bepalen dan.
Ja, dat is regulering, maar wel met het doel de vrije markt vrij toegankelijk en voor eeuwig houdbaar te houden.
Zolang hypotheekverstrekkers niemand dwingen om een tophypotheek aan te gaan en zolang speculanten ook zelf hun verlies nemen en dit niet op de belastingbetaler afwentelen, dan gaan ze hun goddelijke gang maar. Dat heet eigen verantwoordelijkheid. Banken nemen die niet, omdat hun structuur verkeerd is en omdat de overheid te veel garandeert.
Er zijn overigens maar weinig speculanten die op een Duits Default speculeren. Daar mee bedoel ik te zeggen dat de Grieken niet door speculanten, maar door een kongsi van corrupte Griekse politici, Goldman Sachs, Eurofederalisten en lobbytypes als Wientjes, die hun gang zijn gegaan op kosten van onschuldige belastingbetalers elders in de EMU. In een goed gereguleerde vrije markt is dat niet mogelijk.
En ja, de een zijn dood is de ander zijn brood.
Want we kunnen moeilijk allemaal een beetje dood gaan.
Dan stopt alles.
De bankencrisis heeft een veel structurelere oorzaak, dan de sfeer op de werkvloer of bonussen.
Dit is het structurele probleem:
http://www.publications.parliament.uk/pa/cm200809/cmselect/cmtreasy/144/144w254.htm
En dit de een structurele politieke oplossing:
http://www.spiegel.de/international/europe/0,1518,790577,00.html
Want vergeet niet, dat het juist politici zijn die nu angstig naar de dagkoersen kijken bij hun standpunt en niet een duurzame oplossing nastreven.
De Slowaak Sulik houdt voorlopig dapper stand. Maar voor hoelang…
“it is doom and gloom all round, unless the rich world abandons its 18th-century economic ideas and begins to do the “right” things – deliver credits where they are needed, increase public spending in key areas (for infrastructure, research and jobs) and introduce more than cosmetic financial reforms.
Unfortunately such action seems unlikely, not least because of the power of the financial lobby. Perhaps the crisis needs to become deeper before our leaders are compelled to act. But by then they will have created so much unnecessary human suffering and despair.”
Ha-Joon Chang
Interessante stelling, een weinig gehoord alternatief. Alleen is het bewijs ervoor zwak: overheden zijn blijkbaar niet beter in het bepalen waar welk krediet productief kan worden aangewend dan de (18e eeuwse) markt.
Zie bijvoorbeeld
http://www.bloomberg.com/news/2011-10-12/chinese-banks-bad-debt-may-hit-60-of-equity-capital-credit-suisse-says.html
Ik weet niet beter dan dat de crises in Amerika begon. Bij wet werden banken verplicht leningen te verstrekken aan mensen die niet kredietwaardig waren. Met andere woorden de politiek heeft de schuld. De Griekse regering, gevormd door socialisten, hebben gelogen over hun staatshuishoudkunde. Kortom socialisten hebben het gedaan. Bonussen kunnen het niet geweest zijn. Immers, als een bepaalde financiële constructie zich laat uitdenken, zou die ook wel uitgedacht zijn zonder bonusstelsel. Zou een constructie niet mogelijk zijn dan was die constructie ook niet mogelijk bij het bestaan van een bonusstelsel. Neen, bonussen kunnen het niet geweest zijn. Dankzij de markt is het bedrog van Griekenland aan het licht gekomen. Barrosso driegt met een verbod op uitkering dividend en denkt dat de markt dan wel in zal stappen. Zoekt en gij zult vinden. Zinloze oefening.
Je weet inderdaad niet beter.